ایران در اوائل دهه ۹۰ شمسی به دنبال راهکارهای ارزان‌تر برای حمله به اهدافی در دوردست بود .ایران چندین نوع موشک بالستیک در بردهای مختلف داشت از جمله موشک‌هایی که می‌توانستند اسرائیل را هدف قرار دهند.این موشک ها گران بودن و البته بزرگ و پیچیده بودند .آنها به دنبال راهکار ارزان‌تر بودند که بتوان با آن اهدافی را بزنند که شاید نیاز به کلاهکی به اندازه موشک بالستیک نباشد از طرفی ارزان و کم هزینه باشد ، بتوان به تعداد زیاد آن را تولید کرد و از طرفی بتوان آن را از داخل خاک ایران شلیک کرد.چنین سلاحی باید حداقل ۱۳۰۰ کیلومتر برد داشته باشد .
بر اساس پهپاد اسرائیلی هارپی ، ایران دست به طراحی پهپاد انتحاری شاهد 136 زد .پهپادی با برد ۲۰۰۰ کیلومتر که دارای موتور پیستونی است و یک کلاهک30 تا 40 کیلوگرمی استفاده میکند . این پهپاد با سرعت زیر 140 کیلومتر در ساعت اگر می‌خواست از ایران تا اسرائیل برود دست کم 9 ساعت در راه است . ولی خوب امتیازات خود را داشت برای نمونه دارای اندازه کوچکی بود و از یک سیستم هدایت ماهواره درونی بسیار ساده استفاده می‌کرد
در بهترین حالت شاهد حدود ۲۰ هزار دلار قیمت داشت که احتمالاً با قیمت ۵۰۰ هزار تا یک میلیون دلار برای برای موشک بالستیک اختلاف زیادی داشت .
ولی ایران به دنبال ساخت یک سلاح ضد رادار بود. انهدام رادارهای دشمن چه رادار هشدار دهنده و چه راداری هدایت اتش سامانه های پدافند بدون شک می توانست راه هر نوع حمله هوایی موشکی و یا پهپادی را باز کند و این تفکر برای اولین بار باعث خلق پهپاد جدید با نام آرش شد
پهپاد آرش اولین بار در سال 1399 وارد خط تولید شد. این پهپاد پهپادیست با بال دلتا ، بدنه دوکی شکل با یک موتور پیستونی در انتهای بدنه است که دارای طول بدن ۴ متر است به که از پهپادی چون شاهد ۱۳۶ بزرگتر است و عرض دو سر بال آن به ۴ متر می باشد .
این پهپاد از یک موتور پیستونی MADO MD-550 استفاده می کند که 50 اسب بخار قدرت دارد. این موتور یک کپی ایرانی از موتور لیمباخ L550E آلمان است. موتور در عقب است و پهپاد را به جلو می راند. این همان موتوریست که روی شاهد ۱۳۶ نیز نصب شده است .آرش از شاهد سرعت بیشتری دارد و بیشترین سرعتش بر اساس برخی منابع ۳۵۰ کیلومتر ذکر شده اگرچه در برخی از منابع رقم ۲۸۰ نیز گفته شده است حتی در برخی از منابع رقم ۱۸۵ برای آن آمده در نهایت به نظر می‌رسد سرعت آن تقریباً دو برابر شاهد باشد که حدود ۱۴۵ تا ۱۸۵ کیلومتر در ساعت داشت
آرش یک پهپاد بدون چرخ است و از لانچر زمینی پرتاب می‌شود .موتور پیستونی نمی‌تواند آن را به هوا پرتاب کند برای همین یک بوستر کمکی برای پرتاب آن در زیر آن نصب شده که این بوستر راکتی پهپاد را از روی زمین پرتاب کرده و به سرعتی می‌رساند که موتور پیستونی بتواند آن را به حرکت درآورد
آرش تاکنون بر اساس تصاویر از روی لانچر تکی زمینی ثابت و یا از روی و یا از درون لانچر متحرک پشت کامیون پرتاب شده. در تصاویر بدون اینکه بال‌های جمع شونده داشته باشد در درون لانچر قرار گرفته که اینگونه فضای بیشتری را می‌گیرد.. سیستم پرتاب بسیار ساده است به شکلی که در رزمایشات مختلف ایران حتی از روی یک ناو تدارکاتی نیز آرش پرتاب شده است. برد پروازی آن از ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر عنوان شده.. در واقع بر اساس گفته برخی منابع برد این پهپاد در مرحله تست ۱۴۰۰ کیلومتر بوده ولی احتمالاً در مرحله عمل تا ۲۰۰۰ کیلومتر نیز برد دارد
بر اساس تصاویری این پهپاد دارای قابلیت تنظیم ارتفاع پرواز با کمک خلبان خودکار است و بسته به هدف در ارتفاع 50 تا3000 متری قابلیت پرواز دارد ولی بدون شک برد بالا مثلا 1400 کیلومتر در ارتفاع بالا به دست میاید و در ارتفاع کم چنین بردی قابل دسترس نیست. البته میتوان ان را به شکلی تنظیم کرد که در ارتفاع بالا پرواز کند و در نزدیکی هدف ارتفاع خود را کم کند
در پهپاد ارش1 که گفته شده دارای نقشه ضد رادار است ، احتمالاً یک کاونده غیر فعال کار گذاشته شده .این کارمند کارش این است که امواج راداری دشمن را دریافت و به شکل آشیانه یاب به محل ارسال امواج که، رادار باشد حمله کند در واقع همان کاری را که یک موشک ضد رادار انجام می‌دهد این پهپاد انجام می‌دهد.
ولی در آرش ۲ گفته شده از یک سیستم هدایت هدایت ماهواره‌ای و سیستم اینرسی استفاده شده.اینه چه ماهواره ی ایران در موردش نگفته است ولی مشخصا بر اساس به دست آمدن قطعات پهپادهای شاهد در اوکراین این پهبادها ازماهواره جی پی اس نسخه غیرنظامی برای هدایت استفاده می‌کنند
اگرچه دقت آنها با چنین سیستم هدایتی پایین‌تر از دقت ماهواره جی پی اس نظامی است و ایجاد اختلال روی انها بسیار اسانتر که مشکلات خود را به همراه دارد ولی در نهایت به آنها اجازه می‌دهد تا دقت زیر 7 تا 10 متر داشته باشد. نسخه از این پهپاد نیز به نمایش گذاشته شده که دارای یک دوربین اپتیک حرارتی بر روی دماغه خود است .نسخه دارای سیستم هدایتی درونی جی پی اس فقط می‌تواند به اهداف ثابت حمله کند ،ولی نسخه دارای سیستم هدایت اپتیکی می‌تواند اهداف متحرک را نیز بزند
میتوان پهپاد را تمام مسیر تا هدف تا نزدیکی هدف با سیستم هدایت ماهواره برد و در مرحله آخر با اپتیک دقت آن را افزایش داد.. به دلیل نوع سیستم هدایت از جمله در آرش ۲ میتوان آن را بر ضد اهداف متحرک مختلفی استفاده کرد . نسخه دارای سیستم هدایت دید حرارتی را میتوان بر ضد اهداف متحرک نیز استفاده کرد از جمله شناورهای جنگی دشمن اگرچه به طبع پهپادی با این سرعت را نمی‌توان بر ضد یک شناور جنگی با سیستم دفاع ضد موشک ضد کشتی استفاده کرد و برای حمله به اهدافی چون شناورهای تدارکاتی بدون پدافند و یا با پدافند بسیار سبک و یا شناورهای غیرنظامی و تجاری قابل استفاده است
وزن پهباد ۲۰۰ کیلوگرم عنوان شده و گفته شده کلاهک آن ۳۰ کیلوگرم در آرش ۲ وزن دارد کلاهک از نوع انفجار قوی تره شونده است
آرش از سال ۱۳۹۹ تاکنون به شکل گسترده‌ای مورد آزمایش در رزمایشات قرار گرفته وحتی نظر می‌رسد حتی از شاهد ۱۳۶ نیز فراگیرتر است. ارتش و سپاه هر دو از این پهپاد استفاده می‌کنند گرچه تاکنون در هیچ کدام از عملیات‌های برون مرزی در جمهوری اسلامی استفاده نشده و متحدین و دوستان جمهوری اسلامی نیز از آن استفاده نکرده‌اند ولی به نظر می‌رسد این پهباد دارای سرعت بیشتری از شاهد است و می‌تواند سریعتر به هدف برسد
این پهپاد برای زدن اهداف سبک میدان نبرد همچون هواپیماها و بالگردهای پارک شده، رادارها، تاسیسات زیر بنایی مانند نیروگاه ها ، دکل های انتقال نیرو،ساختمانها و به عبارتی هر هدف غیر محافظت نشده ای از نظر استحکامات مورد استفاده قرار گیرد
****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****
عبدالحمید تارخ
مقالات مشابه
