هواپیمای ترابری سی130 هرکولس و سوپر هرکولس

هواپیمای ترابری سی130 هرکولس و سوپر هرکولس

ارتش امریکا طی جنگ کره  از هواپیماهای ترابری پیستونی چون سی 119 و سی 47 بهره می برد که دارای  برد کم توان حمل بار و نفرات کم بودند از این رو در سال  1951 تنها یک سال بعد از اغاز جنگ کره ارتش امریکا خواهان هواپیما ترابری  جدید با توان حمل 92 مسافر،72 سرباز کاملا مسلح ویا 64 چتر باز شد که دارای محفظه باری با 12 متر طول ،2.7 متر ارتفاع  و 3 متر پهنا بود. این یک مناقصه جدید بود که شرکت های بسیاری از جمله بوئینگ، فیریجارد، لاکهید، نوروپ روپ و…. در ان شرکت کردند . همچنین از دیگر  نیاز مهم این طرح عبارت بود از توان نشست و برخواست در زمین های  نا اماده خاکی و همچنین دارا  بودن یک سطح شیب دار برای بارگیری  هر چیزی بدون نیاز به تجهیزات بارگیری بود.در نهایت  در اواخر همان سال از چنیدن شرکت ،شرکت  کننده در مناقصه تنها پنج شرکت در مناقصه  باقی ماند که انها نیز در مجموع ده طرح به نیروی  هوایی پیشنهاد دادند

طرح کمپانی لاکهید یک طرح چهار موتوره بود که از موتور توربوپراپ بهره می برد. موتور توربوپراپ در ان دوران به تازگی از موتور جت  مشتق شده بود و یک پدیده نوظهور بود.موتور توربوپراپ دارای  کارکردی مشابه موتور جت بود ولی به جای فن ملخ داشت. دور موتور همیشه ثابت بود و دسته گاز به جای افزایش قدرت  موتور به تنظیم زاویه ملخ ها می پرداخت که باعث افزایش و یا کاهش پس زنی امواج هوا می شد.

تیم طراحی لاکهید بر سر پروژه سی130 توسط ویلز هاوکینز رهبری می شد که یک پیشنهاد 130 صفحه ای برای نیروی هوایی از طرح   جدید که لاکهید ال 206 خوانده میشد اماده کرده بود.در ان زمان کلی جانسون طراح مشهور  لاکهید که هواپیماهای چون یو2/ اس ار 71 و اف104 را طراحی کرد با دیدن این طرح با ان مخالفت کرد و گفت اگر شما این طرح را به نیروی هوای نشان  دهید لاکهید نابود خواهد شد. در  نهایت این طرح بعد از کشمکش های زیادی در لاکهید  تصویب و به نیروی هوایی داده شد.اولین پرواز وای سی130 که ملقب به هرکولس شد در سال 1954 انجام شد که 61 دقیقه به طول کشید . خلبانی که طی ازمایشات با سی 130 پرواز کردن بشدت  ان را ستودند.

سی 130 ای

اولین نمونه تولیدی سی 130 نسخه A بود. این نسخه دارای ویژگی های بود که تمامی مدلها از ان پیروی  کردند شامل بال های  در بالا دارای  دو موتور توربوپراپ الیسون تی 56 (در این مدل نسخه ای-9 این موتور)در زیر هر بال  و درب بارگیری عقب بود که دارای  درب  شیب دار برای سوار کردن  تجهیزات مختلف بدون تجهیزات  بارگیری بود. در نسخه سی130 ای  هواپیما دارای موتوری با ملخ  سه پره بود و دارای  بینی شبیه وای سی130 بود کاملا پخ ولی در نسخه های بعدی همین مدل  با قرار دادن یک رادار در دماغه شکل بینی تغییر کرد .این نمونه در سال 1956 تحویل نیروی هوایی شد. در مجموع 219 فروند از این  مدل سفارش  داده شد و بر اساس این مدل دی سی 130 ای برای پرتاب  هواپیماهای بدون  سرنشین که زیر بال نصب می شد.

سه سال بعد در سال 1959 نسخه سی130 بی تحویل شد.این نسخه دارای  موتور ایلسون تی 56 ای 7  بود و از چهار پروانه  بهره می برد و دارای  سوخت بیشتری نیز بود. تعدادی  برای عمور اتش  نشانی  مجهز به لوله ریخت اب از درب عقب شدن و شش فروند نیز دارای  تجهیزات  گرفت ماهواره در اسمان شدند

تمامی نسخه  های ای/ بی  و دی همکنون بازنشسته شده اند.

سی 130 ایی(E). این نمونه نسخه دوربردتر سی 130 بی بود که دارای  حمل مخازن سوخت کمکی در زیر  بال خود در میان دو غلاف موتور بود و از موتور تی 56 ای7 بهره میبرد و همچنین دارای سامانه ناوبری جدیدتر و دارای  بالی کشیده تر و جایگاه بار درازتری بود. این نمونه در دهه 1960 شامل  ارتقائات  در ناحیه بال  به دلیل مشاهده  ترک و فرسودگی  در نهایت  بال شد که 300 پوند به وزن ان افزود. در دهه 1990 نیز به ژیرسکوپ حلقه لیزری و  سامانه ناوبری ارتقا یافته تجهیز شد. در سال 2005 به دلیل عمر بالای سی 130 ائی  ، نیروی هوایی شروع به بازنشسته  کردن این مدل کرد.این هواپیما دارای  محفظه باری به ابعاد طول 12 متر، ارتفاع 3.4 متر و عرض 3.4 متر است

سی 130 اف:نسخه بر گرفته شده از سی 130 ایی که اولین بار با نام با نام ال سی 130 اف برای پشتبانی عملیات در قطب جنوب در سال 1960 ساخته شد.بر اساس همین  مدل 46 فروند  کی سی 130 اف برای سپاه تفنگدارن دریایی در نقش برابری و سوخت رسان  در حالی که مجهز  به غلاف سوخت رسانی شلنگی زیر هر بال بود تحویل شد.این مدل توان حمل 3600 گلون سوخت اضافی را در انبار بار خود داشت  که در صورت نیاز میشد تانک های سوخت  بخش بار را برداشت و به جای  ان نیرو و محموله سوار کرد. هفت فروند سی 130 اف نیز به عنوان هواپیمای ترابری تحویل نیروی هوایی شد.

سی 130 ج: نسخه  برگرفته شده از سی 130 اف تحویلی  در سال 1965 برای پشتیبانی  از زیر دریای های کلاس پلاریس . این نمونه توان حمل بار بیشتر  و همچنین سامانه ناوبری داپلر بود

سی 10 اچ:مشهور ترین نسخه سی 130 بر اساس سی 130 ایی ساخته شد.این مدل دارای موتور قویتر الیسون تی 56 ای تی 15 با توان 4300 اسب بخار بود.دارای سوخت بیشتر  بود و قابلیت اطمینان  پذیری و کارایی کلی بهتری در زمینه تعمیر و نگهداری داشت.این مدل درسال 1974 وارد خدمت شد و اخرین ان در سال 1996 تحویل نیروی هوایی شد و مشتقات بسیاری  نیز داشت.ارتقائات انجام شده طی یک دهه گذشته بر روی این هواپیما شامال کابین دیجیتال  هماهنگ با دوربین دید درشب و سیم کشی جدید باعث حفظ  این مدل در خدمت تا سال 2030 میلادی شده است.بخش بار این  نسخه نیز دارای طول 12 متر است ولی نسخه ای از ان با نام اچ-30 که کشیده تر است دارای طول بخش بار 16 متر است

سی130 کا:نسخه صادراتی به انگلستان برای خدمت در ارتش انگلستان که نسخه بر گرفته شده از سی130 اچ-30 است که کشیده تر از نسخه  اچ بود و دارای  لوله سوختگیری هوایی  بر روی سر کابین بود.این نمونه در سال 2009 از خدمت خارج شد. سوپر هرکولس جایگزین انها شد

سی130جی سوپر هرکولس:سوپر  هرکولس طرحی جدید بر اساس سی 130  اچ ولی با تغییرات  بسیار برای ادامه  خدمت  و تولید هرکولس  در قرن جدید بود. از جمله تغییراتی سی 130 جی می توان به استفاده  از  موتور انگلیسی  رولز ریس ای ایی 2100 با توان 4637 اسب بخار که دارای شش ملخ کامپوریت بود و از نظر تعمیر و نگهدازی 40% هزینه کمتری نسبت به موتور الیسون داشت و نفر و زمان کمتری نیز نیاز داشت.همچنین کابین ارتقا یافته بود و مجهز به چهار نمایشگر چند کاره بزرگ رنگی شده است  که تمامی نشانگرها  انالوگ  در خود جا داده است همچنین  دو نمایشگر   جهت برنامه ریزی   پرواز در کنار خلبان در پنل وسط به این دو قرار دارد و هر دو از اچ یو دی در کابین بهره می برند. سامانه ارتباطی جدید مبنی بر جی پی اس از دیگر تغیرات سی 130 جی است. دارای سامانه  هشدار دهنده فروسرخ  ای ای ار 47  گیرنده اخطار رادار ای ال ار 56. سی 130 جی نسبت به دو مدل ایی و اچ دارای  40% خدمه کمتر جهت تعمیراتی و یا بارگیری،21% سرعت بیشتری،41% زمان مسافت نشست و برخواست کمتر است. ناوبر و یا مهندسی پرواز  در این نمونه حذف شده و همه کارها توسط خلبان و کمک خلبان  و رایانه انجام می شود.اولین پرواز این نمونه در سال 1996 انجام شد و درسال 1999 تحویل اغاز شد.نسخه کشیده تر سی130 جی با نام سی 130 جی -30  همکنون تنها  نسخه های در تولید هرکولس است  که البته مشتقات زیادی نیز دارند.

مشتقات نسخه  مختلف سی 130

سی130 دی: چندی فروند نسخه یا با تغییراتی به سی 130 دی تبدیل شدند که دارای  اسکی برای فرود  بر روی سطح یخی در الاسکا شده بود.به جای چرخ دارای اسکی های  بزرگی بود و توان حمل راکت کمکی برای  کمک به برخواستن  بود. این مدل بعدها با نسخه برگرفته از سی 130 اچ جایگزین شد.

ایی سی 130: چندین نسخه  از این مدل توسعه یافت  که شامل  ایی سی 130 ایی نسخه بر گرفته شده از سی 130 ایی به عنوان پست فرمانده ای جهت کنترول هوایی و زمینی  میدان نبرد توسط  سامانه های ارتباطی جهت فرمانده ای . این مدل در سال 2002 بازنشسته شد. همچنین نسخه  ای با کمی تغییرات از همین مدل برای گارد ملی توسعه یافت.

ایی سی 130 اچ:نسخه بر گرفته شده از سی130 اچ مجهز  به سامانه های ایجاد اختلال و یا استراغ سمع بر روی شبکه های رادیوی  دشمن . 14 فروند از  این نمونه ساخته شد.

ایی سی 130 جی: بر گرفته شده از سوپر هرکولس دارای تعداد زیادی انتن در سکان عمودی  با قابلیت رله  برنامه های   تلویزوین  و یا رادیویی  و  یا ایجاد اختلال  بر انها در جهت جنگ روانی

اچ سی 130: نسخه جهت عملیات جستجو و نجات و با برد افزایش یافته و توان سوخت گیری  و سوخت رسانی  هوایی  به بالگرد های جستجو و نجات . این نمونه برای نجات نیروی های خودی در خاک دشمن چه به صورت  انفرادی و یا با کمک بالگرد های جستجو  و نجات وارد  عمل می شوند و همچنین برای پشتیبانی از نیروی ویژه مورد بهره برداری قرار میگرد.چندین نمونه از این مدل توسعه یافتند که شامل نسخه اچ سی 130  پی و جی بر اساس نسخه های پی و جی ترابری مجهز به دوربین دید شبانه  برای پرواز شبانه و توان سوخترسانی هوایی،اچ سی 130 اچ بر اساس سی 130 اچ برای گارد ساحلی  برای انجام عملیات جستجو و نجات بر فراز شمال اقیانوس  ارام،اچ سی 130 جی  برگرفته شده از سی130جی سوپر هرکولس  با توان سوختگیری به بالگرد و هواپیمای   که گارد ملی 6 فروند و نیروی هوایی در دراز مدت 78 فروند ان را به خدمت خواهد گرفت

کی سی130:نسخه سوخت رسانی  سی130 که در دهه1960 اولین بار توسط سپاه تفنگ دار دریایی سفارش  داده شد.تقریبا  تمامی مدلها دارای نسخه سوخت رسانی  هوایی بودند .کی سی 130 بی که 6 فروند ان ساخته شد، کی سی 130 اف که 46 فروند از ان  ساخته شد،کی سی 130 اچ که 33 فروند از ان ساخته شد،کی سی 130 ار که 14 از ان ساخته شد،کی سی 130 تی که 28 فروند از  ان ساخته شد و سی 130 جی که 42 فروند تاکنون از ان ساخته شده ولی سفارشات  بیشتری دارد.

کی سی130 جی جدید ترین نسخه  سوخت رسان سوپر هرکولس توان حمل بیش از 253 هزار لیتر سوخت را دار و دارای  دو جایگاه (یکی زیر هر بال)به روش  شلنگی برای رساندن  1321 لیتر در دقیقه سوخت از هر جایگاه است.تفنگدارن دریایی کی سی 130 جی را جایگزین کی سی 130 اچ کرده اند و با اضافه  کردن یک سامانه دید حرارتی و نشان گذاری لیزری از نوع ای ای کیو 30 توان شلیک موشک  هدایت لیزری هلفایر و یا گریفین را به کی سی130 داده اند تا بتوان از ان به عنوان یک سکوی اتش بر ضد نیرو های تروریستی و چریکی استفاده کرد.تمامی مدل های سوخت رسان هرکولس را میتوان با برداشتن  مخازن سوخت ریلی درون بدنه به عنوان هواپیما حمل بار استفاده کرد.

مقاله ای کامل در مورد کی سی130 را اینجا بخوانید

ال سی 130: نسخه عملیاتی در قطب سی 130 که شامل دو مدل ال سی 130 اف و ال سی 130 ار است و دارای  اسکی زیر چرخ با قابلیت برداشتن انها و راکت کمکی برای برخواست سریع. این مدلها همچنان در خدمت هستند

ام سی 130 کامبت تالون :نسخه برای  انجام عملیات ویژه و پشتیبانی از نیروی ویژه است .چندین مدل از این هواپیما توسعه یافت که شامل ام سی 130 ای،ام سی 130 اچ ، ام سی 130 پی ، ام سی 130 دبیلو  و ام سی 130 جی  . نسخه ام سی 130 ایی که در دهه 1960 توسعه یافت  و در ویتنام نیز حضور  داشت دارای  سامانه دید حرارتی برای پرواز  شبانه و رادار ناوبری ای پی کیو 115 که در دماغه ان قرار داشت  و به دلیل دماغه بزرگش قابل تشخیص با تمام مدلها است.این رادار توان تعقیب و عوارض  زمین  و نقشه برداری  از سطح  زمین را داشت. یک دهه بعد این سامانه با ای پی کیو 122 تعویض  شد که دارای  دقت بیشتری در تشخیص عوارض  زمین داشت . بعدها طی ارتقائات مختلف   سامانه  هشدار دهنده رادار و جنگ الکترونیک بارها ارتقا یافتند.این نسخه در ویتنام  عملیاتهای ویژه بسیاری را انجام داد

ام سی 130 اچ:نسخه بر گرفته از سی130 اچ که درسال 1988   عملیاتی شد و دارای  رادار و سامانه های ناوبری  پیجیده تری بود.این نمونه در عراق و افغانستان  در کنار نیروی های دلتا  عملیاتی  های زیادی انجام داد.

ام سی 130 دبلیو: نسخه که در اواخر دهه 1990 وارد خدمت شد و در دارای رادار  اب و هوا  و یکی دوربین دید حرارتی در دماغه بود . در سال 2009 طی ارتقائات  تعداد از  انها مجهز به یک توپ 30 م م بوش مستر  و یک دوربین دید حرارتی اضافه در کنار بدنه سمت راست  (زیر توپ 30 م م) شدند و همچنین مجهز به پد های  برای حمل و شلیک موشک گرفین  شدند این اقدام به صورت موقت برای جایگزینی  برخی از نسخه های قدیمی  ای سی 130 انجام شد  و در سال 2012 برای اولین بار با تسلیحات  خود بر ضد طالبان در افغانستان  وارد عمل شد

ام سی 130 جی: نسخه بر اساس سوپر هرکولس مجهز به رادار اب و هوا در دماغه و همچنین   یک سامانه دید حرارتی در زیر دماغه و توان حمل دو مخزن سوخت زیر هر بال . این نسخه جایگزین  نسخه های قدیمی  سی130 ایی توسعه یافته است.

دبیلو سی 130. نسخه تحقیقات اب و هوایی با تجهیزات  در این زمینه  سه نسخه دبلیو سی 130 بی/ اچ  و جی از ان توسعه یافتند.

AC-130: ای سی130 گانشیپ نسخه مشهور و مسلح هواپیما سی 130 است که در سمت راست خود دارای انواع توپ با کالیبر های مختلف برا شلیک به طرف اهداف زمینی است

برای اشنایی با  این نسخه اینجا را کلیک کنید

گرداوری:عبدالحمید تارخ

سی 130 هرکولس در 69 ارتش  جهان به عنوان پر کاربردترین هواپیما ترابری جهان مورد استفاده است . در مجموع 2300 فروند هرکولس  و بیش از 400 هرکولس ساخته شده است

تعداد موجودی ارتش امریکا و برخی از ارتش  های منطقه

ارتش های  خاورمیانه