نفربر MT-LB روسها چه سلاح های در اوکراین حمل میکند

در دهه ۱۹۵۰ مرکز تحقیقات تراکتورسازی شوروی به دنبال یک سیستم توپخانه جدید برای جایگزینی سیستم ضد زره خودکششی اس یو ۵۷ بود که شامل یک توپ ۵۷ میلیمتری سوار بر یک شاسی شنی دار بود. این اقدامات منجر به طراحی یک شاسی جدید بر اساس شاسی ام تی ال شد که در واقع یک شاسی جدید طراحی شده برای تانک سبک آبی خاکی پی‌تی‌۷۶ بود .این شاسی جدید به نام ام تی ال بی(MT-LB) شناخته شد که تبدیل به نفربر و بعد از آن حامل بسیاری از تسلیحات شوروی شد
نفربر زرهی جدید ام تی ال وی در اواخر دهه ۱۹۵۰ واحد خدمت شد و تبدیل به فراگیرترین نفربر زرهی شوروی شد که همچنان نیز می‌توان آن را فراگیرترین نفربر زرهی روس‌ها دانست که به شکل گسترده‌ای در اوکراین به کار می‌رود و یکی از بزرگترین محصولات صادراتی شوروی بود

نفربر زرهی ام تی ال بی که در مرکز تراکتورسازی خارکیف در اوکراین ساخته شد دارای وزن ۱۲ تن در حالت سبک و 13.5 تن در حالت بارگیری شده است و طول آن به ۶.۴ متر می‌رسد
ام تی ال بی مجهز به سیستم تعلیق میله پیچشی است که در هر طرف شش چرخ جاده با چرخ دنده که شنی را به حرکت در می اورد در جلو میباشد .این خودرو در قسمت میانه بدنه پشت محفظه خدمه اصلی دارای یک موتور دیزلی YaMZ 238هشت سیلندر با قدرت 240 اسب بخار مجهز شده است که دارای دور موتور 2100 دور در دقیقه است و میتواند با حداکثر سرعت جاده 62 کیلومتر بر ساعت و حداکثر برد کروز 500 کیلومتر در جاده حرکت کند اگرچه سرعت ان در خارج از جاده حدود 45 کیلومتر است . این نفربر می‌تواند شیب‌های تا 60 درصد، شیب‌های جانبی تا 30 درصد و موانع های طبیعی و مهندسی شده حداکثر 2.41 متر را طی کند

بدنه MT-LB از زره فولادی تمام جوشکاری شده تشکیل شده و در قسمت جلوی سمت چپ محل قرار گیری راننده است که دارای یک فرمان ودنده دستی با گیربکس 6 دنده است .راننده می تواند در حالت غیر جنگی از در یک بنجره بزرگ رو به بیرون را ببنید که در شرایط جنگی این پنجره با یک ورقه فلزی پوشاده شده و راننده توسط چند سایت به بیرون دید دارد .فرمانده در سمت راست کنار راننده قرار دارد وی نیز میتواند از طریق پنجره و یا از طریق سه سایت به بیرون دید داشته باشد.

برای سربازان دو درب دو لنگه در عقب خودرو وجود دارد که انها میتوانند از ان وارد خودرو شده و در دو ردیف نیکت در روبروی هم بنشینند ..این نفربر در کنار دو خدمه خود یعنی فرمانده و راننده توان حمل تا11 سرباز مسلح را دارد.در هر سمت خودرو برای سربازان چند پورت و چند سایت کار گذاشته شده تا سربازان لوله سلاح های خود را از ان بیرون اورده و دست به شلیک با سلاح های تهاجمی خود از درون نفربر بزنند و از طریق سایت هدایت اتش بکنند.همچنین  چهار دریچه بر روی نفربر برای تخلیه سریع سربازان وجود دارد

زره نفربر در برابر شلیک سلاح های تهاجمی و ترکش های گلوله های توپخانه میتواند از خود محافظت کنند .نهایت میزان حفاظت زرهی این نفربر 14 میلیمتری زره در جلو است.در بهترین حالت زره این نفربر میتواند در برابر سلاح های تهاجمی کالیبر 7.62 م م از ان محافظت کند و حتی در برابر گلوله های مسلسل سنگین 12.7 م م چون دوشکا و یا برونینگ نیز صدمه پذیر است(البته زیر 500متر)

ام تی ال بی مجهز به یک برجک در سمت راست بدنه در جلو در بالای سر محل قرارگیری فرمانده است .این برجک مجهز به یک  سلاح یکی مسلسل ۷.۶۲ میلیمتری  پی کا ام و در برخی نسخه های تولیدی  به شکل محدود مجهز به مسلسل سنگین 14.5 میلیمتری کا پی وی به جای  مسلسل 7.62 است .این برجک ریموت کنترل بوده و توسط یک سایت دو چشم از درون ودرو توسط فرمانده هدایت می‌شود.این برجک تقریبا  مشابه برجک نصب شده بر روی نفربری چون بی تی ار 60 و 70 است .ام تی ال بی فاقد هر گونه سیستم رزم شبانه است و عملا تنها در روز کابرد دارد.برد اتش ان با مسلسل های 7.62 حدود 1200 متر  و در واقع سایت اتش تا این فاصله درجه بندی شده است.برجک در نسخه های مجهز به مسلسل 7.62 م م که برجک اصلی و فراگیر است دارای قابلیت چرخ360 درجه بوده و 5درجه رو به پایین و 30 درجه به طرف بالا حرکت میکند

طی دوره‌های مختلف بعدها طی ارتقاعاتی مثلاً در روسیه این برجک برداشته شد و یک مسلسل ۱۲.۷ میلیمتری کورد به جای آن نصب شد ولی عمده نسخه‌های تولیدی مجهز به برجک با مسلسل ۷.۶۲ میلیمتری  هستند

همانطور که گفته شد از دهه ۵۰ تا دهه ۱۹۸۰ به غیر از اینکه بر روی آن سلاح‌های مختلفی نصب شد شاسی خود این نفربر حامل تسلیحات زیادی در شوروی بود که در زیر به آن اشاره می‌شود

سامانه پدافند استرلا ۱۰ که یک سامانه پدافندی ارتفاع پس ساخت شوروی بود که متشکل از چهار موشک هدایت فروسرخ بر روی یک برجک سوار بر شاسی این نفربر بود

سیستم تسلیحاتی ۹ پی ۱۴۹ که شامل یک سیستم ضد زره خودکششی متشکل از موشک ضد تانک هدایت رادیویی اشتروم سوار بر شاسی نفربر بود .این سیستم شامل یک لانچر پرتاب بر روی بدنه این نفربر بود که به شکل خودکار بارگذاری می‌شد و ۱۲ موشک نیز درون بدن حمل می‌شد.موشک 5500 متر در نسخه پرتاب شده از زمین برد دارد

هویتزر خودکششی 122 میلیمتری گاوازلیکا. این سیستم توپخانه‌ای مشهور شوروی شامل یک هویتزر ۱۲۲ میلیمتری دی 30 سوار بر شاسی این نفربر بود که در یک برجک قرار داشت که ۳۶۰ درجه را پوشش می‌داد و یکی از مشهورترین سیستم‌های توپخانه ساخت شوروی است

شلیکا یک توپ ضد هوایی چهار لول 23 م م است که دارای سیستم هدایت رادار است و ان نیز بر روی شاسی ام تی ال بی نصب شده است

همانطور که گفته شد این نفربر به غیر از برجک استاندارد خود تسلیحات زیادی را به خود دید برای نمونه یکی از موارد استاندارد که از زمان حضور شوروی در افغانستان دیده شد نصب توپ دفاع هوایی دو لول ۲۳ میلیمتری بر روی این نفربر است.این توپ البته در نقش حمله به اهداف زمینی به کار میرفت که بسیار هم موثر بود و به خوبی تا 3 کیلومتری گلوله های ان ویرانگر بود از جمله اینکه ایت توپ توان شلیک مهمات های 23 م م انفجار اتش زا را دارد

مورد دیگر که در اوکراین بارها دیده شد نصب توپ ۱۰۰ میلیمتری ضد تانک ام تی ۱۲ ساخت شوروی بر روی این نفربر است .این توپ به عنوان یه توپ ضد تانک کششی ساخته شد که گلوله‌هایی مشابه گلوله ۱۰۰ میلیمتری تانک تی ۵۵ شلیک می‌کند

نصب توپ37 م م دفاع هوایی باز در نقش تهاجم زمینی یکی دیگر از موارد دیده شد در نبرد اوکراین توسط روسها است.این توپ مربوط به دوران جنگ دوم جهانی بود ولی بعد جنگ دوم نیز مدتها استفاده شد. این توپ در دهه1990 از خدمت خارج شد تا اینکه روسها ان را باز از انبار بیرون کشیده روی ام تی ال بی نصب کردند

نصب برجک دریایی روی ام تی ال بی دیگر ابتکار روسها طی جنگ بود.برجک 2M-3 یک برجک با دو توپ25 م م است که روی قایق های نتدرو قدیمی شوروی از جنگ جهانی دوم تا دهه1960 نصب میشد. طی جنگ اوکراین روسها این برجک را روی قایق های از خدمت خارج شده برداشته و روی ام تی ال بی نصب کردند .این توپ در اصل دارای نقش دفاع هوایی بود ولی در اوکراین برای حمله به اهداف زمینی استفاده میشد .هر توپ دارای سرعت اتش 250 گلوله بر دقیقه است

نصب توپ 57 م م اس60. توپ اس60 یک توپ 57 م م دفاع هوایی مربوط به دهه 1960 بود که باز در اوکراین توسط روسها بر روی نفربر ام تی ال بی در نقش تهاجم زمینی نصب شد.این توپ داری برد اتش تا5 کیلومتر است و دارای سرعت اتش 105 تا 120 گلوله بر دقیقه بود

نصب لانچر راکت انداز ضد زری دریایی ار بی یو 6000 که در واقع شامل نصب یک راکت انداز دریایی ساخت شوروی است که بر روی شناورهای شوروی استفاده می شود . این راکت انداز دارای راکت های 213 م م با خرج انفجاری قابل تنظیم برای انفجار در عمق های مختلف برای نابودی زیر دریایی بود که باز روسها ان را از روی شناورهای خود جمع کرده و بر روی این نفربر نصب کردند.این راکت حدود4 کیلومتر برد دارد و دارای تویپ راکت 12 تایی است و کلاهک ان 23 کیلوگرم مواد انفجاری دارد

نصب راکت انداز دریایی A-22 Ogon.این سیستم راکتی با برد 8 کیلومتر و کالیبر 140 م م بر روی شناورهای شوروی از جمله برای پشتیبانی از تفنگدارن دریایی در هنگام پیاده شده در ساحل طراحی شد ولی باز روسها ان را نیز از روی نشاورهای خود باز و بر روی ام تی ال بی نصب کردند. این راکت انداز دارای لانچر22 تایی است

نصب مسلسل سنگین زد پی یو 4 بر روی ام تی ال بی.همان طور که گفته شد ام تی ال بی  در برخی نسخه ها به شکل محدود دارای برجکی بود که مسلسل 14.5 م م کا پی وی را حمل میکرد. نسخه دفاع ضد هوایی کا پی وی که شامل چهار مسلسل 14.5 م م کا پی وی می شد با نام زد پی یو -4 شناخته م شود که در دهه1950 وارد ارتش شوروی شد و باز روسها ان را در نقش تهاجم زمینی روی ام تی ال بی نصب کردند

یک نسخه دیگر در روسیه از زمان شوروی در افغانستان خدمت می‌کرد که شامل نصب دو راکت انداز ۸۰ میلیمتری اس ۸ بر روی یک برجک بر روی این نفربر است اس ۸ یک راکت هوا پرتاب است که برای پرتاب از هواپیماها و هلیکوپترهای شوروی ساخته شد دارای یک لانچر ۲۰ تایی است و برد راکت‌های آن در صورت شلیک از زمین به ۶ کیلومتر نیز می‌رسد .در اوکراین نصب راکت انداز 57 م م اس5 به شکلی تکی و دو تایی نیز روی این نفربر دیده شد.اس 5 دارای لانچر 32 لول است

یک نسخه ارتقا یافته که به شکل بسیار محدود ارتقا یافت در دهه ۱۹۹۰ در روسیه اجرا شد شامل نصب یک برجک ریموت کنترل با یک توپ ۳۰ میلیمتری خودکار با یک مسلسل متوسط بود که این برجک بر روی بی تی آر ۸۲‌های روسی نیز نصب شده بود. این برجک در میانه بدن نصب شد و از این نفربر به عنوان خودرو پشتیبانی آتش استفاده شد و عملاً توان حمل سرباز نداشت

یک نسخه استاندارد که در دوران خود شوروی توسعه پیدا کرد حامل خمپاره ۸۲ میلیمتری خودکار 2 بی 9 بود . این نسخه خمپاره را در درون بدنه حمل می‌کرد و یک سقف تا شو داشت که کنار می‌رفت و لوله خمپاره از آن بیرون می‌آمد نسخه‌هایی با خمپاره‌های ۸۲ میلیمتری و ۱۲۰ میلیمتری نیز دیده شد

این نفربر فراگیرترین نفربر صادراتی شوروی بود دست کم به ۴۰ کشور جهان صادر شد هنوز هم مشخص نیست چند عدد از این خودرو ساخته شده ولی حداقل 7000تا 8000 دستگاه که هنوز یک سوم آنها در جهان در خدمت است.

ولی دوران ان به پایان رسیده ولی نیاز روسها در پی تلفات بالای زرهی و از دست رفتن چند هزار تانک  و نفربر انها طی جنگ در اوکراین باعث شد تا انها دوباره این نفربر را که در دهه 1990 به شکل کامل از خدمت خارج شده است را به خدمت گرفته و بر اساس گفته  فوربس بیش از 1100 دستگاه از ان را تنها طی یک سال نیم گذشته دوباره به خدمت برگردانند.از ان مهمتر روسها حتی در کمبود و بسیاری از سلاح های موثر در خدمت دست به نصب برخی از تسلیحاتی روی ام تی ال بی زدند که اصلا برای کار دیگری ساخته شده بود مانند توپ های پدافندی و یا راکت اندازهای دریایی.

عبدالحمید تارخ

****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****

مقالات مشابه

نفربر بی ام پی1

نفربر ام113