سامانه پدافند هوایی اسکای رنجر 30 و 35 ساخت آلمان
سامانه پدافند هوایی اسکای رنجر 30 و 35 ساخت آلمان
اسکای رنجر یک سامانه پدافند هوایی متحرک ساخت آلمان بر مبنای شاسی نفربر های مختلف است. این سامانه در آلمان جایگزین سامانه پدافند هوایی گپارد خواهد شد .سامانه گپارد در دهه ۱۹۷۰ واحد خدمت شد و بر اساس توپ ۳۵ میلیمتری اورلیکن سوئیسی بر روی شاسی تانک لئوپارد ۱ ساخته شده بود. این سیستم شامل دو توپ هدایت راداری بود که برای درگیری با اهداف ارتفاع پایین استفاده می‌شد. با وجود این این سامان تقریباً بعد از ۴ دهه خدمت بعد از اینکه در آلمان در حالت ذخیره قرار گرفت زمانی مشهور شد که توسط اوکراینی‌ها بر ضد پهپادهای انتحاری روسی به کار رفت و توانست موفقیت چشمگیری به دست بیاورد
دو نمونه سیستم اسکای رنجر ساخته شده که شامل اسکای رنجر ۳۰ و ۳۵ است. آنها بر اساس شاسی نفربر چرخدار باکسر ساخته شده است اگرچه در واقع هر دو شامل برجک‌هایی هستند که میتوان آن را بر روی هر شاسی نصب کرد
اولین نسخه در سال ۲۰۰۴ به نام اسکای رنجر ۳۵ ساخته شد. کل طرح ساخت راین متال المان است. برجک ،توپ و شاسی توسط این شرکت مشهور آلمانی ساخته شده است .اسکای رنجر شامل شاسی نفربر چرخدار باکسر است که یک نفربر هشت چرخ با موتور دیزل ۷۱۱ اسب بخاری ساخت ام یو تی آلمان بهره می برد که می‌تواند تا سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت در جاده حرکت کند. نخستین نمونه ساخته شده از این سیستم بر روی شاسی نفربر پیرانای سوئیسی نصب شد که یکی از نفربرهای مشهور جهان غرب است ولی با آماده شدن طرح باکس برجک بر روی نفربر باکسر نصب شد
سیستم دارای سه خدمه است، راننده که در جلو قرار میگرد و فرمانده و توپچی که هر دو درون شاسی خودرو قرار میگیرند و در واقع برجک بدون سرنشین است
برجک حاوی توپ و سامانه‌های رهگیری است.سیستم بر اساس سیستم اسکای شیلد ساخته شده است.اسکای شیلد سامانه نیمه متحرک دفاع هوایی آلمانیست که برای انهدام اهداف ریز مانند راکت‌های توپخانه‌ای ساخته شده است .این سیستم زمانی طراحی شد که المانی ها در افغانستان حضور داشتند و نیروهای طالبان دست به پرتاب راکت‌های ۱۰۷ میلیمتری برای مقابله با آنها میزدند و المانی ها نیز هیچ سیستمی برای رهگیری انها نداشتند . اسکای شیلد در آن زمان ساخته شد ولی اسکای شیلد یک سامانه نیمه متحرک بود و بر روی زمین قرار می‌گرفت و قدرت تحرک بالایی نداشت
در برجک جدید که در اسکار رنجر ۳۵ نصب شده از همان توپ نصب شده بر روی اسکای شیلد استفاده شده یعنی همان توپ ۳۵ میلیمتری اورلیکن . خود برجک نیز بر اساس الگوبرداری از یک سامانه پدافند هوایی دیگر ساخت رایمتال یعنی سامانه دفاع ضد موشک میلیونیوم گان.. میلیونیوم گان یک سیستم دفاع ضد موشک برد کوتاه است که برای شناورهای جنگی ساخته شده که شامل یک برجک با توپ ۳۵ میلیمتری است
در واقع در سیستم اسکای رنجر ۳۵ همین برجک بر روی نفربر باکسر نصب شده است
توپ نصب شده بر روی این برجک همان توپ مشهور ۳۵ میلیمتری سوئیسی است که شهرت بسیار زیادی دارد و در چندین سامانه پدافند دیگر نیز در جهان نصب شده .سامانه قبلی آلمانی‌ها یعنی گیپارد نیز دارای دو توپ35 میلیمتری اورلیکن بود
در نسخه دولول از هر لوله ۵۵۰ گلوله بر دقیقه شلیک می‌شود ولی نسخه نصب شده بر روی اسکای رنجر ۳۵ نسخه تولید شده در رایمتال است که دارای سرعت آتش ۱۰۰۰ گلوله بر دقیقه است. اینگونه تک لول بودن آن باعث نشده تا سرعت آتش کمتری را روانه هدف کند. البته گفته شده به شکل معمول سرعت آتش برای هدر نرفتن مهمات 200 گوله بر دقیقه تنظیم می‌شود . توپ بر روی یک برجک نصب شده که ۳۶۰ درجه را پوشش میدهد سر توپ تا ۸۵ درجه نیز به طرف بالا و منفی 5 درچه رو به پایین حرکت میکند
خود توپ ۴۵۰ کیلوگرم وزن دارد و طول لوله آن به 3.1 متر است ولی وزن کامل برجک بر روی این خودرو دو تن است که با مهمات کامل به دو و نیم تن می‌رسد
توپ می‌تواند ۲۵۲ گلوله در خزانه خود حمل کند .انواع مهمات‌های مختلف برای توپ ۳۵ میلیمتری موجود است که می‌تواند انواع اهداف زمینی و هوایی را با آن نابود کرد . مهمات سنتی آن که متداول‌ترین مهمات آن است مهمات انفجار قوی آتشزا است که بر ضد اهداف هوایی و زمینی به کار می‌رود ولی این توپ می‌تواند حتی مهمات انرژی جنبشی ضد زره را نیز حمل کند .از این رو میتوان از کل سیستم اسکار رنجر ۳۵ بر ضد اهداف هوایی و یا زمینی به راحتی استفاده کرد
ولی یکی از موثرترین مهمات‌هایی که توسط این سیستم برای عملیات دفاع هوایی به کار می‌رود مهمات انفجار مجاورتی (AHEAD) است. این نوع مهمات که در سال ۲۰۱۷ طراحی شد یک مهمات هوشمند انفجاری مجاورتی است که بسته به مدل دارای ۱۵۲ تا ۳۳۰ ساچمه تنگستنی است که بعد از انفجار طبق الگوی خاصی پراکنده شده و باعث سوراخ سوراخ شدن هدف می‌شود
در این مهمات سامانه کنترل آتش فاصله تا هدف را در نظر گرفته و به مهمات در هنگام خروج از لوله با یک پالس الکترونیکی اطلاع میدهد که باید چند ثانیه بعد منفجر شود. در واقع بر اساس محاسبات رایانه کنترل آتش مثلاً مهمات با در نظر گرفتن سرعت دهانه خود و سرعت هدف و سمت حرکت هدف ،محاسبه میکند که گلوله چند ثانیه بعد به هدف می‌رسد و در آن لحظه منفجر شده و موجی از ساچمه را به طرف هدف پرتاب میکند
انفجار این مهمات در آسمان می‌تواند تا ۵ متری یک جنگنده و یا یک پهپاد را تا ۱۰ متری و حتی بسته به جنس آلیاژ ساخته شده پهپاد تا ۱۵ متری سرنگون کنم. این نوع مهمات را حتی میتوان بر ضد اهداف زمینی و یا دریایی نیز به کار برد.برای نمونه نسخه دریایی این سامانه از همین مهمات برای انهدام قایق های تندرو نیز استفاده میکند
برد آتش موثر توپ ۴۰۰۰ متر است که البته برد دقیق بسته به نوع مهمات‌های شلیکی متفاوت است ولی برد ۴۰۰۰ متر برای اهداف هوایی عنوان شده است
در سامانه اسکای رنجر ۳۵ یک سامانه راداری بر روی برجک قرار دارد که بر روی باند ایکس و کی یو کار میکند به عنوان رادار کشف و درگیری استفاده می‌شود. این رادار دارای برد کشف ۳۰ کیلومتر بر ضد یک هدف هوایی است و می‌تواند از ۱۰ کیلومتری بر روی آنها قفل کند. یک مجموعه اپتیکی در کنار رادار نصب شده که شامل دوربین دید حرارتی و مسافت یاب لیزری برای کشف غیر فعال هدف است و میتوان با آن نیز دست به هدایت آتش در مواقعی زد که رادار نمی‌تواند هدف را کسب کند
در سال ۲۰۲۳ یک نسخه از اسکای رنجر ۳۵ با یک رادار آرایه فازی جدید رونمایی شد که دارای برد کشف ۳۵ کیلومتر بود این نسخه میتوانست یک پهپاد کوچک را از فاصله ۵ کیلومتری کشف کند .از نظر سیستم آتش این نسخه با نسخه قبلی تفاوتی نداشت ولی با در نظر گرفتن تجارب جنگ اوکراین تصمیم بر این گرفته شد تا رادار پیشرفته‌تر بر روی آن قرار بگیرد تا بتواند پهبادها را کشف کند
یک نسخه جدید واقع دارای برجک نصب شده بر روی سیستم اسکای رنجر ۳۰ است که مجهز به توپ ۳۵ میلیمتری قبلی است
اسکای رنجر30
سیستم اسکای رنجر30 بر پایه اسکای رنجر ۳۵ در سال ۲۰۲۱ رونمایی شد .این نسخه نیز بر روی شاسی نفربر باکس سوار است و شامل یک برجک مسلح به یک توپ ۳۰ میلیمتری در نقش دفاع هوایی است. اسکار رنجر ۳۰ مجهز به یک توپ ۳۰ میلیمتری که بیس آن بر اساس توپ ۳۰ میلیمتری ساخته شده که بر روی جنگنده سوئدی ویگن نصب شده است
این توپ که اورلیکن کی سی ای نامیده می‌شود دارای وزن ۱۳۶ کیلوگرم است و مهمات‌های ۳۰ میلیمتری با طول پوکه ۱۷۳ میلی‌متر را شلیک میکند. این توپ سرعت آتش حدود ۱۲۰۰ گلوله بر دقیقه دارد اگرچه نسخه اصلی نصب شده بر روی جنگنده ویگن دارای سرعت ۱۳۵۰ گلوله بر دقیقه است .برد موثر آتش آن حدود ۱۰۰۰ متر از نسخه ۳۵ میلیمتری کمتر است و به ۳۰۰۰ متر می‌رسد .توپ ۳۶۰ درجه را روی برجک پوشش داده و تا ۸۵ درجه به طرف بالا و منفی5 درجه رو به پایین را پوشش میدهد
توپ ۳۰ میلیمتری نیز می‌تواند همان مهمات هوشمند AHEAD را نیز شلیک کند. در واقع این مهمات برای توپ ۳۰ و ۳۵ میلیمتری ساخته شده و حتی نسخه‌ای از آن برای توپ دفاع هوایی ۴۰ میلیمتری بوفورزی ساخته شده است
این توپ به غیر از مهمات‌های اتش زا و یا مهمات انفجار مجاورتی برای درگیری با اهداف هوایی می‌تواند انواع مهمات‌های انفجار قوی ترکش شونده و یا مهمات‌های انرژی جنبشی را برای حمله به اهداف زمینی حمل کند.. اسکای رنجر ۳۰ نیز می‌تواند ۲۵۲ گلوله برای توپ خود حمل کند
این نسخه دارای رادار آرایه فازی جدیدی با برد کشف ۲۰ کیلومتر بر ضد یک هدف یک متر مربعی است(بیشترین برد 30 کیلومتر بر ضد اهداف بزرگتر است) و می‌تواند از ۱۲ کیلومتری روی هدف قفل کند. این رادار به شکل ۵ آنتن شامل دو آنتن در جلو، یک انتن در هر سمت و یک انتن روی بخش عقبی برجک است و در واقع به جای وجود یک آنتن رادار با قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه ۵ آنتن رادار چهار سمت برجک کار گذاشته شده که با سرعت اسکن یک دور در ثانیه محیط اطراف را اسکن میکند. این آنتن هم برای کشف است و هم برای درگیری ولی به غیر این رادار، یک سامانه اپتیکی بزرگ با قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه نیز بر روی برجک اصلی قرار دارد که برای کشف غیر فعال هدف و در صورتی نیاز درگیری با هدف به کار می‌رود، تا اجازه دهد اهداف بسیار ریز که رادار شاید نتواند آنها را کشف کند را کشف و بر روی آنها قفل کند
به غیر از توپ 30 میلیمتری اسکای رنجر30 دارای دو لانچر جمع شونده به درون برجک است که می‌تواند درون هر کدام از لانچرها دو موشک در مجموع چهار موشک پدافند هوایی ارتفاع پایین را حل کنند ، که می‌تواند شامل موشک‌ها پدافندی هایی فروسرخ امریکایی استینگر با برد ۶ کیلومتر یا موشک‌های هدایت لیزری استار استریک انگلیسی با برد7 کیلومتر می باشد .موشک استینگر یک موشک فروسرخ است ولی موشک استار استریک یک موشک هدایت لیزری است که با تعقیب امواج لیزری تابیده شده از سامانه اپتیکی این سامانه پدافندی به هدف خود را به هدف می‌رساند
از قابلیت‌های اسکای رنجر 34 و یا 30 هر دو این است که توان درگیری با اهداف زمینی را دارند. یعنی میتوان از آنها به خوبی در نقش پشتیبانی آتش نیز استفاده کرد .هر دو یک خودرو چند منظور می‌باشد که به آن قابلیت بازاریابی خوبی در بازار جهانی میدهد
از جمله دیگر تفاوت‌های اسکای رنجر ۳۰ نسبت به نسخه ۳۵ دارا بودن یک سیستم هشدار دهنده لیزری است که قفل تسلیحات لیزری را به آن هشدار داده سیستم هشدار دهنده نیز دست به پرتاب نارنجک اندازهای دودزا می‌زند که در دو سمت برجک در جلو قرار دارد ایجاد پرده
همانطور که گفته شد در سال ۲۰۲۳ نسخه‌ای از اسکای رنجر ۳۵ با همین برجک ولی با توپ ۳۵ میلیمتری نیز رو نمایی شد
در حالی که اسکای رنجر ۳۵ عملاً هیچ مشتری در بازار جهانی نتوانست پیدا کند ولی اسکای رنجر ۳۰ تاکنون چندین سفارش داشته است
دانمارک در سال ۲۰۲۳ دست به سفارش ۱۶ دستگاه اسکار رنجر 30 زد که البته بر روی شاسی نفربر پیرانا ۴ نصب خواهد شد
خود آلمان نیز دستگاه اسکار رنجر30 را بر روی شاسی نفربر باکسر سفارش داده است
مجارستان نیز دست به سفارش ۳۰ دستگاه از این سیستم پدافندی از نوع اسکای رنجر 30 البته سوار بر نفربر زرهی شنی دار لینکس زد. لنیکس یک نفربر زرهی شنی دار ساخت آلمان است که مجارستان نمونه نفربر آن را نیز سفارش داده است برای همین هم تصمیم گرفت تا سیستم اسکای رنجر را بر روی لینکس سوار کند
عبدالحمیدتارخ
دیگر سامانه های پدافندی ساخت المان
