موشک های بالستیک ساخت اتحاد جماهیر شوروی و روسیه
موشک های بالستیک ساخت اتحاد جماهیر شوروی و روسیه

موشک های بالستیک ساخت اتحاد جماهیر شوروی و روسیه
به موارد زیر طی مقاله دقت کنید
قبل از خواندن مقاله به این موارد توجه فرمائید
قدرت انفجار: وقتی می گویند یک کلاهک اتمی معادل 200 کیلو تن تی ان تی قدرت انفجار دارد به معنی این است که انفجار این کلاهک نیروی معادل انفجار 200 هزا تن تی ان تی ایجاد میکند ولی وقتی میگوند 3 مگاتن به معنی این است که 3 میلیون تن تی ان تی باید منفجر کرد تا چندین قدرت انفجاری به وجود اورد
- موشک سوخت مایع: موشکی که دارای سوخت مایع است مجهز به دو مخزن میباشند که یکی به عنوان سوخت و دیگری به عنوان اکسید کننده . به دلیل ارتفاع بالای پروازی موشک های بالستیک این گونه موشک ها ماده ای به عنوان اکسید کننده همراه خود حمل می کنند تا نقش اکسیژن را برای سوزاندن سوخت بازی کند
- موشک سوخت جامد: موشک های که ترکیب سوخت و اکسید کننده را به صورت یک سوخت جامد حمل میکنند. این موشکها دارای قطر، طول و وزن کمتر هستند و میشود انها را سالها به صورت اماده باش نگه داشت
- کلاهک چند گانه: به این معنی که موشک دارای چند کلاهک اتمی هدایت شونده است که در موشک میتواند در هنگام رد شدن بر فراز یک منطقه و یا یک کشور انها را به صورت تکی ویا به هم رها کرده و هر کدام به منطقه ای حمله میکنند
- پیمان INF :این پیمان دو قدرت شوروی و امریکا را ملزم کرد که هیچ گونه موشک بالستیک و یا کروز اتمی زمین پرتابی را با برد بین ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر را تولید نکنند و تمامی نسخه های موجود را نابود کنند. این پیمان در میانه دهه ۱۹۸۰ بسته شد
- پیمان سالت ۲: این پیمان موارد زیادی داشت ولی یک از موارد ان کاهش شدید تعداد موشک های اتمی با کلاهک های چند گانه است . این پیمان به درستی اجرا نشد
تقسیم بندی موشک های بالستیک از نظر برد
تاکتیکی | برد زیر 300 کیلومتر |
کوتاه برد | دارای بین 300 تا 1000 کیلومتر |
برد متوسط | دارای برد 1000 تا 3500 کیلومتر |
موشک های برد بلند ویا دوربرد | دارای برد 3500 تا 5500 کیلومتر |
موشک های قاره پیما | دارای برد بیش از 5500 کیلومتر |
شوروی از میانه دهه 1930 روی موشک زمین به زمین سوخت مایع کار میکرد ولی عملا عدم نیاز به چنین سلاح باعث بی مهری استالین زمامدار وقت شوروی باعث عدم پیشرفت در این برنامه شد
کرولف نابغه موشکی روسها مدتی را در زندان های استالین بود ولی با شروع جنگ بیرون امده و کار روی برخی راکت های توپخانه ای شوروی را اغاز کرد.با پایان جنگ جهانی دوم میراث موشکی المانها شامل موشک بالستیک (یا درست تر بگویم راکت بالستیک وی2) بین طرفین جنگ تقسیم شد.
در این بین شوروی توانست 100 موشک وی 2 ویا قطعات از انها را در کنار 150 دانشمند المانی را به دست اورد و انها را با خانواده های خود به شوروی منتقل کردند. در سال 1946 به فرمان وزیر دفاع شوروی یوستنو یک موسسه جدید با نام موسسه موشکی شماره 456 تاسیس شد که 5000 نفر در ان مشغول خدمت شدند و هدف ساخت نسخه روسی موشک وی 2 بود.
کرلوف مدیر موسسه طراحی با نام شماره 88 شد و بخشهای دیگر همچون یک موسسه ساخت موتور و یک کارخانه نیز پیرامون این موسسه جدید ایجاد شد .این موسسه تا پایان سال 1946 در مجموع 11 موشک وی 2 المانی را در شوروی راه اندازی کرد و سرانجام برنامه به شکلی پیش رفت تا اولین موشک بالستیک شوروی یعنی ار 1 در 10 اکتبر سال 1948 تحت سرپرستی کرلوف شلیک شد .
موشک ار1 همان وی 2 بود و دارای وزن 13.4 تن بود و برد 270 کیلومتر با یک کلاهک 785 کیلوگرمی بود و 5 کیلومتر میزان خطای ان اعلام شد . موشک همانند وی 2 سوخت مایع بود که از دو مخزن سوخت مایع در درون بدنه برخوردار بود که شامل اکسیژن مایع در نقش اکسید کننده و اتیلن (نوعی الکل) به عنوان سخت اصلی بود.از این رو این موشک کاملا مشابه وی 2 بود ولی برای روسها بسیار مهم بود زیرا به انها درسهای زیادی را در طراحی موشک داد.
این موشک از سال 1950 وارد خدمت شد و چهار تیپ ان به سرعت با 22 پرتاب کننده ثابت مستقر شد که همگی در داخل خاک شوروی بودند ولی در سال بعد به المان شرقی منتقل شدند. موشک به عنوان سلاح راهبردی استفاده شد ولی تنها کلاهک متعارف داشت اگرچه برخی از انها در اواخر دهه 1950 نیز برای حمل سلاخ اتمی تغییر یافتند . در شوروی یک کشنده برای این موشک طراحی شده بود در دهه 1950 شوروی تمرینات بسیار را برای خدمه موشک برای حمل ار1 در مسافت های طولانی انهم به سرعت برگذار می شد .
در مجموع تا سال 1952 تنها تولید شد و بین 250 تا 300 تیره ان به خدمت گرفته شد ک تا سال 1962 در خدمت بود

موشک ار2 (نام ناتو SS-2 سیبلینگ)
برنامه اس اس 2 که در شوروی ار 2 نامیده میشد همزامان با برنامه ار1 در سال 1948 اغاز شد که هدف افزایش برد کم موشک ار 1 بود.موشک نسخه بزرگتر شده ار1 بود و اولین بار در 21 سپتامبر سال 1949 تست شد ولی شش تست تا سال 1950 تنها دو تست موفق بود. سرپرست تیم کرولوف تغییراتی در خروجی موتور داد و نتیجه ان 30 تست دیگر بود که 24 تست موفق بود و سرانجام در سال 1951 وارد خدمت شد
ار2 دارای دو بخش بود و در مرلحه اخر کلاهک موشک از بدنه جدا میشد تا موشک با سرعت بیشتر بالا برود اگرچه فاقد موتور در بخش دوم بود. موتور ار دی 101 همانند ار 1 از اتیلن و اکسیژن مایع استفاده میکرد . بدنه موشک از مخازن سوخت سبکتر طراحی شده بود و وزن موتور نیز 1.4 % سبکتر بود . موشک دارای کلاهک 1500 کیلوگرمی بود و قدرت تخریب ان 950 متر مربع را شامل میشد (به صورت مستقیم) و بعدها در اواخر دهه 1960 می توانست یک کلاهک 10 کیلو تن تی ان تی را حمل . برد موشک 600 کیلومتر بود و دقت ان حدود 2500 متر بود که به دلیل ارتقا در سیستم هدایت ممکن شد. این موشک تا سال 1964 در خدمت بود

موشک ار11 (نام ناتو SS-1 اسکاد)
برای اشنایی با موشک ار11 اینجا را کلیک کنید
موشک ار 5 (با نام ناتو اس اس -3 شایستر)
موشک ار 3 اولین موشک روسها با برد بیش از 1000 کیلومتر است. ساخت این موشک از سال 1950 اغاز شد . این موشک تک مرحله سوخت مایع از اکسیژن مایع و اتیلن بود و اولین موشک بالستیک روسها بود که برای حمل کلاهک اتمی ساخته شده بود. موشک با یک موتور ار دی 103 رقم 1.3 برابر بیشتر از موتور موشک ار 2رانش ایجاد میکرد و موشک می توانست به برد 1200 کیلومتری برسد. ار3 ام نسخه عملیاتی این موشک در سال 1956 وارد خدمت شد که می توانست یک کلاهک اتمی یک مگاتونی را حمل کند اگرچه میشد ان را به یک کلاهک 1200 کیلوگرمی متعارف نیز تجهیز کرد. موشک دارای خطای 2000 متر است
این موشک در سال 1956 تا 1959 بیشتر در خط تولید نبود و کمتر از 50 تیره از ان ساخته شد زیرا شوروی ترجیه داد تا موشک ار 7 را تولید کند که برد بیشتری داشت

موشک ار 12 (با نام ناتوی SS-4 ساندل)
ساخت یک موشک میان برد در سال 1952 در شوروی تحت نظر کرلوف اغاز شد. موشک دارای بدنه موشک ار 5 و موتور موشک ار11 بود و دلیل این انتخاب راحتی و سرعت در تولید بود.موشک تک مرحله ای و سوخت مایع بود که در مخزن سوخت خود از اسید نیتریک به عنوان اکسید کننده و نفت سفید به عنوان سوخت استفاده میکرد.
موتور ار دی 214 دارای چهار محفظه احتراق بود و اولین بار موشک در 22 ژوئن سال 1957 تست شد و نیکلای خروشچف زمام دار وقت شوروی خود شخصا در اولین تست موشک حضور داشت. موشک چهار ازمایش را با موفقیت پشت سر گذاشت و در سال 1958 وارد خدمت شد. موشک دارای بیشترین برد 2057 کیلومتر بود و دارای دقت 2300 متر بود و از یک کلاهک اتمی 2.3 مگاتونی بهره می برد.
موشک دارای سکوی پرتاب متحرک بود که البته یک سیستم چرخ دار کششی بود که توسط کامیون کشیده میشد. این روش انتقال از همان اول در موشک ار1 شوروی نیز کاربرد داشت و میشد موشک را به هر جا کشید و به سرعت سرپا کرد ولی تا زمان پرتاب به دلیل اسدی بودن اکسید کننده موشک پر نمیشد . فرایند سوختگیری سه ساعت زمان میبرد.
پنج هنگ اولیه این موشک در سال 1960 عملیاتی شد و زمان سوختگیر وشلیک موشک 3 ساعت بود . در جریان بحران موشکی کوبا این موشک در کوبا مستقر شد که سر صدای زیادی به پا کرد و باعث بحرانی شد که جهان را تا یک جنگ اتمی پیش برد ولی در نهایت شوروی کوتاه امد و این موشک را از کوبا جمع کرد. این موشک با در نظر گرفتن بردش تنها توان حمله به جنوبی امریکا را کوبا داشت
نسخه سیلو پرتاب موشک با نام ار 12 یو نیز ساخته شد ولی این موشک در نهایت در سال 1978 با موشک اس اس 20 جایگزین شد اگرچه تا میانه دهه 1980 در خدمت بود و بر اساس پیمانی INF و از بین بردن موشک های میان برد اتمی این موشک نیز از بین رفت.
بین سال های 1958 تا 1967 در مجموع 2300 فروند از این موشک تولید شد

موشک ار 14(نام ناتو SS-5 شکیان)
بعد از موفقیت موشک ار12 شوروی دست به توسعه موشک جدید با برد بیشتر زد که مشابه ار12 بود.این موشک جدید در دفتر طراحی 586 توسعه یافت و مشابه موشک ار12 بود و از همان سوخت بهره میبرد و البته در طراحی نخست قرار بود دو مرحله ای باشد ولی به دلیل اطمینان پذیری بالاتر موشک تک مرحله ای ، تصمیم تک مرحله بودن موشک گرفته شد. موشک بعد از مدتی به دفتر طراحی 456 منتقل شد و در سال 1958 رسما تست شد ولی برای مدتی برنامه به دلیل علاقه خروشجوف به رابطه مناسب به غرب برنامه رها شد ولی از سال 1959 باز به دلیل بحران برلین و صف ارایی چند روزه تانک های شوروی در برابر هم در برابر پست چارلی ، دوباره موشک در دستور کار قرار گرفت و از سال 1961 رسما وارد خط تولید شد
موشک ار 14 تک مرحله ای دارای کلاهک جدا شونده در مرحله حرکت میانی در زمانی که موشک در خارج جو بود می باشد و میشد مخزن موشک را تا 30 روز پر شده نگه داشت ولی بعد از ان باید مخزن سوخت موشک تخلیه میشد زیرا اکسید کننده اسیدی بود و باعث صدمه دیدن مخزن میشد
موشک دارای موتور ار دی 216 بود که دارای چهار محفظه احتراق جدا بود که 128 ثانیه می سوخت. موشک دارای برد 3500 کیلومتر و سقف پرواز 500 کیلومتر بود و از یک کلاهک اتمی 1 و یا 2 مگاتنی بهره میبرد . موشک بر روی یک کشنده کششی حمل میشد که میشد در عرض 4 ساعت ان را سوختگیر و اماده پرتاب کرد.در مجموع 1167 فروند از این موشک ساخته شد که در دهه 1980 با موشک اس اس 20 جایگزین شد و تا سال 1989 همه ار14 اوراق شد. این موشک نیز در جریان بهران موشکی کوبا در این کشور مستقر شد که تقریبا تمامی خاک امریکا را پوشش میداد

موشک ار7 (نام ناتو SS-6 ساپود)
موشک ار 7 اولین موشک بالستیک قاره پیمای جهان بود .
ساخت یک موشک با برد فراقاره ای در سال 1950 در شوروی اغاز شد و تا سال 1952 چندین طرح شامل موشک های کروز و موشک های بالستیک چند مرحله ای مورد ازمون قرار گرفت.در 2 فوریه سال 1953 گروهی به رهبری کرلوف برای ساخت موشکی با وزن 170 تن و برد 8000 کیلومتر تشکیل شد وتا ژوئن سال 1954 طرح نهایی امده شدو در تا اواخر همان سال ساخت ان مورد تصویب قرار گرفت . در مرحله نخست کرلوف طرح ساده برای سوخت یعنی اکسیژن مایع و نفت سفید را پیشنهاد داد ولی ازمایشات نشان داد این ترکیب ضعیف است در ان زمان والنتین پتروویچ که خود از طراحان بود پیشنهاد استفاده از سوخت مایع را داد که اسیدی و سمی بودند و در حالت عادلی مایع و میشد برای مدت طولانی ان را در مخزن نگهداشت ولی بسیار خط ناک بودن زیرا سمی و قابل اشتعال از این رو طرح لغو شد
در سال 1956 دستور تست موشک داده شد و یک مرکز جدید در قزاقستان با نام بایکنور ساخته شد که موشک با قطار به انجا فرستاده میشد. چندین بار تلاش در شلیک موشک شد ولی هر بار به دلایلی لغو شد ولی برای اولین بار موشک در 21 اوت سال 1957 تست شد.موشک 6400 کیلومتر را پرواز کرد در هنگام ورود به جو برفراز اقیانوس ارام منفجر شد ولی ازمایش خوب انجام شد و دو پرتاب دیگر در 4 اکتبر و 3 نوامبر با موفقیت انجام شد و شوروی توانست با این موشک در همان سال اولین ماهواره جهان یعنی اسپودنیک را به فضا ارسال کند.
ار 7 یک انقلاب موشکی بود اولین موشک قاره پیمای جهان بود به شوروی اجازه نتنها پرتاب ماهواره جاسوسی را داد بلکه برای اولین بار اجازه هدف قرار دادن خاک امریکا را از خاک شوروی را میداد. این موشک از سال 1959 به عنوان یک سلاح هسته ای وارد خدمت شد و از ان به بعد توسعه بمب افکنهای اتمی کند تر شد.
موشک ار7 موشکی است دو مرحله ولی مرحله ها در کنار هم قرار دارند و نه در پشت سر هم . موشک دارای چهار موتور ار دی 107 سوخت مایع خوشه ای در دور بدنه اصلی موشک است و مرحله دوم در واقع در بدنه اصلی موشک می باشد که از نوع ار دی 108 و سوخت مایع است . هر دو مرحله یا به عبارتی هر پنج موتور با هم روشن میشود ولی میزان سوزش موتور اصلی بسیار بیشتر است . همه موتورهای از تریب اکسیژن مایع و نفت سفید بهره میبرد . موشک بعد از طی مسافتی چهار موتور خوشه ای خود را رها کرده با موتور اصلی خود به پیش می رود
چهار موتور خوشه ای هر کدام 203000 پاوند و موتور تکی نیز همین میزان رانش ایجاد میکند . موشک 280 تن وزن و 8000 کیلومتر برد داشت و میتوانست یک کلاهک اتمی بزرگ 3 تا 5 مگاتنی را حمل کند که بسیار بزرگ بود و میزان خطا ان 2.5 تا 5 کیلومتر بود.
ار 7 اگرچه یک موشک بالستیک اتمی بود ولی مشکلات خود را داشت پر کردن مخازنش دست کم 24 ساعت زمان میبرد و میزان اماده باشش کم بود و در شوروی 7 سکوی پرتاب برای این موشک 34 متری در دستراس بود. ار 7 عمر کمی داشت زیرا شوروی به سرعت موشک های با برد مشابه ولی بسیار کوچکتر به دست اورد ولی ار 7 به عنوان یک پرتاب کننده ماهواره هنوز در خدمت است و بر اساس ان پرتابگر های مشهور سایوز ساخته شده که از سال 1957 تا کنون در حدود 1800 بار شلیک شده و با موفقیت 97% محموله های خود را در فضا جا داده است

موشک ار 16(SS-7 سادادلر)
در سال 1959 با در نظر گرفتن مشکلات موشک ار 7 که قابل انبار نبود ارتش شوروی خواهان یک موشک قاره پیما با توان انبار کردن و حمل و نقل اسان شد زیرا ار 7 تنها با ریل قطار جابجا میشد. موشک جدید ار 16 نامیده و تیم طراح با رهبردی کوزنتسوف طراحی موشک را در دست گرفت و یک سال بعد در سال 1960 موشک برای تست به بایکنور ارسال شد. در 24 اکتبر سال 1960 قرار بود موشک تست شود ولی 15 دقیقه قبل از پرتاب در مرحله دوم موشک مشکلی دیده شد . خدمه تلاش در رفع موشک کردند ولی به یکباره مرحله دوم روشن شد و موشک روی سکو منفجر شد 74 نفر در اتش سوخت مایع موشک سوختند. شدت سوختن انفدر بود که برخی با اسفالت کنار سکو یکی شدند و جسد انها به دست نیامد
سه ماه بعد یک ازمایش دیگر با شکست مواجع شد ولی سومین ازمایش با موفقیت صورت گرفت و با در نظر گرفتن اینکه هیچ مشکلی دیگر وجود ندارد موشک در سال 1961 عملیاتی شد. همچنین موشک ار 16 یو نسخه سیلو پرتاب نیز در سال 1962 عملیات شد
ار 16 یک موشک دو مرحله ای سوخت مایع بود. این موشک نخستین موشک دو مرحله شوروی بود که هر دو مرحله روی سر هم قرار می گرفتند و مرحله دوم با چهار اتصال پیچ به مرحله اول وصل بود که با انفجاری کنترل شده از مرحله اول جدا میشد. موشک دارای ترکیب اسید نتریک به عنوان اکسید کننده و دیمتیلهیدرازینبه عنوان سوخت بهره میبرد که ترکیبی خطر ناک ولی پر قدرت بود
مرحله اول دارای شش خروجی بود و 29 تن وزن داشت و مرحله دوم 60 تن وزن داشت و موشک می توانست به برد 13000 کیلومتری برسد . موشک توان حمل یک کلاهک 3 مگاتنی اتمی را داشت و دارای خطای 2.7 کیلومتر بود و از سکوی پرتاب ثابت بهره میبرد اگرچه پشت یک کشنده کشیده میشد. ار16 تغییر بزرگی در توان اتمی روسها بود زیرا موشکی بود که در سیلو قابل نصب بود و می توانست تمامی خاک امریکا را پوشش دهد. این موشک تا میانه دهه 1980 در خدمت بود

موشک ار 9(SS-8 ساسین)
نیاز به موشک کوچکتر از ار7 روسها را در کنار پروژه موشک ار 16 به طرف برنامه ار 9 نیز کشاند . در واقع هدف نهایی این طرح جایگرین موشک ار 7 بود و همچنین موشکی با توان هدف قرار دادن هر نقطه جهان از خاک شوروی . موشک در سال 1961 تست شد و در سال 1964 وارد خدمت شد وطی دو سال اینده جایگزین موشک ار 7 شد. از انجای که سوخت موشک ار 16 بسیار خطر ناک بود موشک ار 9 دارای اکسیژن مایع به جای اسید نیتریک بود و ایمنی موشک بالاتر بود. موشک دارای دو مرحله بود و هر دو مرحله سوخت مایع بودند .
مرحله اول شامل پیشرانه ار دی 111 و مرحله دوم پیشرانه ار او 9 بود و وزن کل موشک تقریبا نصف موشک ار 16 یعنی حدود 80 تن بود.موشک یک کلاهک 1.6 تا 2.3 مگا تنی حمل می کرد و برد ان با یک کلاهک 2.3 مگاتنی 11000 کیلومتر و با یک کلاهک 1.6 مگاتنی 16000 کیلومتر بود و دارای خطای 2 کیلومتر بود . موشک ار9 اولین موشک جهانی روسها بود که همه جهان را ا ز خاک شوروی می توانست هدف قرار دهد . همچنین این موشک یک امتیاز بزرگ داشت که در عرض 20 دقیقه سوختگیری و اماده شلیک می شد و این امکان وجود داشت ان را در حال سوختگیری دست کم 20 روز نگه داشت این در حالی بود که سوختگیری ار 16 دست کم 4 ساعت زمان می برد
موشک تا سال 1980 در خدمت بود و با ار 26 در خدمت جایگزین شد .

موشک ار 36 (نام ناتو SS-9 اسکارپ)
موشک ار 36 یک موشک دو مرحله سوخت مایه است . کار روی این موشک در سال 1962 اغاز شد و قرار بود در نقش یک موشک قاره پیما وارد خدمت شود. هدف اولیه از ساخت این موشک افزایش دقت موشک قاره پیما بود که در ان زمان دارای دقت بالای دو کیلومتر بودند.
موشک دو مرحله ای سوخت مایع بود که مرحله اول از موتور ار دی 251 و مرحله دوم از موتور ار دی 250 بهره میبرد. هر دو مرحله داری ترکیبات اسیدی برای سوخت و اکسید کننده هستند و زمان سوختگیری موشک 13 ساعت بود.
موشک ار 36 بزرگترین کلاهک موجود را حمل میکند و میتواند یک کلاهک اتمی 20 تنی را حمل کند . این موشک در سال 1968 تست شد و در سال 1970 وارد خدمت شد. با وجود این که موشک به برد 10000 کیلومتر و دقت 1300 متر دست یافت و کلاهک بزرگی حمل میکرد ولی به دلیل مشکلات بسیار از جمله به دلیل اسیدی بودن سوخت در سال 1976 بعد از ساخت تنها 85 فروند از خط تولید خارج شد

موشک یو ار 200(نام ناتو SS-10 اسکارگ)
این موشک بالستیک اتمی دو مرحله ای سوخت مایع با برد 11000 کیلومتر . این موشک از سیلو پرتاب میشد و میتوانست 3.5 تنی را حمل کند. نسخه ای از این موشک قرار بود به عنوان یک بالستیک اتمی ضد بالستیک برای انهدام موشک بالستیک در بالای جو استفاده شود ولی با وجود چند بار تست در نهایت برنامه در سال 1964 لغو شد

موشک یو ار 100(نام ناتو SS-11 سگو)
موشک دو مرحله سوخت مایع با برد 10000 کیلومتر دارای سامانه هدایت اینرسی و دقت 1000 متر که در نسخه نسخت تنها یک کلاهک کوچک 850 کیلو تن تی ان تی را حمل می کرد ولی در نسخه های بعدی توان حمل تا شش کلاهک اتمی را یافت که میشد هر کدام را علیه یک شهر استفاده کرد. این موشک سیلو پرتاب بود و بسیار سبک.
این موشک در سال 1966 وارد خدمت شد و با وجود این که سوخت مایع بود میشد ان را برای سالها در سیلو با مخزن سوخت مایع نگه داشت و در عرض 3 دقیقه اتش کرد . این موشک تا سال 1996 در خدمت باقی ماند و بیش از 500 تیره از ان ساخته شد

موشک بالستیک تی ار-1 تمپ(نام ناتو SS-12 اسکالبورد)
موشک اس اس 12 یک موشک کوتاه برد اتمی با برد 900 کیلومتر بود که از یک مخزن سوخت مایع تشکیل شده بود .این موشک در سال 1969 جهت جایگزین موشک اسکاد سی در نقش اتمی و تا حدودی با نقش متعارف تاکتیک وارد خدمت شد و می توانست یک کلاهک اتمی کوچک 500 کیلوتن تی ان تی را با دقت 370 متر به هدف بزند.موشک دارای شاسی مشابه اسکاد از نوع ماز بود و کاملا متحرک و برای سالها در خط مرزی با چین استقرار یافت . در مجموع 990 موشک و پرتابگر و 440 موشک اضافی به خدمت گرفته شد که تا سال 1989 در خدمت بود و با امضا پیمان INF ، تمامی تمپ ها از بین رفتند.
این موشک در برخی از کشورهای اروپای شرقی نیز به خدمت گرفته شد

موشک بالستیک ار تی -2 (نام ناتو SS-13 ساواگی)
موشک اس اس 13 اولین موشک بالستیک سوخت جامد روسها بود که کار روی ان از سال 1959 اغاز شد.در مرحله اول نسخه ای با نام ار تی 1 توسعه یافت که 3000 کیلومتر برد داشت ولی وارد خدمت نشد و بعد کار روی نسخه دوربرد با برد بیش از 10000 کیلومتر اغاز شد.
موشک ار تی2 یک موشک سه مرحله سوخت جامد و اولین موشک سه مرحله شوروی نیز است که بردش به 8000 کیلومتر می رسد و یک کلاهک 600 کیلوتن تی ان تی را حمل میکند . در واقع ار تی 2 از موشک های قبلی شوروی برد کمتر و قدرت کمتری داشت زیرا سوخت جامد بود و سوخت جامد از سوخت مایع قدرت کمتری دارد ولی در عوض می شد ان را برای 20 سال در سیلو در حالت اماده باش شلیک نگه داشت
این موشک درسال 1972 وارد خدمت شد و تا میانه دهه 1990 در خدمت بود

موشک بالستیک میان برد ار تی -15(نام ناتو SS-14 اسکاپگوات)
بعد از دستراسی شوروی به موشک سوخت جامد بالستیک در موشک ار تی 2 شوروی تصمیم به استقرار یک نسخه میان برد برای هدف قراردادن اروپای شرقی گرفت. هدف از این برنامه ساخت یک موشک میان برد جاده ای با توان مستقل که بتوان با یک سکوی پرتاب متحرک خودکششی هر جا برود و در عرض 15 دقیقه ان را بتوان اتش کرد. نتیجه کار موشک بالستیک دو مرحله ای سوخت جامد ار تی 15 در امد. ار تی 15 داری برد 2500 کیلومتر بود و دارای دقت 900 متر بود. کلاهک ان یک مگا تنی حمل میکرد ولی میشد با کاهش کلاهک به 750 کیلوتن تی ان تی برد را تا 3000 کیلومتر نیز افزایش داد. دارای یک شاسی متحرک شنی دار بود که می توانست به سرعت 30 کیلومتر بر ساعت حرکت کند. سامانه کامل مستقل بود و توان اتش هر هر نقطه را داشت و خودرو دارای یک سامانه اینرسی برای محاسبه محل قرار گرفتن پرتابگر برای اتش دقیق بود. این سامانه در سال 192 وارد خدمت شد و تا اواخر دهه 1980 در خدمت بود

موشک بالستیک قاره پیمای ار تی -20 (نام ناتو SS-15 اسکورگ)
همزمان با اغاز طرح موشک ار تی 15 برای یک موشک سوخت جامد جاده ای ، کار روی یک طرح مشابه ولی با برد فراقاره ای با یک الگوی مشابه اغاز شد. موشک جدید دو مرحله بود که مرحله اول سوخت جامد و مرحله دوم سوخت مایع بود و دارای برد 8000 کیلومتر ولی با کاهش وزن کلاهک برد موشک به 11000 کیلومتر نیز می رسید . موشک دارای شاسی شنی دار بود که البته با نسخه ار تی 15 فرق داشت و با داشتند هشت چرخ یکی از پرتعداد ترین چرخها را بین شاسی های شنی دار داشت ولی موشک را میشد از سیلو ویا از واگن های مخصوص قطار نیز اتش کرد . موشک در سال 1969 وارد خدمت شد و تا سال 1994 همچنان در خدمت باقی ماند.
هر دو موشک بالستیک ار تی 15 و ار تی 20 مفهوم جدید را در زمینه موشک های بالستیک متحرک به وجود اوردند و باعث داشتن دست برتر در زمینه موشک بالستیک اتمی توسط شوروی شدند زیرا در ان زمان در غرب هیچکس موشکی بالستیک قاره پیمای متحرک جاده ای نداشت(همین الان هم ندارند)

موشک بالستیک ار تی 21 (نام ناتو SS-16 سینیر)
موشک ار تی 15 کارایی بالای داشت ولی مرحله دوم سوخت مایع بود که زمان سوختگیری ان را افزایش می داد و از طرفی شنی دار بود شاسی تحرک و سرعت را کم می کرد از این رو روسها به دنبال یک موشک تمام سوخت جامد قاره پیما باشاسی چرخدار رفتند و نتیجه موشک ار تی 21 شد.
موشک تی ار21 دارای سه مرحله سوخت جامد است که بر روی یک شاسی چرخدار 12 چرخ ماز 547 نصب شده است و میتواند یک کلاهک اتمی 1.5 مگاتنی را تا برد 10500 کیلومتری حمل کند. دقت سیستم بالا بود و در دهه 1980 به 450 متر افزایش یافته بود . این موشک در سال 1972 تست شد و در سال 1979 وارد خدمت شد و 100 تیره از ان ساخته و مستقر شد . شاسی ماز توان حرکت با 40 کیلومتر بر ساعت را داشت و بعدها بر روی دیگر موشک های روسی نیز استفاده شد. این موشک تا میانه دهه 1990 در خدمت باقی ماند

موشک بالستیک قاره پیمای ام ار –یو ار-100(نام ناتو SS-17 اسپانکر)
موشک ام ار –یو ار100 نسخه پیشرفته موشک یو ار 100 و برای جایگزینی موشک یو ار 100 بود (موشک اس اس 11). این موشک دارای سه تا چهار کلاهک 750 کیلوتن تی ان تی بسته به مدل بود و برد ان بین 10000 تا 11000 کیلومتر بود. موشک سیلو پرتاب بود ولی برای پرتاب ان از سیلو باید در سیلو های قبلی از جمله سیلو های موشک یو ار 100 تغییر به وجود می امد زیرا دارای روش پرتاب سرد بود. در موشک های قبلی سیلو پرتاب شوروی موشک با روشن کردن پیشرانه خود از سیلو خارج میشد ولی در این مدل به شلیک سرد که به عبارتی پرتاب توسط گازهای سری تولید توسط یک ژنراتور به خارج از سیلو پرتاب شده و بعد موتور اصلی روشن میشد. این موشک دو مرحله سوخت جامد عمر کمی داشت در سال 1978 وارد خدمت شد ولی در سال 1991 طی پیمان سالت برای کنترل تعداد موشک های اتمی به دلیل داشتن توان حمل کلاهک های چندگانه از خدمت خارج شد

موشک قاره پیمای ار 36 ام (SS-18 ساتان)
این موشک نسخه تکامل یافته موشک ار 36 اس اس 9 است .در واقع سوخت اسیدی و خطر ناک موشک ار 36 باعث از خدمت خارج شدن زودهنگام این موشک شد و جای ان را نسخه ار 36 ام گرفت.این نسخه خود شامل چند مدل میشود
ار 36 ام مدل 1: نسخه مجهز به سوخت جدید و قابل اعتماد تر با هشت کلاهک اتمی که 56 فروند ان از سال 1972 مستقر شد
ار ام 36 مدل 2: نسخه بهبود یافته با برد 1100 کیلوگرم و کلاهک ده کلاهک اتمی
ار 36 ام مدل 3: نسخه دوربرد تر با برد 16000 کیلومتر و یک کلاهک اتمی واحد
ار 36 MUTTKh مدل 4: نسخه بهبود یافته با ده کلاهک اتمی دارای کلاهک های با توان نفوذ در سطح سخت برای نابودی سیلو های اتمی امریکا در یک نبرد اتمی . یک نسخه با کلاهک تکی و برد 16000 کیلومتر نیز در دستراسی استبود
ار 36 ام 2 مدل 5: جدید ترین نسخه ار 36 که همچنان نیز در خدمت است و دارای ده کلاهک اتمی با توان نفوذ در اهداف سخت و دقت بالاتر در حدود 220 متر می باشد . این نسخه با برد 11000 کیلومتر همچنان در سیلو ها در روسیه در خدمت است و احتمالا تا سال 2020 در خدمت باقی میاند . همکنون 40 تیره از این موشک ها در خدمت است که تنها موشک بالستیک زمین پرتاب روسها است که همچنان دارای کلاهک چند گانه اتمی است

موشک بالستیک قاره پیمای یو ار 10 ان( SS- 19 استیلتیتو)
موشک قاره پیمای اتمی سوخت مایع دو مرحله ای با برد 10000 کیلومتر . این نسخه دارای یک مرحله سوم نیز متصل به کلاهک خود است و میتواند تا 6 کلاهک اتمی را با خود حمل کند. این نسخه سویلو پرتاب در سال 1975 در خدمت است و 360 تیره از ان ساخته شد و بین 20 تا 30 فروند انها همچنان در خدمت است. روسها در دهه 1990 بر اساس پیمان سالت مبنی بر عدم استفاده از موشک های با کلاهک چند گانه اتمی نسخه ای را با یک کلاهک اتمی واحد را به خدمت گرفتند که همچنان در خدمت است . روسیه مدتی تلاش در تغییر نقش این موشک برای پرتاب محموله های فضای داشت ولی شکست خورد. انتظار می رود این موشک در سال 2015 از خدمت خارج شود.

موشک دوربرد ار دی اس 10 پیونر(نام ناتو SS-20 سابر)
موشک دو مرحله ای سوحت جامد اس اس 20 یکی از برگ های برنده روسها در دهه 1980 در نبرد اتمی بود. این موشک 5500 کیلومتر برد داشت و زمان واکنش ان 15 دقیقه بود و دارای یک شاسی چرخدار ماز بود. این سیستم نتنها جاده ای بود کشف و نابودی ان بسیار سخن بلکه دارای زمان اماده سازی کم و سرعت بالای بود وبه دلیل برد 5500 کیلومتری زمان واکنش در برابر ان بسیار کم بود. موشک دارای دقت 300 تا 500 متر بود و دارای سه کلاهک اتمی 150 کیلوتنی ان تی بود. این موشک در سال 1977 وارد خدمت شد و جای موشک ار12 و ار16 را گرفت و شاید هیچ موشکی به انداز اس اس 20 ناتو را تحت تاثیر قرار نداده بود. شوروی موشک های کوتاه برد بالستیک سوخت جامد داشت ولی هیچ کدام به اندازه اس اس 20 خطر ناک نبودند زیرا از زمان فرمان اتش نا نابودی هدف در 5500 کیلومتری برای اس اس 20 فقط 30 دقیقه وقت لازم بود. امریکا به سرعت برای مقابله با این موشک ، موشک بالستیک پرشینگ و موشک نسخه کروز زمین پرتاب ای جی ام 109 جی تاماهاوک را در اروپا مستقر کرد ولی باز همچنان این موشک خطر بزرگی بود و خود باعث ایجاد پیمانINF شد که هر دو قدرت را از داشتند موشک با برد بین 500 تا 5500 کیلومتر منع میکرد. مسئله این بود که موشکی با چنین بردی زمان واکنش کمی را در برابر خودش میگذاشت حالا اگر مانند اس اس 20 دارای شاسی متحرک چرخدار نیز می بود که وضعیت بدتر هم می شد . با وجود اینکه شوروی 650 موشک اس اس 20 را ساخت ولی بر اساس پیمان iNF به غیر تعداد کمی را که به موزه فرستاده مابقی را نابود کرد. امریکا نیز موشک پرشینگ و نسخه زمین پرتاب اتمی تاماهاوک را نابود کنند.

موشک SS-23
این موشک نسخه ارتقا یافته موشک تمپ(اس اس -12 اسکالیبورد ) بود که در دهه 1990 برنامه ان لغو شد
موشک بالستیک قاره پیمای ار تی 23 ( اس اس 24 اسکالپیل)
موشک ار تی 23 یک موشک اتمی بالستیک سه مرحله ای سوخت جامد است که برای شلیک از واگن قطار ساخته شده است . در واقع تلاش شده بود با این کار یعنی گردانند موشکها در درون شبکه پهناور ریلی شوروی کشف و انهدام ان را مشکل کنند. این موشک در سال 1987 وارد خدمت شد و از لکومتیو ام 62 برقی ساخت شوروی پرتاب می شد . لانچر موشک درون واگن مخصوص قرار می گرفت و زمان پرتاب برخاسته و شلیک میشد
بخش بزرگی از این موشک در اکراین تولید میشد با فروپاشی شوروی اکرایین علاقه ای به ادامه همکاری برای تولید این موشک را نداشت و خط تولید رها شد. 92 موشک با واگن مخصوص تولید شد که 36 تیره در اکرایین جا مانده که از بین رفتند و 56 تیره در خدمت روسها باقی ماند. بر اساس سالت 2 این موشک باید نابود میشد ولی برنامه سالت 2 به جای نرسید و در نهایت این موشک در سال 2005 از خدمت خارج شد و جای خود را به توپول داد.چندنی نسخه از این موشک ساخته شد که همگی دارای برد 10000 تا 11000 کیلومتر بودند و تا ده کلاهک اتمی حمل میکردند

برای اشنایی با موشک های باسلتیک توچکا و اوکا اینجا را کلیک کنید
برای اشنایی با موشک اسکندر اینجا را کلیک کنید
برای اشنایی با موشک بالستیک قاره پیمای سرمات(شیطان2) اینجا را کلیک کنید
مقاله ای در مورد موشک بالستیک دوربرد ار اس26 را اینجا بخوانید
موشک بالستیک اتمی ار اس 24 یارس
در بین تمامی موشک های که در بالا از انها یاد شده و یا لینک انها در مقاله داده شده تنها موشک های اس اس 18، اس اس 21، اس اس 25، اس اس 26، اس اس 27 و اس اس 27 مدل 2 در خدمت ارتش روسیه قرار دارند و مابقی از خدمت خارج شده اند
جدول موشک های روسی شماره 1
موشک | ار1 | ار2(اس اس 2) | ار5( اس اس 3) | ار12 (اس اس 4) | ار14 (اس اس 5) |
نقش | موشک کوتاه برد تاکتیکی | موشک کوتاه برد تاکتیکی | موشک کوتاه برد اتمی | موشک میان برد اتمی | موشک دوربرد اتمی |
طول | 14.2 متر | 16.65 متر | 20.80 متر | 22.1 متر | 24.4 متر |
قطر | 1650 م م | 1650 م م | 1650 م م | 1650 م م | 2400 م م |
وزن | 13.4 تن | 30.4 تن | 28.6 تن | 41.7 تن | 86.3 تن |
پیشرانه | تک مرحله ای سوخت مایع | تک مرحله ای سوخت مایع | تک مرحله ای سوخت مایع | تک مرحله ای سوخت مایع | تک مرحله ای سوخت مایع |
کلاهک | یک تن | یک تن | کلاهک اتمی 80 کیلو تن تی ان تی | کلاهک اتمی 2.3 مگاتنی | کلاهک اتمی 1 تا 2 مگاتنی |
برد | 270 کیلومتر | 600 کیلومتر | 1200 کیلومتر | 2080 کیلومتر | 3700 کیلومتر |
دقت | 5 کیلومتر | 1.5 کیلومتر | 3.5 کیلومتر | 3 تا 5 کیلومتر | 1.3 کیلومتر |
سال ورود | 1949 | 1951 | 1956 | 1958 | 1961 |
توضیحات | سکوی پرتاب متحرک | سکوی پرتاب متحرک | سکوی پرتاب متحرک | سکوی پرتاب متحرک | سکوی پرتاب متحرک |
جدول موشک های بالستیک روسی شماره 2
موشک | ار11(اس اس 1 )اسکاد بی | ار7(اس اس 6) | ار16( اس اس 7) | ار9 (اس اس 8) | ار36 (اس اس 9) |
نقش | موشک کوتاه برد تاکتیکی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی |
طول | 11.2 متر | 34 متر | 30.4متر | 26.5 متر | 32.2 متر |
قطر | 880 م م | 3000 م م | 3000 م م | 2600 م م | 3000 م م |
وزن | 5.2تن | 280 تن | 146 تن | 41.7 تن | 183.9 تن |
پیشرانه | تک مرحله ای سوخت مایع | دو مرحله ای سوخت مایع | دو مرحله ای سوخت مایع | دو مرحله ای سوخت مایع | دو مرحله ای سوخت مایع |
کلاهک | یک تن | کلاهم اتمی 5 مگاتنی | کلاهم اتمی 5 مگاتنی | کلاهم اتمی 5 مگاتنی | کلاهک اتمی 12 تا 18 مگاتنی |
برد | 300 کیلومتر | 8000 کیلومتر | 11000 کیلومتر | 16000 کیلومتر | 15200 کیلومتر |
دقت | 450 متر | 2.5 تا5 کیلومتر | 2.5 کیلومتر | 2 کیلومتر | 2 کیلومتر |
سال ورود | 1964 | 1957 | 1961 | 1964 | 1967 |
توضیحات | سکوی پرتاب متحرک | سکوی پرتاب ثابت | سیلو | سیلو | سیلو |
جدول موشک های بالستیک روسی شمار3
موشک | یو ار 200 (اس اس 10 ) | تی ار-1 (اس اس 12 ) | ار تی -2( اس اس 13) | ار تی 15 (اس اس 14) | ار تی20 (اس اس 15) |
نقش | موشک قاره پیمای اتمی | موشک کوتاه برد اتمی و متعارف | موشک قاره پیمای اتمی | موشک میان برد اتمی | موشک قاره پیمای اتمی |
طول | 34.6 متر | 12.4 متر | 20متر | 10.5 متر | 17.5 متر |
قطر | 3000 م م | 1000 م م | 1700 م م | 1400 م م | 1800 م م |
وزن | 135 تن | 9.7 تن | 34 تن | 16 تن | 30.2 تن |
پیشرانه | دو مرحله سوخت مایع و یک مرحله کلاهک | یک مرحله ای سوخت مایع | سه مرحله ای سوخت جامد | دو مرحله ای سوخت جامد | یک مرحله سوخت جا مد و یک مرحله سوخت مایع |
کلاهک | 12 مگا تن | 500 کیلو تن تی ان تی اتمی و یا یک کلاهک 1.2 تنی متعارف | کلاهک اتمی 600 کیلوتن تی ان تی | کلاهک اتمی 1 مگاتنی | کلاهک اتمی 1.5 مگاتنی |
برد | 12000 کیلومتر | 900 کیلومتر | 8000 کیلومتر | 2500 کیلومتر | 8000 تا 11000 کیلومتر |
دقت | 3 کیلومتر | 900 متر | 1.9 کیلومتر | 900 متر | 1 کیلومتر |
سال ورود | 1965 | 1969 | 1968 | 1970 | 1969 |
توضیحات | سیلو | سکوی پرتاب چرخدار متحرک | سیلو | سکوی پرتاب متحرک شنی دار | سکوی پرتاب متحرک شنی دار |
جدول موشک های روسی شماره4
موشک | ار تی 21 (اس اس 16 ) | یو ار 100 (اس اس 17 ) | ار36 ام2( اس اس 18) | یو ار100 ان (اس اس 19) | ار اس دی 10 (اس اس 20) |
نقش | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک اتمی دوربرد |
طول | 18.3 متر | 22.5 متر | 34.4 متر | 27متر | 16.5 متر |
قطر | 1700 م م | 2200 م م | 3000 م م | 2500 م م | 1800 م م |
وزن | 43 تن | 9.7 تن | 211 تن | 105 تن | 37.1 تن |
پیشرانه | سه مرحله ای سوخت جامد | دو مرحله سوخت جامد و یک مرحله سوخت مایع | دو مرحله سوخت مایع | سه مرحله سوخت جامد | دو مرحله ای سوخت جامد |
کلاهک | 1.6 مگا تن | سه تا چهار کلاهک 400 کیلوتن تی ان تی | ده کلاهک 800 کیلوتن تی ان تی | شش کلاهک 500 کیلوتن تی ان تی و یا یک کلاهک 5 مگاتنی | کلاهک اتمی 1.5 مگاتنی |
برد | 10500 کیلومتر | 10000 کیلومتر | 11000 کیلومتر | 10000 کیلومتر | 5500 کیلومتر |
دقت | 450 کیلومتر | 400 متر | 220 متر | 400 متر | 450 تا 150 متر |
سال ورود | 1979 | 1975 | 1988 | 1975 | 1977 |
توضیحات | سکوی پرتاب چرخدار | سیلو | سیلو | سیلو | سکوی پرتاب چرخدار جاده ای |
جدول موشک های بالستیک جدول 5
موشک | او تی ار 21 (اس اس 21 ) | او تی ار 23 (اس اس 23 ) | ار تی 23( اس اس 24) | ار تی -2 پی ام (اس اس 25) | 9کا 720 (اس اس 26) |
نقش | موشک متعارف تاکتیکی | موشک تاکتیکی اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک متعارف تاکتیکی |
طول | 6.4 متر | 7.5 متر | 23.3 متر | 29.5 متر | 7.3 متر |
قطر | 650 م م | 890 م م | 2400 م م | 1800 م م | 920 م م |
وزن | 2 تن | 4.3 تن | 104 تن | 45.1 تن | 3.8 تن |
پیشرانه | یک مرحله سوخت جامد | تک مرحله ای سوخت جامد | سه مرحله ای سوحت جامد | سه مرحله سوخت جامد | تک مرحله ای سوخت جامد |
کلاهک | یک کلاهک اتمی 450 کیلوگرمی ویا یک کلاهک اتمی 100 کیلو تن تی ان تی | یک کلاهک اتمی 100 کیلوتن تی ان تی یا یک کلاهک متعارف 450 کیلوگرمی | ده کلاهک 550 کیلوتن تی ان تی | یک کلاهک اتمی 800 کیلوتی ان تی | یک کلاهک متعارف 700 کیلوگرمی که شامل کلاهک خوشه ای نیز است |
برد | 120 کیلومتر | 300 تا 500 کیلومتر | 11000 کیلومتر | 10500 کیلومتر | 500 کیلومتر |
دقت | 60 متر | 30 تا 150 متر | 500 متر | 200 متر | 5 تا 7 متر |
سال ورود | 1979 | 1979 | 1988 | 1985 | 2006 |
توضیحات | سکوی پرتاب چرخدار | سکوی پرتاب چرخدار | سکوی پرتاب ریلی | سکوی پرتاب چرخدار | سکوی پرتاب چرخدار جاده ای |
جدول موشک های بالستیک جدول 6
موشک | ار تی -2 پی ام( اس اس 27) | ار اس یارس 24 (اس اس 27 مدل 2 ) | ار اس 26 |
نقش | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی | موشک قاره پیمای اتمی |
طول | 22.7 متر | 20.9 متر | ؟ |
قطر | 1900 م م | 2000 م م | ؟ |
وزن | 47.2 تن | 49 تن | ؟ |
پیشرانه | سه مرحله ای سوخت جامد | سه مرحله ای سوخت جامد | سه مرحله ای سوحت جامد |
کلاهک | یک کلاهک اتمی 800 کیلوتی ان تی | چهار کلاهک اتمی 300 کیلوتن تی ان تی | ؟ |
برد | 11000 کیلومتر | 11000 کیلومتر | 6000 کیلومتر |
دقت | 200 متر | 150 متر | ؟ |
سال ورود | 2997 | 2010 | احتمالا سال 2015 |
توضیحات | سکوی پرتاب چرخدار و نسخه سیلو پرتاب | سکوی پرتاب چرخدار و نسخه سیلو پرتاب | سکوی پرتاب ریلی |
در جدول های بالا تمامی موشک های دارای سامانه هدایت اینرسی هستند و تنها موشک اس اس 26(اسکندر) دارای سامانه هدایت ماهواره ای و اپتیکی در کنار اینرسی و موشک های یارس و توپول و توپول ام دارای سیستم هدایت ماهواره ای در کنار اینرسی هستند
گرداوری عبدالحمید تارخ
منابع: http://missilethreat.com/