انواع سامانهی هدایت
1-هدایت سیمی:
روش هدایت با سیم از قدیمیترین روشهای ابداعشده برای هدایت موشکها است. در این روش، هدایت موشکها از نظر عملکرد چه مدل دستی و چه نمونههای موجود نیمهخودکار با روش هدایت رادیویی فرق چندانی ندارد و تنها فرامین تغییر مسیر موشک به جای امواج رادیویی، به کمک سیم متصلشده به موشک به آن منتقل میشوند. دو رشته سیم از یک طرف به پرتابکننده و از طرف دیگر به موشک وصل شده و دستورهای هدایتی از طریق این سیمها به موشک منتقل میشوند.
امروزه تمامی موشکهای ضد تانک موجود نیمهخودکار بوده و شلیککننده تنها کافی است که که سایت هدفگیر را تا زمان برخورد بر روی هدف نگه دارد و هدایت موشک بر عهدهی سایت هدفگیری که مجهز به یک حسگر فروسرخ است میباشد. یکی از برتریهای هدایت سیمی نسبت به هدایت رادیویی، عدم امکان ایجاد اختلال بر روی فرامین انتقالی از سیم است. موشکهای ضد تانک تاو آمریکا، اریکس فرانسه و بیل سوئدی از جمله موشکهای معروف هدایت سیمی هستند.
2-هدایت رادیویی:
روش هدایت رادیویی در نسل اول موشکهای هوا به زمین و موشکهای ضدتانک هدایتشونده به کار برده شد. این روش هدایت از زمان جنگ جهانی دوم بر روی بمبها و موشکها مورد استفاده قرار میگرفت و باید آن را قدیمیترین روش هدایت موشک دانست. در این روش، خلبان/شلیککننده باید موشک را تا زمان برخورد به هدف در دید خود نگه دارد. یعنی خلبان/شلیککننده باید پس از پرتاب، موشک و هدف را در یک راستای مستقیم قرار دهد و با استفاده از دستهی هدایت که در اختیار شلیککننده است به وسیلهی امواج رادیویی فرستادهشده برای موشک، موشک را به طرف هدف هدایت کند. این روش دقیقا مانند کنترلکردن یک هواپیمای کنترل از راه دور یا “پهپاد” میباشد.
در روش هدایت دستی، شلیککننده با نگاهکردن به شعلهی انتهای موشک و یا چراغ چشمکزن نصبشده در عقب موشک، موشک را به طرف هدف هدایت میکرد. در مدلهای پیشرفتهتر ماننده موشک ضد تانک ایتی-6 روسی روش هدایت رادیویی نیمهخودکار به کار گرفته شده است. یعنی شلیککننده تنها سایت هدفگیری را بر روی هدف قرار میدهد و سایت هدفگیر با حسکردن شعلهی انتهای موشک، موشک را به کمک امواج رادیویی به طرف هدف هدایت میکند. این سیستم بر روی موشکهای ضد تانکی چون ایتی-4 روسی، موشکهای هوا به زمین ایاس-7 روسی و ایجیام-12 بولپاپ آمریکایی مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه دیگر این روش برای هدایت موشکها و یا بمبها مورد استفاده قرار نمیگیرد و منسوخ شده است.
3-هدایت آشیانهیابی فروسرخ
هدایت آشیانهیاب فروسرخ یک هدایت داخلی و خودمختار است که نیاز به منبع خارجی برای تکمیل هدایت موشک ندارد. در این روش، حسگر نصبشده بر روی دماغهی موشک بعد از شلیک، اقدام به جستجوی محیط رو به روی خود برای پیداکردن منبع گرمایی برای قفلکردن بر روی آن میکند. این منبع گرمایی میتواند خروجی گرم هواپیما، بالگرد و یا یک موشک کروز باشد. یکی از امتیازات آن این است که خلبان/شلیککننده بعد از قفل و شلیک موشک میتواند اقدام به شلیک موشک دیگر و یا ترک محل کند. موشک به کمک سیستم فروسرخ درون خود و به کمک بالچههای هدایت به طرف هدف هدایت میشود.
اولین موشک فروسرخ عملیاتی جهان، موشک هوا به هوای ایم-9 سایدوایندر نسخهی بی آمریکایی بود. نسل نخست این موشکها را تنها میشود از نیمکرهی پشتی به طرف خروجی موتور هواپیما قفل کرد ولی امروزه با افزایش حساسیت کاوندههای فروسرخ میتوان این موشکها را از رو به رو نیز بر روی هدف قفل کرد. موشک های هدایت فروسرخ را میتوان با استفاده از شراره(فلیر)های فریبدهندهی گرم که مانند منور بوده و گرمایی زیاد از خود متصاعد میکنند فریب داد، چون موشک فلیر را میبیند و چون فلیر یک منبع گرمایی است روی آن قفل میکند و از هدف اصلی خود باز میماند. خلبانان بالگرد و جنگنده بلافاصله بعد از هشدار سیستم هشداردهندهی فروسرخ مبنی بر نزدیکشدن موشک اقدام به شلیک دستی و یا خودکار شراره یا فلیر میکنند. برد کاوندهی فروسرخ این گونه موشکها برای کشف منبع گرمایی کم بوده و اغلب کمتر از 20 کیلومتر است. از این رو، این روش هدایت به صورت گستردهای برای هدایت موشکهای کوتاه برد هوا به هوا و موشکهای پدافند هوایی کوتاهبرد بخ خصوص دوشپرتابها مورد استفاده قرار میگیرد. عدم نیاز به تجهیزات جانبی، این سیستم را به یک روش هدایت کارآمد برای استفاده در سلاحهای قابل حمل توسط نفر تبدیل کرده است. موشکهای هوا به هوای فروسرخ آر-73 روسی، ایم-9 سایدوایندر آمریکایی، پایتون-4 اسرائیلی، افآیام-92 استینگر آمریکایی و سام-18 روسی از جملهی برترین موشکهای هدایت فروسرخ در جهان هستند.
4-هدایت راداری نیمهفعال(آشیانهیاب نیمهفعال راداری):
این روش هدایت که از اواسط دههی 50 بر روی موشکهای هوا به هوا و زمین به هوا نصب شد در واقع به تکمیل رادارهای داپلر به وجود آمد. در این موشکها، ابتدا رادار جنگنده و سایت پدافند هوایی بر روی هدف قفل شده و پس از شلیک موشک، رادار کوچک موشک امواج منعکسشده از هدف را دنبال کرده و با تصحیح مسیر، خود را به هدف میرساند. این روش هدایت این امکان را به خلبان میداد تا با استفاده از موشکهای هوا به هوای میانبرد و یا دوربرد اهداف مورد نظر خود را از فاصله بیش از 18 کیلومتر با شلیک یک یا دو موشک مورد هدف قرار داده و از درگیری پرالتهاب و پیچ در پیچ در جنگ نزدیک هوایی خودداری کند. از جمله عیوب این روش هدایت به ویژه برای جنگندههای شلیککننده این است که برای رسیدن موشک به هدف باید تا آخرین لحظه اصابت، رادار هدایتکننده بر روی هدف قفل باشد و اگر به هردلیلی که امواج رادار به موشک نرسند مانند مانور جنگندهی شلیککننده و یا کمشدن انرژی رادار موشک به هدف برخورد نمیکند. جنگنده بعد از شلیک موشک نمیتواند اقدام به ترک صحنه نبرد کند و باید تا لحظهی برخورد موشک به هدف در منطقه باقی بماند. در چنین مواردی در اصطلاح تاکتیکی جنگنده بیدفاع است. از طرفی با افزایش برد موشک، امواج رادار نیز باید مسافت دورتری را طی کنند که سبب کاهش قدرت امواج رادار در مسافتهای زیاد میشود. از این رو نمیتوان از این روش هدایت در موشکهای با برد زیاد استفاده کرد. البته تاکنون موشک های با برد 120 کیلومتر نیز با استفاده از این روش هدایت ساخته شدهاند. در ضمن میتوان با استفاده از سیستمهای جنگ الکترونیک و ایجاد اختلال، مانع رسیدن امواج رادار جنگنده به موشک شد، اما نه همیشه.
امروزه دیگر موشکهای هوا به هوا با این روش هدایت تولید نمیشوند ولی ساخت موشکهای پدافندی با این روش همچنان ادامه دارد. موشکهای هوا به هوای ایم-7 اسپاروی آمریکایی و آر-27 روسی و موشکهای زمین به هوای هاوک آمریکایی از جمله موشکهای هدایت راداری نیمهفعال معروف جهان هستند.
5-هدایت راداری فعال:
این روش هدایت از سال 1970 برای موشکهای ضد کشتی و هوا به هوای دوربرد و میانبرد مورد استفاده قرار گرفته است. این موشکها، خود دارای یک دستگاه رادار کوچک برای رهگیری و اصلاح مسیر به طرف هدف هستند. رادار جنگنده و یا ناو شلیککننده در ابتدا هدف را کشف و روی آن قفل میکند. پس از آن، مختصات هدف به موشک منتقل شده و موشک به طرف محدوده هدف شلیک میشود. موشک مسیر خود را از پرتابکننده تا نزدیکی هدف را به صورت اینرسی هدایت میکند و بعد از کشف هدف توسط رادار موشک به روش هدایت راداری آشیانهیاب به طرف هدف حرکت میکند. از جمله امتیازات این روش این است که جنگنده و یا سیستم شلیککننده بعد از شلیک میتواند منطقه را ترک کرده و یا مانورهای مورد نظر خود را اجرا کند و موشک بدون نیاز به رادار جنگنده و یا ناو به طرف هدف حرکت میکند. البته در بردهای بالاتر از 70 کیلومتر این روش بیاثر استو و موشک باید از هدایت راداری نیمهفعال عمل کند و بعد به صورت راداری فعال. این روش در موشکهایی با برد بلند بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. موشکهای ضد کشتی از جمله استفادهکنندگان این روش هدایت هستند. البته در مورد موشک های کوتاه بردتر ضد کشتی مانند سیایگل انگلیسی از هدایت رادار نیمفعال استفاده میشود.
موشکهای هوا به هوای آر-77 روسی، موشک ایم-120 آمرام آمریکایی، ایم-54 فینیکس آمریکایی و موشکهای ضد کشتی اگزوست فرانسوی و هارپون آمریکایی از جملهی موشکهای هدایت راداری فعال میباشند.
سیستم هدایت به ترتیب غری فعال، فعال و نیم فعال
6-هدایت غیر فعال رادیویی:
در این روش موشک امواج رادیویی منتشرشده را رهگیری میکند. این امواج هم میتواند امواج منتشر شده از دستگاههای رادیویی هدف مانند رادار یا جیپیاس باشد که در موشکهای ضد رادار یا ضد تشعشع مورد استفاده قرار میگیرد و مدل دیگر که به نام هدایت راداری غیر فعال است موشک امواج رادیویی در فضا که به هدف برخورد میکند را هدف رهگیری میکند مه به آن هدایت غیر فعال راداری هم گفته میشود. بعضی از موشکهای هدایت راداری نیمهفعال و یا فعال زمانی که هدف با استفاده از امواج رادیویی اختلالی جلوی دید موشک از خود را میگیرد موشک هدایت خود را به حالت رادیویی غیر فعال عوض میکند و امواج اختلالی را دنبال میکند.
7-هدایت راداری کنترلشده با امواج رادیویی:
این روش بر روی نسل نخست موشکهای زمین به هوا و بیشتر در موشکهای روسی نصب شد. موشک های سام-2و3و4 از جمله موشکهای هدایت راداری معروف جهان هستند.
در این روش هدایت، موشک شلیکشده برای اصابت به هدف از سه رادار استفاده می کند. این رادارها عبارتاند از رادار کشفکنندهی هدف، رادار هدایت و رادار ارتفاعیاب. یکی از رادارها هدف را کشف کرده و دیگری موشک را رهگیری میکند و اطلاعات این دو رادار به وسیلهی سیستم هدایتکننده جمعبندی میشود و موشک را تا زمان برخورد به هدف اصلاح مسیر میکند. به صورت معمول امواج تغییر مسیر و اصلاح مسیر به موشک به کمک امواج رادیویی فرستاده میشود. (همان سیستم هدایت رادیویی با این تفاوت که به صورت خودکار و با رادار سیستم شلیک کننده موشک را هدایت میکند.)
از جمله اشکالات این روش میتوان به آسیب پذیری زیاد موشک در مقابل اختلالات الکترونیکی و قطع امواج رادیویی ارسالشده از رادار هدایت اشاره کرد. از طرفی، انهدام هر یک از 3 رادار سیستم باعث از کارافتادن تمامی سیستم میشود. این موشکها معمولا از آنجایی که آن قدر دقیق نبودند که به هدف به صورت مستقیم برخورد کنند دارای چاشنیهای مجاورتی هستند(نوعی چاشنی که با نزدیکشدن به هدف کلاهک را منفجر میکند تا با موج انفجار و ترکش هدف را منهدم کند یا به آن آسیب بزند.) در حال حاضر دیگر از این روش هدایت برای هدایت موشکها استفاده نمیشود و این روش کهنه و متروک شده است.
8-هدایت تلویزیونی یا تصویری:
در موشکها و بمبهای هدایت تلویزیونی، یک دوربین بر روی دماغهی موشک قرار دارد که شلیک کننده با زدن سوئیچ مربوطه روپوش دوربین برداشته شده و دوربین شروع به تصویربرداری از محیط روبهروی خود میکند که این دوربین میتواند نورمرئی یا فروسرخ باشد. کاربر/خلبان تصاویر گرفته شده را همزمان در نمایشگر خود مشاهده میکند و با درشتنمایی تصویری، علامت هدفگیری را بر روی هدف قرار داده و دوربین را بر روی هدف قفل میکند. موشک پس از شلیک تصویر هدف را که قبل شلیک مشخص شده بود دنبال میکند. این روش هدایت مانند هدایت آشیانهیابی فروسرخ یک روش هدایت درونی است و نیازی به هدایت خارجی نداشته و شلیککننده بعد از شلیک میتواند اقدام به شلیک موشک دیگر و یا ترک منطقه کند.
این روش هدایت برای اولین بار در بمب والی در ویتنام توسط نیروی دریایی آمریکا استفاده شد. اولین موشکی که از این روش هدایت برای آن استفاده شد موشک ایجیام-65 ماوریک آمریکایی بود. این روش هدایت به طور معمول برای هدایت موشکهای هواپرتاب و بمبهای هدایتشونده استفاده میشود و البته بیشتر برای بمبها. از جمله امتیازات این روش هدایت عدم نیاز به هدایت خارجی، مقاومت بیشتر در مقابل اختلالات الکترونیکی و سادگی عملکرد آنها است. معمولا تطبیقدادن این گونه سلاحها بر روی هواپیماها و نه بالگردها به لوازم جانبی کمتری نسبت به سیستم هدایت لیزری نیاز دارد. در نمونههای اولیهی بمبهای تلویزیونی، بمب بعد از پرتاب ارتباطش با هواپیما قطع میشد ولی در نمونههای بعدی، بمب تصاویر گرفتهشده توسط دوربینش را برای خلبان ارسال میکرد تا خلبان شاهد برخورد دقیق بمب به هدف باشد. از این رو خلبان میتواند تصاویر برخورد بمب را از زمان پرتاب تا زمان برخورد موشک به هدف به صورت کامل ببیند. شاید شما نیز این تصاویر را که توسط خلبانهای هواپیماهای جنگی ضبط شده اند در تلویزیون دیده باشید.
نمونههای اولیهی این نوع بمبها دارای سیستم هدایت تلویزیونی با نورمرئی بودند. به همین دلیل آنها تنها برای انجام بمبارانهای دقیق در روز مناسب بودند. در مدلهای جدیدتر، این نوع موشکها به دوربینهای فروسرخ مجهز شدند و از این رو از توانایی حمله شب و شرایط بد و هوایی نیز برخوردار شدند.
افزایش برد بمبها و موشکها این مسئله را به وجود آورد که خلبان باید با دوربین سلاح هدف را کشف و بر روی آن قفل کند. نسل دوم این سلاحها این امکان را در اختیار خلبانها قرار داده اند که خلبان بتواند بمب را از مسافتی دور به طرف هدف پرتاب کرده و بعد با کمک تصاویر ارسالی هدف را کشف و منهدم نماید. همچنین خلبان میتواند با نگاه به نمایشگر درون کابین و دیدن تصاویر ارسالی هدایت بمب را به صورت دستی نیز انجام دهد. موشکهای هدایت تلویزیونی با دوربین فروسرخ به طور معمول به واسطهی دارابودن سیستم فروسرخ دارای سیستم تعقیب خودکار هدف هستند.
امروزه دیگر روش هدایت تلویزیونی با دوربین نور مرئی در موشکها مورد استفاده قرار نمیگیرد ولی به صورت گستردهای از روش هدایت تلویزیونی با دوربین فروسرخ استفاده میشود که توان انجام عملیات در شب و شرایط بد آب و هوایی را ممکن میکند. همچنین برخی از موشکهای کروز و موشکهای دوربرد هوا به زمین از روش هدایت تلویزیونی با دوربین فروسرخ به عنوان هدایت مرحلهی پایانی پرواز استفاده میکنند. موشکهای هواپرتاب کیاچ-27 روسی (با هدایت تلویزیونی با دوربین نورمرئی) و ایجیام-65 ماوریک(هم با دوربیننور مرئی و هم فروسرخ) آمریکایی از جمله موشکهای هواپرتاب معروف با هدایت تلویزیونی یا تصویری هستند.
9-هدایت نیمهفعال لیزری:
در این روش خلبان بعد از ورود به منطقهی هدف، دوربین غلاف لیزری خود را روشن میکند. تصاویر دوربین در نمایشگرهای جلوی خلبان به نمایش در میآید. خلبان با جستجوی هدف و نشانهگذاری هدف توسط علامت هدفگیری که معمولا علامت + میباشد اقدام به قفلکردن سیستم از طریق دوربین بر روی هدف میکند. پس از آن یک پرتوی لیزر به وسیلهی غلاف هدفگیری به هدف تابانده شده و منعکس میشود. موشک دارای یک حسگر لیزری بر روی دماغه است و به کمک این حسگر امواج لیزر منعکس شده از هدف را کشف کرده و این امواج را تعقیب میکند. قفل نگهداشتن لیزر بر روی هدف به عهدهی سیستم شلیککننده بوده و نیازی به خدمهی شلیککننده ندارد. دوربین تا لحظهی برخورد از هدف فیلمبرداری کرده و آن را به خلبان نشان میدهد. احتمالا تصاویری را از تلویزیون دیده اید که یک علامت + بر روی یک ساختمان قرار دارد. به ناگاه ساختمان منفجر شده، و دود سیاهی تصویر را پر میکند. این تصاویر متعلق به غلاف هدفگیری موشکهای هداین نیمهفعال لیزری است. در ابتدا این سیستم هدایت تنها در بمبها و موشکها به کار میرفت ولی با کوچکترشدن غلافهای هدفگیر لیزری این سیستم هدایت بر روی انواع سلاحهای ضد تانک و پدافند هوایی کوتاهبرد نیز به کار رفت.
بمبهای سری پیوی-1 که از سال 1967 در ویتنام به کار رفتند اولین سلاحهای هدایت لیزری جهان هستند.
جنگنده-بمب افکنهای اف-111 و اف-4 دی در جنگ ویتنام بیشترین بمباران توسط بمبهای هدایت لیزری را انجام دادند. موشک ضد تانک هلفایر از اولین موشکهای ضد تانک جهان با هدایت لیزری بود که بر روی بالگرد آپاچی نصب شد. و امروزه به صورت گستردهای بر روی دیگر بالگردها نیز نصب میشود. با وجود دقت بالا، بمبهای لیزری عملکرد نامطلوبی در آب و هوای بد(مانند باران و برف) دارند. و دقت این سلاحها به صورت چشمگیری در شرایط نامساعد جوی کاهش مییابد. همچنین ایجاد اختلال بر روی بمبهای هدایت لیزری به مراتب آسان است. می توان با ایجاد اختلال، مانع رسیدن امواج لیزر منعکس شده از هدف به موشک شد و باعث خطارفتن موشکها شد. برای مثال میتوان با پرتاب نارنجکهای دودزا یا دستگاههای دودزا جلوی دید موشک را گرفت. یکی دیگر از عیوب بزرگ سلاحهای لیزری نیاز آنها به هدایت و قفل نگهداشتن لیزر به طرف هدف است. این پرتو باید بر روی هدف باقی بماند تا بمب یا موشک بتواند هدف خود را جستجو کند. از این رو کاربر/خلبان بعد از پرتاب موشک نمیتواند دور زده و منطقه را ترک کند بلکه باید ارتفاع خود را بیشتر کرده و قفل لیزری را برروی هدف قرار دهد. هر مسئلهای که باعث قطع پرتو لیزر تابانده شده بشود باعث به خطا رفتن بمب میشود. با موشکهای لیزری تنها میتوان در یک زمان به یک هدف حمله کرد گرچه میتوان چند بمب را بر ضد یک هدف نیز مورد استفاده قرار داد. بر خلاف آنها، در بمبهای تلویزیونی باید برای پرتاب دو بمب به طرف یک هدف هر دو بمب را به صورت جدا از یکدیگر هدفگیری کرد.
یکی از امتیازات سلاحهای لیزری این است که میتوان بمب را توسط یک هواپیما پرتاب و توسط یک هواپیمای دیگر هدایت کرد. برای نمونه سوپراتانداردهای نیروی دریایی فرانسه که از سال 1996 میلادی از توانایی حمل بمبهای لیزری جیبییو-12 برخوردار شدند معمولا به صورت دو فروندی که یکی با غلاف هدفگیر لیزری و دیگری با 2 بمب لیزری پرواز میکنند اشاره کرد. یکی از سوپراتانداردها هدف را نشانهگذاری کرده و دیگری با سرعت وارد محدودهی برد بمب میشود و بمب خود را پرتاب کرده و منطقه عملیات را ترک میکند. این ترکیب در زمان جنگ اول خلیج فارس توسط بمبافکنهای بوکانیر نیروی دریایی انگلستان و تورنادوهای نیروی هوایی انگلیس مورد استفاده قرار گرفت. پرتوهای لیزری ارسال شده دارای کد خاص خودشان میباشند. بمب لیزری قبل از پرتاب با این کدها آشنا میشود و تا پس از پرتابشدن به دنبال پرتوی لیزری منعکس شده از غلاف هدفگیری مربوط به خود برود. از این رو میتوان در یک منطقه تعداد زیادی بمب به طرف یک هدف نشانهگیری کنند و موشکها از یک بالگرد در آسمان شلیک شوند. به دلیل محدودهی برد کم پرتوی لیزری این گونه روش هدایت بر روی سلاحهای با برد زیر 20 کیلومتر استفاده میشود. با وجود این سلاحهای هدایت لیزری هنوز دقیقترین سلاحهای هدایتشوندهی جهان هستند. موشکهای هواپرتاب ایجیام-65 ئی ماوریک آمریکایی، کیاچ-27ال روسی، موشک ضد تانک هلفایر آمریکایی، تریکات اروپایی و ویخر روسی و موشک پدافند کوتاه برد آراسبی-70 سوئدی از جملهی تسلیحات معروف لیزری جهان میباشند.
10-هدایت پرتوسوار لیزری:
“در این روش برخلاف هدایت نیمهفعال لیزری که لیزر بر روی هدف قفل کرده و موشک بازتاب نور لیزر را دنبال میکند، این روش لیزر به طرف هدف گرفته میشود و موشک با استفاده از حسگرهایی که به پشتش وصل است خود را در مسیر نور لیزر قرار میدهد. با استفاده از این روش، دیگر امکان اختلال بر روی هدایت وجود ندارد چون دیگر حسگر جلوی موشک نیست و با توجه به این که این موشک برای هدایت خود نیازی به لیزر بازگشتی از هدف ندارد امکان انحراف موشک با دستگاههایی مثل دستگاه دودساز و یا نارنجکهای دودزا وجود ندارد«از مشرقنیوز».”
11-هدایت اینرسایی:
این سیستم هدایت را باید از جملهی نخستین سیستمهای هدایت موشک حساب کرد که در جنگ جهانی دوم برای اولین بار توسط موشکهای بالستیک وی-2 و کروز وی-1 مورد استفاده قرار گرفت. سیستم هدایت اینرسی یک سیستم هدایت درونی است که به صورت گستردهای بر روی موشکهای بالستیک و یا موشک کروز به عنوان هدایت مرحلهی میانی پرواز استفاده میشود و دقت این سیستم به دقت مختصات هدف بر میگردد.
در این سیستم، با استفاده از چند ژیروسکوپ و شتابسنج که تعداد آنها در موشکهای مختلف متفاوت است شتاب و میزان غلت و زاویه حرکت موشک را تعیین میکنند. بر اساس این اطلاعات میتوانند موقعیت موشک را نسبت به مکان شلیک و نسبت به مختصات هدف موجود در حافظهی موشک مقایسه کنند. ژیروسکوپ عضو اصلی سیستمهای هدایت اینرسی میباشد. ژیروسکوپها سنسورهایی میباشند که از آنها جهت به دستآوردن سرعت زاویهای و موقعیت زاویهای موشک استفاده میشود. با پردازش این اطلاعات میتوان موقعیت کلی پرتابه را نیز بر اساس محاسبات به دست آورد.
وظیفهی اصلی ژیروسکوپها ایجاد یک دستگاه مختصات مرجع است. شتابسنجها، شتاب متحرک در امتداد چنین محورهایی را اندازه میگیرند که این شتاب میتواند نسبت به دستگاه که این شتاب میتواند نسبت به دستگاه مرجع اینرسی یا دستگاه مرجع دیگری مثل دستگاه متصل به زمین باشد.
امروزه، نسل نوین این سیستمهای هدایت بر خلاف مدلهای قدیمی مکانیکی دیجیتالی و یا لیزری هستند. ژیروسکوپهای جدید باعث کاهش درصد خطای سیستم هدایت شده است. همچنین استفاده از سیستم مکانیاب جهانی در کنار سیستم اینرسی موشکهای بالستیک دقت این موشکها را بالا برده است. به طور معمول خطایی که ژیروسکوپهای هدایت موشک به دلیل سرعت بالای موشک بالستیک پیدا میکنند توسط سیستم جیپیاس که دارای خطای حداکثر 3 متر است اصلاح شده و بدین سان خطای سیستم اینرسی جبران میشود.
12-سیستم هدایت مکانیاب جهانی(GPS):
سیستم هدایت ماهوارهای چهرهی میدان نبرد را در قرن جدید تغییر داده است و باعث ورود نسل جدیدی از سلاحهای هدایتشوندهی دقیق و ارزان قیمت به صحنه نبرد شده است. استفادهی این سیستم در جنگافزارها به جنگ اول خلیج فارس بر میگردد. مشهورترین سلاح هدایت ماهوارهای، بمبهای هدایت ماهوارهی جیدیایام هستند که در گزارش عمومی پنتاگون در مورد اشغال عراق در سال 2003 از این سلاح به عنوان تاثیرگذارترین سلاح جنگ نام برده شده است. تاکنون حدود 180000 فروند از این سلاح برای نیروی هوایی و دریایی آمریکا تولید شده اند و آنها بیشتر از دیگر سلاحهای هدایتشونده در جنگهای سالهای اخیر آمریکا به کار رفته اند. جیپیاس یک سیستم ماهوارهای است که توسط وزارت دفاع آمریکا ساخته شده است و دارای گیرندهای مخصوص است که این گیرنده اطلاعات دقیقی از محل و زمان گیرنده را در اختیار کاربر قرار میدهد. ماهوارههای جیپیاس سیگنالهایی را ارسال میکنند که توسط گیرندههای جیپیاس دریافت میشوند و موقعیت مکانی، سرعت و زمان شلیککننده را در هر جای کرهی زمین و در هر موقع از روز یا شب و در هر شرایط آب و هوایی محاسبه مینماید. سیستم جیپیاس یک منبع ملی و مورد استفاده بینالمللی برای یافتن موقیعت محل، مسیریابی و زمانسنجی میباشد. ماهوارههای جیپیاس در حدود 900 کیلوگرم وزن و 5 متر(پنلهای خورشیدی)طول دارند. عمر مفید این ماهوارهها برای 7.5 سال طراحی شده است اما اغلب مدت زمان بیشتری در مدار مورد استفاده قرار میگیرند. پنلهای خورشیدی نیروی اولیه را تامین مینماید و نیروی تغذیهی ثانویه توسط باتریهای نیکل-کادمیم تامین میشود. در هر ماهواره، 4 ساعت اتمی فوقالعاده دقیق نصب گردیده است. در سپتامبر 2001، تعداد ماهوارههای مورد استفاده در مدار زمین 27 عدد بوده است. در جریان جنگ اول خلیج فارس برای اطمینان از انهدام هدف باید 4 بمب لیزری از دو فروند هواپیما پرتاب میشد. از طرف دیگر، سلاحهای هدایت لیزری که دقیقترین سلاحهای هواپرتاب معمول جهان بودند در آب و هوای بد(برف، باران، مه)دقت بالای خود را از دست داده و به خطا میرفتند. ارتش آمریکا بعد از جنگ اول خلیج فارس نیازمند یک سلاح جدید بر مبنای یک سیستم هدایتی جدید شد که بتوان آن را در 24 ساعت شبانه روز و در هر آب و هوایی استفاده کرد. در آن زمان، استفاده از سیستم هدایت جیپیاس بر روی موشکهای کروز برای هدایت این موشکها تا منطقه هدف و نصب این سیستم بر روی نسل دوم موشکهای کروز تاماهاوک و کلکم در دست بررسی بود ولی ارتش آمریکا نیاز به یک بمب هواپرتاب داشت.
به طور کلی امروزه این سیستم هدایت به عنوان هدایتکنندهی موشکهای هواپرتاب، زمینپرتاب و دریاپرتاب دوربرد مورد استفاده قرار میگیرد و این موشکها را تا فاصلهای نزدیک به هدف، هدایت میکند. به صورت معمول، موشکهای دورایستا و کروز مانند تاماهاوک و اسلم بعد از هدایت به نزدیکی هدف توسط ترکیبی از سیستمهای هدایتی اینرسی و جیپیاس به کمک سیستمهای هدایتی دیگری که دارای دقت بیشتری هستند مانند هدایت تلویزیونی با دوربین فروسرخ به هدف اصابت میکنند. عکسهای فروسرخ، عکسهای ماهوارهای از هدف هستند که از قبل در حافظهی موشک ذخیره شده اند. این عکسها به صورت امواج فروسرخ گرفته شده اند و در حقیقت، قبل از حمله یک اسکن فروسرخ از هدف تهیه میشود و موشک در مرحله آخر اصابت به طور خودکار با مقایسه بین عکسهای ماهوارهای درون حافظه موشک و تصاویر سیستم جلونگر فروسرخ و پردازش آن به هدف حمله میکند.
12-هدایت تصویرساز فروسرخ:
در این روش که به عنوان جایگزینی برای هدایت آشیانهیابی فروسرخ است موشک رو به روی خود را جستجو میکند، سپس داغترین جسم را دنبال میکند. موشک آمریکایی ایم-9 ایکس سایدوایندر، موشک آسرام انگلیسی، موشک چینی پیال-10، موشک اساییلی پایتون 5 و موشک میکا مدل آیآر میتوان از جملهی موشکهای هدایت تصویرساز فروسرخ نام برد.
هدایت موجمیلیمتری:
در این روش که هدایت رادار موجمیلیمتری نام دارد که بر علیه اهداف زمینی استفاده میشود موشک امواج رادار خود را به طرف زمین منتشر میکند و امواج رادار بازگشتی را مورد بررسی قرار میدهد. در حالت عادی امواج برگشتی طول موج «50 میکرون را دارند» اما در صورت وجود هدفی مانند تانک که مواد متفاوتی از زمین در آن وجود دارد طول موج امواج برگشتی تغییر کرده و موشک امواج با طول موج متفاوت از 50 میکرون را دنبال میکند و در صورت نبود امواج رادیویی 50 میکرون، موشک به مسیر شلیک خود ادامه میدهد.
