سامانه دفاع هوایی گپارد

در دهه 1960 نیروی زمین المان به دنبال یک  سیستم پدافند هوایی متحرک  بود که بتواند از یگان های زرهی دشمن در برابر حملات جنگنده های تاکتیکی و بالگردها دفاع کند . سیستم مورد نظر باید توان تحرک بالا و همچنین توان مقابله با حملات شیمیایی  دشمن را می داشت  .

کار روی این سیستم جدید بین سالهای 1967 تا 1968 اغاز شد و در این دور تحقیقات قرار شد تا این سیستم جدید روی شاسی شنی دار نصب شد . اول توپ 40 م م برای  این سیستم در نظر گرفته شده بود  ولی همزمان نصب دو توپ 30 م م ساخت رامتال نیز مورد مطالعه قرار گرفت ولی در نهایت تصمیم به توپ 35 م م اورلیکن ساخت سوئیس گرفته شد

سیستم خودکششی هدایت راداری جدید  با نام گپارد در سال 1971 تولید  و از سال 1973 وارد خدمت شد. چهار پیش نمونه بین سالهای 1971 تا 1973 مورد ازمایش قرار گرفت  و از سال 1976 رسما نسخه تولید وارد خدمت شد

گپارد یک توپ دفاع هوایی خود کششی با وزن 52 تن در وزن سنگین است که بر شاسی تانک لئوپارد1 سوار شده که در دهه 1960 و 1970 پرتعداد ترین و اصلیترین تانک ارتش المان بود . خودرو  دارای از موتور ده سیلندر  ساخت ام یو تی بهره می برد که قدرتی معادل 830 اسب بخار ایجاد کرده و دارای 2200 دوربر دقیقه است  و در هر 100 کیلومتر 150 لیتر سوخت مصرف میکند .موتور در قسمت عقب خودرو قرار ارد  که تا زمانی که روشن است برق خودرو را تامین میکند ولی  خودرو دارای  دو ژنراتور 20 کیلواتی برای تعمین برق این خودرو و الکترونیک رادار و سیستم تهویه است  و با 980 لیتر سوخت داخلی دیزل این دو ژنراتور میتوانند  تا 48 ساعت اماده کار باشد

این خودروی میتواند با سرعت 65 کیلومتر برساعت  در جاده حرکت کند و تا برد 550 کیلومتر برسد

راننده در جلوی خودرو قرار می گرد که از طریق سه پیرسکوپ  به بیرون دید دارند  و دارای  چشمی دید شبانه برای حرکت  در شب است

خودرو دارای  بدنه فولادی است و بدنه ان از جلو  قسمت بالا  70 م م زره شبی دار دارد  و از جلو قسمت پایین دارای 140 م م زره شبی دار است که در واقع مشابه تانک لئوپارد1 است . همچنین خودرو دارای  هشت نارنجک انداز دود زا  است

گپارد داری  یک برجک با قابلیت چرخش 360 درجه است و میتواند طی 2.5 ثانیه یک چرخش کامل بزند . درون برجک دو خدمه یکی فرمانده و توپچی قرار دارند که وظیفه کنترل سیستم تسلیحاتی را بر عهده دارند که از طریق چهار نمایشگر بر روی رادار و اپتیک نظارت کافی دارند . اگرچه توپچی وظیفه کنترل رادار و توپ را دارد ولی نظارت بر رادار جستجو برای کسب اولیه هدف بر عهده فرمانده است و قفل و درگیری با توپچی است.

برجک مجهز به دو توپ35 م م  اورلیکن است.  طول  لوله این توپ 3150 م م  و هر لوله دارای  بیشترین سرعت اتش 550 گلوله بر دقیقه و مجموعه سرعت 1100 گلوله بر دقیقه است  . این سلاح میتواند تا 85 درجه به طرف بالا و ده درجه به طریف پایین را پوشش داده و با حرکت برجک کلا 360 درجه را پوشش دهد.مهمات سلاح درون بدنه قرار میگرد و برای چهل ثانیه اتش مستمر کافی است . مهمات گیری توپ از طریق یک جعبه در پشت سر لوله توپ انجام می شود

توپ بر سر لوله خود دارای  یک سنسور سنجش سرعت دهانه  گلوله  است . این سنسور با محاسبه سرعت دهانه توپ، و با در نظر گرفت فاصله تا هدف  که توسط رادار به دست می اید و دادن این داده ها به رایانه اتش ، میتواند محاسبه دقیقی برای  قرار گیری لوله توپ در زاویه مناسب برای اتش دقیق به هدف به دست می اید.همچنین رایانه اتش بالستیک از یک سنسور باد، سرعت باد  و دمای هوا را نیز استعلام گرفته تا دقت اتش افزایش یابد. رایانه کنترل اتش بسته به نوع هدف که بالگرد  است و یا جنگنده و یا اهداف کوچکتر قابل تنظیم است

همان طور که گفته شده توپ دارای کالیبر 35 م م  با طول پوکه 228 م م است  و هر سلاح خشاب جدای خود را دارد . این توپ می تواند مهمات های مختلفی که شامل مهمات اتش زا، مهمات انرژی جنبیش است را شلیک کند  که هر دو مهمات برای زدن اهداف  زمینی و هوایی کافی است  و سامانه دارای 320 گلوله درون خودرو  است ولی معمولا دور هر اتش 25 گلوله است زیرا گفته شده کافی است

این توپ دارای  سرعت دهانه مختلف بسته به مهمات از 1117 متر بر ثانیه تا 1400 متر بر ثانیه است  و برد موثر ان بر علیه اهداف هوایی 3500 متر و بر ضد اهدفا زمینی  تا 5000 متر است. این توپ را میتوان علیه اهدف زمین  نیز مورد استفاده قرار داد

گپارد دارای دو رادار است

 رادار نظارت که وظیفه کشف هدف را بر عهده  دارد و بر روی خودرو قراردارد. این رادار در باند اس کار میکرد و 60 درو بر دقیقه میزند  و بیشترین برد ان 15  کیلومتر است.بعد از کسب هدف سامانه شناسایی دوست از دشمن iff  هدف را  چک کرده تا اطمینان حاصل شود که هدف دشمن است و بعد نوبت درگیری  میرسد. این رادار در پشت خودرو جمع می شود و تنها در زمان نیاز بالا می اید

برای درگیری  گپارد دارد یک رادار درگیر در باند ایکس در جلوی برجک میان دو توپ است . این رادار بین 12 تا 15 کیلومتر برد دارد و وظیفه محاسبه دقیق مسافت برای رایانه اتش را بر عهده دارد . راداری دارای  یک انتن مونو پلاس است و میتواند با خطای یک متر فاصله را محاسبه کند. هر دو رادار این سامانه کاملا مستقل  هستند

گپارد دارای یک سایت اپتیک نیز روی برجک است که هدف ان کشف و درگیر با هدف بدون رادار در زمانی است که کسب هدف با رادار ممکن نباشد . این سایت 1.5 برابر درشت نمایی دارد و البته در زمان شلیک با این سایت هیچ سامانه ای برای محاسبه اتش  وجود ندارد و اتش کاملا چشمی است . از این سایت برای هدف قراردادن اهداف زمنی نیز میتوان استفاده کرد

از دهه 1980  ارتش المان دست به نصب هشت موشک استینگر روی گپارد زد.این موشک های به شکل چهار تایی در هر سمت برجک نصب شد تا در کنار توپ 35 م م استفاده شود تا برد درگیر را افزایش دهد . استینگر های  نصب شده روی این سامانه تا شش کیلومتر برد دارند البته اگر کاونده موشک بتواند در این برد هدف را کسب کند

این سامانه به غیر از المان  در چند کشور دیگر نیز به خدمت گرفته شد که همکنون  اردن، برزیل و رومانی از دارندگان این سامانه هستند .المان برنامه ارتقاء این  سامانه شامل نصب اپتیک حرارتی  برای هدایت اتش با کمک اپتیک است که جنگ الکترونیک بر ضد این هدف را بی اثر میکند و از طرفی برنامه ارتقاء رایانه کنترل اتش و نمایشگر های این سامانه را دارد. همکنون المان حدود 100 اتش بار گپارد از 377 اتش بار ساخته شده را  در خدمت دارد

تهاجم به اوکراین

این سامانه توسط اوکراین برای دفاع در برابر تهاجم روسیه به این کشور در سال 2022 مورد استفاده قرار گرفت .این سامانه توسط المان به اوکراین اهدا شد. اولین سه گپارد در 25 ژوئیه 2022 وارد اوکراین شدند. تا 20 سپتامبر 2022، سی دستگاه  گپارد و 6000 گلوله تحویل اوکراین داده شد. به گفته نیروهای مسلح اوکراین، حدود 50000 گلوله نروژی برای گپارد تا 26 سپتامبر 2022 دریافت شده بود.

به گفته یکی از وابسته‌های دفاعی اوکراین در ایالات متحده، گپارد برای «اثر بزرگ» علیه مهمات سرگردان (پهپاد انتحاری شاهد136 ) و موشک های کروز  داشت. این سامانه یک موشک کروز روسی Kh-101 را در حالی که قصد داشت  یک نیروگاه برق کیف را در 18 اکتبر 2022 هدف قرار دهد ، منهدم کرده است. یک اتش بار  از سی اتش بار تحویلی که در محل درستی مستقر شده بود با  انهدام بیش از ده پهپاد شاهد-136 و دو موشک کروز در اوکراین اعتباری دست پا کرد.به گفته اوکراینی ها  گیپارد از  نسبت به سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته‌تر و گران‌تر مانند موشک‌های NASAMS یا IRIS-T مؤثرتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند، در حالی که از لحاظ سیاسی حساسیت کمتری دارند زیرا فقط برد مؤثر محدودی دارند.

در 2 دسامبر، آلمان هفت تانک اضافی گپارد دیگر دریافت کرد تا  تعداد گپارد های انها به 37 عدد برسد

گپارد در اوکراین در برابر پهپادهای شاهد-136 بسیار مؤثر بود. رادار می تواند آنها را در فاصله 16 کیلومتری (9.9 مایلی) شناسایی کند و برای ساقط کردن آنها با تعداد مشابهی که برای از بین بردن یک موشک کروز لازم است، تنها 6  اتش دور لازم است. یکی از گپارد ها در یک درگیری 10 شاهد را سرنگون کرد.

اپراتورها

مشخصات

وزن:47 تن

طول:7.6 متر

موتور:یک موتور دیزل 819 اسب بخاری

خدمه:سه نفر شامل راننده،فرمانده و توپچی

سرعت در جاده:65 کیلومتر بر ساعت

برد:550 کیلومتر

توپ: دو توپ35 م م با سرعت هر توپ 550 گلوله بر دقیقه

عبدالحمید تارخ

منابع

https://de.wikipedia.org/wiki/Flugabwehrkanonenpanzer_Gepard