بالگرد های خانواده شاهد

بالگرد های خانواده شاهد

نویسندگان

مجتبی حسین زاده

میلاد محمدی(ادمین پیج https://www.instagram.com/iranian_defensive_power)

عبدالحمید تارخ

پروژه‌ تحقیقاتی شاهد-X1

بالگردهای خانواده شاهد مجموعه ای از پروژه‌های بالگردی توسعه یافته توسط صنایع هوایی شاهد سپاه هستند.

پروژه X1 نخستین پروژه مرتبط با بالگردهای خانواده شاهد میباشد که طی این پروژه 3 نمونه بالگرد تک سرنشین با اهداف تحقیقاتی و در سالهای 66 تا 68 تولید شدند.

هر سه نمونه این بالگردها با استفاده از موتور پیستونی و با هدف تحقیقات بر روی طراحی و ساخت سازه کلی بدنه بالگرد، سیستم انتقال قدرت و انواع مختلف ملخ به اجرا رسید.

پروژه شاهد-X3a

پروژه‌ تحقیقاتی شاهد-X3a نخستین پروژه توسعه داده شده از بالگردهای خانواده شاهد هست که از پیشران جت بهره می‌برد.

موتور بکار رفته در این پروژه از نوع Allison-250-C18 بوده و بصورت دو سرنشینه طراحی و ساخته شد.

تجریبات بدست آمده در این پروژه زمینه پیگیری اعضای بعدی خانواده شاهد شد.

بالگرد شاهد-274

در ادامه توسعه بالگردهای خانواده شاهد، محصول جدید و 4 نفره با نام شاهد-274 طراحی و ساخته شد.

این بالگرد همانند پروژه X3a از یک موتور Allison-250-C18 بهره می‌برد.

شاهد278

شاهد 278 در واقع نسخه بومی بالگرد مشهور و محبوب بل206 جت رنجر است.بل206 ساخت شرکت بل از جمله مشهورترین بالگرد کوچک جهان است که تاکنون 7300  فروند از نسخه اصلی و چند هزار فروند از نسخه های برگرفته شده از ان ساخته شد. این  بالگرد در دوران حکومت پهلوی وارد ایران شد و در ایران در نقش بالگرد اموزشی و شناسایی  برای هدایت اتش استفاده شد. بعد از جنگ تعدادی نیز مسلح شده و با کمک راکت عملیات انجام دادند و سپاه پاسداران نیز در دهه 1370 تعداد بل206  ارتش  که طی جنگ اسیب دیده بود را با پرداخت هزینه توسط هسا تعمیر و به خدمت گرفت و حتی دست کم یک فروند را مجهز به موشک ضد کشتی کوثر کرده است

برای اشنایی با بل206 اینجا را کلیک کنید

طراحی بالگرد بر اساس این بالگرد با نام شاهد278 از میانه دهه 1370 اغاز شد و اولین فروند ان سال 1380 اماده پرواز شد. بالگر بسیار شبه بل206 است اگرچه در نهایت تفاوت های ان نیز  اشکار است.شاهد از  بل206 دارای دماغه ای تیزتر است و دارای پنجره های  بزرگتر  است. در هر سمتی دو درب یکی برای خلبان و یکی برای بخش مسافر است و در مجموع توان حمل سه مسافر در عقب و دو خلبان در جلو دارد.بدنه بالگرد از کامپوزیت ساخته شدکه بالگرد سبک تر شده و هم عمر بدنه بالاتر می رود.

بالگرد از یک موتور رولز ریس 250 استفاده میکند که در واقع  قبلا به ان الیوسن250 میگفتند(شرکت الیسون توسط رولز رویس خریداری شده است).این موتور انگلیسی امریکایی یک موتور مشهور است روی بالگردهای زیادی ا ز جمله خود 206 نصب است از این رو یکی از پرکاربردترین موتورهای موجود است   اگرچه بالگردهای چون ام دی500 ، بی او105 نیز نصب است. یکی از مهمترین تفاوتهای بالگرد شاهد-285 با بالگردهای بل-206 موجود در کشور، استفاده از موتور قویتر یعنی مدل C20B از موتور Allison-250 هست. بالگر دارای یک  تیغه ملخ دوتایی است.این مسئله تا حدی ضعف طراحی را نشان میدهد زیرا افزایش تعداد تیغ های  ملخ باعث نرمی پرواز و کاهش صدا می شود.برای نمونه بالگرد امریکایی او اچ58 دی نسخه مسلح شناسای بالگرد بل206 و یا بالگرد بل407 نسخه بهبودی یافته بل206  هر دو دارای ملخ چهار تیغه  ملخ هستند حتی تمامی نسخه های بهبود یافته محصولات بل مانند بل412 نسخه بهبودی بافته بل212 . یا ویپر نسخه بهبود یافته سوپر کبرا نیز چهار تیغه دارند

این موتور توربوشف دارای قدرت 420 اسب بخار است با در نظر گرفتن وزن شاهد 278  که1.4 تن در بیشترین وزن برخاستن است نسبت به بل206 دارای اعداد مشابه است.این بالگرد در چندین نسخ توسعه یافت مدتی از قرار مشکل تعادل پروازی داشته و حتی چند فروند تولید  مدتی زمینگیره بوده تا مشکل برطرف شده است …سپاه این بالگرد را به خدمت گرفت

در سالهای اخیر پروژه‌ای بمنظور مسلح سازی بالگرد شاهد-278 تحت عنوان پروژه OH-78 و با تسلیح این بالگرد با راکت انداز های 70 میلیمتری و تیربار 12.7 میلیمتری اجرا شده است. همچنین گفته شده است که در این پروژه بالگرد شاهد-278 مجهز به کاکپیت با نمایشگرهای دیجیتال شده است.

بالگرد شاهد-285 (AH-85)

پروژه شاهد-285 برای نخستین بار در سوم خرداد ماه سال 1388 با رونمایی و پرواز دو فروند از این بالگرد توسط شرکت صنایع هوایی شاهد سپاه رونمایی رسمی شد.

در هنگام رونمایی از این بالگرد، یک فروند بالگرد، مسلح به راکت انداز و توپ در دماغه با ماموریت عملیات علیه اهداف زمینی و دیگری مسلح به موشک کروز دریایی و رادار جستجوی سطحی در دماغه با ماموریت عملیات علیه اهداف دریایی رونمایی و به پرواز درآمدند.

ویژگی مشترک هر دو گونه این بالگرد تک سرنشین بودن آن هست.

دلیل طراحی بالگرد بصورت تک سرنشین آن هست که این بالگرد درواقع با هدف توسعه بالگرد تهاجمی برمبنای نمونه بومی بالگرد بل-206 یا همان شاهد-278 اجرا شده و بدلیل عدم بهره‌مندی از موتور با قدرت بالا، بصورت تک سرنشین طراحی شده تا با سبک سازی بالگرد امکان حمل مهمات و تسلیحات فراهم شود.

خلبان درون یک کابین شیشه ای که از سه طرف به بیرون دید دارد قرار گرفت.بخش عقبی که شاید 278 مسافر حمل میکرد در این نسخه پوشانده شده  که به نظر می اید با در نظر گرفتن برد بیشتر این نسخه نسبت به نسخه قبلی این فضا به مخزن سوخت داده شده است.

همان طور که گفته شد بالگرد ی خلبان دارد. این نیز یک ضعف است زیرا تنها خدمه بالگرد هم  هدایت بالگرد د و هم کشف هدف و نشانگیری ان را دارد. تمامی بالگردهای تهاجمی دنیا دو سرنشینه هستند زیرا باید برای استفاده از سلاح همیشه یک افسر اسلحه وجود داشته باشد تا بتواند فارق از مسائل هدایت بالگرد میدان را دید زده هدف را کسب کند و نشانگیری کند. تنها بالگرد تهاجمی تک سرنشینه جهان یعنی کاموف 50 که در نهایت با تولید 16 فروند برنامه ان به نفع بالگرد میل28 و بعد ها نسخه دو سرنشینه ان یعنی  کاموف52 کنار رفت به همین دلیل رد شد که یک نفر نمی تواند هم پرواز کند ، هم پرواز ایستایی انجام دهد ، دور ور را برای تهدیدات احتمالی بپاید، هم هدف را مشاهده کند ،اولویت  بندی کند ، نشانگذاری  کند و…………..

نمایشگر و HUD داخل کابین بالگرد شاهد-285 مدل B که بمنظور هدفیابی، هدفگیری و هدایت موشکها و بمبهای خانواده سدید می‌تواند کاربرد داشته باشد.

نمایی از داخل کابین بالگرد شاهد-285 مدل B را مشاهده میکنید. همانطور که مشخص هست در داخل بالگرد دو عدد نمایشگر دیجیتال وجود دارد. دوربین حرارتی یا تلویزیونی نصب شده در دماغه موشکها یا بمبهای خانواده سدید، تصاویر دریافتی را به این نمایشگرها ارسال میکند و با قفل شدن روی هدف، خلبان از این موضوع مطلع و شلیک را انجام میدهد. پس از شلیک یا رهاسازی بمب، هدایت بصورت درونی بوده و مرکز هدایت بمب یا موشک، آن را به سمت هدف هدایت میکند و خلبان میتواند سراغ هدف بعدی رفته یا از ماموریت بازگردد. با توجه به یک خلبانه بودن این بالگرد، رفتن به سمت تسلیحات هوشمند بار کاری خلبان را کاهش و کیفیت انجام ماموریت را بالا میبرد. اخیرا فرمانده هوانیروز سپاه از انجام تست موفق موشک سدید از بالگرد شاهد-285 نیز خبر داده است.

همچنین میتوان با نصب نمایشگرهای پرتابل و همگام سازی با خانواده سدید در بالگردهای بدون نمایشگر هم از این خانواده بهره برد.

در تصویر بالا سمت چپ هم نمایشگر نیز نمایشگر سربالا یا HUD نصب شده در این بالگرد را مشاهده میکنید. که جهت نمایش برخی اطلاعات مورد نیاز خلبان در روبرو کاربرد داشته و همزمان با کنترل پرواز بالگرد، میتواند به اطلاعات مورد نیاز نیز دسترسی داشته باشد.. مشخص نیست ایا کابین با دوربین دید در شب هماهنگ شده و یا نه ولی مشخصا بالگرد فاقد برخی سامانه های مهم مانند یک دوربین دید حرارتی برای پرواز شبانه، هشدار دهنده رادار و یا هشدار هنده نزدیک شدن موشک و همچنین پرتاب ننده فلر برای فریب موشک فروسرخ و جیمینگ فرسرخ برای کاهش امواج فروسرخ موتور  است .از این رو این بالگرد ضعف اساسی دفاعی دارد

بالگرد مشخصا  اصلا زره خاصی ندارد زیرا وزنش اصلا نسبت به نسخه شاهد 278 افزایش نیافته و البته جای در مورد زره ان نیز صحبت نشده است

مدل ها

شاهد-285 مدل A یا همان AH-85A، مخصوص عملیات علیه اهداف زمینی مسلح به راکت انداز 7 تایی 70 میلیمتری و توپ ثابت در دماغه

بالگرد شاهد-285 مدل C یا همان AH-85C، مخصوص عملیات علیه اهداف دریایی مسلح به دو فروند موشک کروز دریایی و رادار جستجوی سطحی در دماغه

در سالهای نخست رونمایی بالگرد شاهد-285 تصاویری از گونه‌ای از این بالگرد مشاهده شده بود که در قسمت بالای کابین بخشی کروی شکل نصب شده بود که به احتمال زیاد سیستم الکترواپتیک بوده‌است. همچنین به نظر میآید که در این بالگرد بجای تیربار ثابت از تیربار متحرک استفاده شده بود.

در نمایشگاه هوایی کیش در سال 89 بالگرد مدل B بالگرد شاهد-285 یا همان AH-85B به نمایش درآمد. این بالگرد برخلاف مدل قبلی دارای نمایشگرهای دیجیتال در کاکپیت بوده و همچنین بجای راکت اندرزهای 70 میلیمتری مجهز به موشک هدایت شونده سدید-1 شده بود.

در این نمایشگاه علاوه بر نمایش مدل B بالگرد شاهد-285، مدل C این بالگرد نیز مسلح به موشک سدید-1 حاضر بود.به نظر میآید که در ادامه پروژه شاهد-285، موشک سدید-1 از تسلیحات این بالگرد کنار گذاشته شده و موشک سدید-3 بمب سدید-342 به تسلیحات این بالگرد افزوده شد.

در قسمت زیر بدنه بالگرد شاهد-285 مدل B یک آنتن مشاهده شده که شباهت زیادی به آنتنی دارد که در بمب سدید نیز مشاهده شده است. بدلیل قرارگیری موشک در داخل تیوب پرتاب و همچنین داشتن نازل موتور پرتاب در انتهای بدنه به نظر میآید که موشکهای سدید فاقد این آنتن باشند و فقط در بمب استفاده شده باشد.

در تصاویر بالا آنتن زیر بالگرد و آنتن انتهای بمبهای خانواده سدید را مشاهده میکنید.

برای اشنایی با خانواده بمب و موشک سدید اینجا را کلیک کنید

درباره نقش این آنتن ابهام وجود دارد، نقش احتمالی اول اینکه، پس از رهاسازی بمب، تصاویر دریافتی از سیستم الکترواپتیک دماغه بمب را به بالگرد ارسال میکند تا خلبان تا لحظه آخر اصابت به هدف تصاویر مربوط به مسیر حرکت بمب را تحت نظر داشته باشد. این ویژگی باعث میشود که خلبان از موفقیت یا عدم موفقیت در هدف قرار دادن هدف مورد نظر اطلاع یافته و در صورت نیاز حمله بعدی را علیه آن هدف، توسط بمب یا موشک بعدی انجام دهد.

نقش دوم و احتمالی دیگر این است که علاوه بر ارسال تصاویر به بالگرد، فرامین اصلاح مسیر صادر شده توسط خلبان را نیز دریافت و اجرا کند.

علی رغم اینکه استفاده از بمب، بصورت شلیک کن فراموش کن میباشد اما ممکن هست در برخی ماموریتها نیاز به اصلاح مسیر توسط خلبان باشد تا دقت بالاتر برود، مثلا در حالت استفاده علیه اهدافی با تحرک بالا. البته این نقش یعنی اصلاح مسیر صرفا در حد یک احتمال هست.

از طرف دیگر همانطور که گفته شد در موشکهای خانواده سدید بدلیل قرارگیری داخل تیوب به نظر میآید که این آنتن نمیتواند استفاده شود. با توجه به سرعت بالای موشک نسبت به بمب، احتمالا نیازی به اصلاح مسیر دربرابر اهداف با سرعت بالا نبوده و به همین خاطر این آنتن استفاده نشده است که این موضوع هم در حد یک احتمال هست.

گرچه پروژه شاهد-285 بمنظور سبک سبزی بخاطر عدم دسترسی به موتورهای با توان بالاتر بالاجبار بصورت تک خلبانه طراحی شده و دارای ایراداتی از جمله بکارگیری تیربار ثابت و ضعف حفاظت بدنه هست ولی به سبب بهره مندی از مهمات مناسبی مثل موشکها و بمبهای خانواده سدید با دورایستایی مناسب، چنانچه در تعداد مناسب بکار رود، می‌تواند در بسیاری از شرایط عملیاتی مثل مبارزه با اشرار و تروریستها مثمر ثمر واقع شود، در مصاحبه‌ای که سال گذشته توسط فرمانده هوانیروز سپاه انجام شده بود، خبر تحویل پروژه های شاهد-278 و شاهد-285 به شرکت هسا بمنظور تولید این بالگردها اعلام شده بود، باید دید که این پروژه در آینده چه وضعیتی پیدا خواهد کرد.

شاهد 285 تنها در سپاه پاسدران خدمت میکند بر اساس منابع مختلف بین 6 تا 10 فروند ان ساخته شده که در نقش بالگرد شناسایی مسلح  و همچنین بالگرد تهاجم دریایی سبک در خدمت است. این بالگرد توان حمل سلاح کمی دارد و زره و سیستم دفاعی کمی نیز دارد ولی در نقش خود یعنی بالگرد شناسایی مسلح سبک میتواند با کمی ارتقا دست کم در بخش سیستم های دفاعی موثر بیفتد ….. این بالگرد را نمیتوان مثلا با بالگردهای تهاجمی چون ویپر و یا اپاچی قیاس کرد ولی قابل قیاس با بالگرد های چون اواچ 58 دی و یا گازل است

برای اشنایی با بالگرد تهاجمی  شاهد 216 اینجا را کلیک کنید

نوشته شده برای سایت جنگاوران:https://jangaavaran.ir