هواپیمای گشت دریایی و ضد زیر دریایی توپلوف 142

هواپیمای گشت دریایی و ضد زیر دریایی توپلوف 142

 در سال 1959 نیروی دریایی امریکا زیر دریایی اتمی  هسته ای جرج واشنگتن را عملیاتی کرد. این نخستین  زیر دریایی اتمی جهان بود . زیر دریایی اتمی  یک باب جدید و بسیار مهم بود. تا ان زمان  زیر دریایی تنها یک تحدید   برای شناور ها بود ولی زیر دریایی اتمی یک تحدید برای تمامی خاک شوروی بود. این زیر دریایی میتوانست  ماه ها زیر اب باقی بماند و از همه مهمتر مسلح به 16 موشک بالستیک  زیر دریایی پرتاب پلاریس 2500 تا 4500 کیلومتر بسته به مدل بود. شوروی سیاست  خود در نبرد اتمی  را داشت و ان این بود که در صورت نبرد اتمی تمامی پایگاه های موشکی  بالستیک  امریکا که در ان موشک بالستیک  اتمی نگهداری می شد و تمامی  پایگاه های که در ان بمب افکن های  اتمی نگهداری میشد را مورد هدف کلاهک اتمی قرار  دهد تا واکنش دشمن را به حمله اتمیش کم کند ولی زیر دریایی اتمی در جای در اقیانوس مخفی شده بود و نمی شد ان را در یک عملیات پیش دستانه هدف قرار داد

از این رو شوروی در سال 1962 به دنبال یک هواپیمای ضد زیر دریایی برای تعقیب زیر دریای های دشمن در برد بیشتر از شعاع پرواز ایلیوشین 38 میگشت. یک سال بعد قرار شد نسخه ای از توپلوف 95 با کد توپلوف 142 برای این ماموریت  توسعه یابد  زیر انقدر برد داشت که تمامی اقیانوس ارام و یا اطلس را پوشش می داد.تا سال 1966 سه پیش نمونه که در واقع نسخه تغییر یافته توپلوف 95 بودند ازمایشاتی را پست سر گذاشتند تا اینکه در نهایت 19 جولای سال 1968 نخستین نمونه ساخته شده توپلوف 142 به پرواز در امد و از دسامبر سال 1972 عملیاتی شد(برای اشنایی با توپلوف 95 اینجا را کلیک کنید)

توپلوف 142 مشابه توپلوف  95 بود . دارای بدنه تمامی فلزی با چهار موتور توربوپراپ با دو پروانه  پشت سر هم که خلاف جهت  هم میگشتند

هواپیما دارای 9 خدمه بود که شامل  خلبان، کمک خلبان،مهندس پرواز، ناوبر،سه اپراتور دستگاه های ضد زیر دریایی، و توپچی. خلبان  و کمک خلبان کنار هم قرار داشتند  و ما بقی خدمه پشت سر ان ویا یک طبقه زیر انها قرار داشتند و البته ناوبر در دماغه شیشه ای قرار داشت  و توپچی در دم قرار می گرفت   که خلبانان و دو نفر از خدمه  دارای صندلی پرتاب شونده و بقی  دارای  صندلی پرتاب شونده  رو به پایین بودند. هواپیما دارای  سه ارابه فرود بود که ارابه فرود جلوی دو  چرخ داشت  و دو ارابه عقبی هر کدام 12 چرخ داشتند.ارابه های عقبی  درون غلافی در زیر بال جمع می شدند

هواپیما دارای چهار موتور توربوپراپ از نوع کزونستو ان کا-12 پی  بود که هر کدام 14720 اسب بخار قدرت فراهم می کردند که قدرتمند ترین موتور توربوپراپ جهان بودند و هستند . هر موتور 210 لیتر روغن  شامل مواد ضد یخ نیز بود و به یک  ژنراتور 27 ولتی برای تامین  برق هواپیما  نیز به هر موتور وصل بود.  هر موتور دارای دو ردیف ملخ هر کدام با چهار تیغه بود که بر خلاف هم می چرخیدند .  این ترکیب ملخ باعث افزایش بهروری   از هوایی میشد که توسط  ردیف اول ملخ ها به عقب رانده می شدند  . با این روش توپلوف142 دارای بیشترین سرعت 925 کیلومتر بر ساعت بود که عملا سرعتی برابر با موتور جت بود ولی سرعت پرواز کروز معمولی 711 کیلومتر برساعت بود ولی می توانست  با بیشترین سوخت و بار با سرعت 835 کیلومتر برساعت نیز پرواز کند . با  وجود این روش  استفاده از ملخ پشت سر هم،  صدای زیادی ایجاد میکرد

هواپیما دارای هشت مخزن سوخت  بود که هر مخزن دو پمپ سوخت داشت و در کل  83 تن سوخت را درون خود حمل میکرد که میشد روی زمین  از چهار دریچه سوخت رسانی به هواپیما سوخت رساند.هواپیما دارای یک لوله سوختگیری هوایی ثابت در جلوی هواپیما بالای سر کابین بود و  دارای سامانه خاموش  کردن اتش به صورت خودکار بود که در 16 نقطه  از جمله در موتورها و مخازن سوخت و کابین سنسورهای  و دریچه مخصوص برای پاشیدن  مواد اتش خاموش کن به درون اتش داشت

 توپلوف142 دارای سونار هوا پرتاب بود که پرتاب شده با چتر فرود می امد و میتوانست  صدای  زیر اب را با امواج رادیوی برای هواپیما ارسال کند . هواپیما در زیر بدنه در یک خشاب  درونی 22 عدد سونار هواپرتاب هر کدام با وزن 40 کیلوگرم از انواع RGB-1 AND 3 حمل میکرد . کل سامانه سونار با نام  کورشون دارای  یک رایانه  مرکزی  دیجیتال برای پردازش اطلاعات به دست امده از  سونار بود

همچنین هواپیما  دارای  یک کاونده مغناطیسی  از نوع لدوگا در بالای  سکان عمودی بود. این سامانه  شبیه یک اهن روبا است  که میتواند زیر دریایی را که یک توده  فولادی است را زیر هواپیما کشف کند . البته قرار داشتن این  سامانه روی سکان عمودی  باعث شده بود دقت پایین باشد و همیشه خدمه از  این مسئله  شکایت داشتند.

هواپیما در زیر بدنه دارای  یک رادار جستجوی دریایی برکوت است. این رادار  توان جستجوی  360 درجه داشت و تا 280 کیلومتر برد داشت. در برخی نمونها نیز رادار پیشرفته تر کرشون  که برد جستجوی ان در ارتفاع بالا تا 350 کیلومتر نیز می رسید نصب شده بود

همچمنین هواپیما دارای یک رادار ناوبری زیر دماغه شیشه ای، یک رادار ارتفاع یاب،یک رادار فرود کور،ارتفاع سنج  رادیوی، سامانه ناوبری اینرسی با یک نقشه خان خودکار ، هشدار دهنده راداری و در دهه 1970 به بعد هشدار دهنده فروسرخ و سامانه جنگ الکترونیک از دیگر سامانه های نصب شده روی این هواپیما بود

هواپیما دارای یک دهلیز داخلی برای حمل تسلیحات ضد زیر دریایی بود. این تسلیحات  شامل  اژدر های عمقی  برای نابودی زیر دریای ها که شامل    اژدر اتمی نیز می شد،  بمب های 50 تا  250 کیلوگرمی  ضد زیر دریایی ، ویا میان های ار ام-1 و 2  و همچنین  قایق نجات بادی که از دهلیز جنگ افزاری پرتاب می شد. همچنین هواپیما دارای یک توپ دفاعی 23 م م دو لول هدایت رادار در زیر سکان عمودی در عقب هواپیما بود . این  توپ ها بیش از 1000 گلوله بر دقیقه  اتش میکرد و برد قفل رادار ان که بالای اتاق توپچی قرار داشت به 5 کیلومتر می رسید

توپلوف  142 بیش از 11000 کیلومتر برد  داشت ولی شعاع رزمی ان  در حالت مسلح حدود 5000 کیلومتر  با سرعت 710 کیلومتر بر ساعت بود

مدل های ختلف

توپلوف142:  نخستین  نمونه عملیاتی که در واقع  با نصب تجهیزات ضد زیر دریایی بر روی 18 فروند توپلوف 95 ساخته شد

توپلوف 142 ام: اولین نسخه تولیدی مجهز به رادار جستجوی سطحی برکوت.

توپلوف142 ام کا: به دلیل ضعفهای رادار برکوت که  به سرعت داغ میکرد و قدرت تفکیک بالای نداشت نسخه ام کا تولید شده که دارای رادار کورشون بود و همچنین سامانه کاونده مغناطیسی پیشرفته تری نیز داشت

توپلوف 95 ام ار: این نسخه به عنوان رله ارتباطی زیر دریایهای اتمی شوروی به کار می رفت. به دلیل برد زیاد  این زیر دریای ها ، این نسخه از توپلوف 142 برای ایجاد ارتباط این زیر دریایها و تقویت امواج ارسالی انها به مسکو به کار می رفت و حتی در شوروی به عنوان پست فرمانده ای نیروی دریایی شوروی نیز به کار رفت. این نسخه نو ساز نبود و از تبدیل نسخه ام ار به دست امد

توپلوف 142 ام اس: مدتی شوروی علاقمند بود تا موشک ضد کشتی خا22 را از  توپلوف 142 پرتاب ولی در نهایت طرح در اواخر دهه 1970 لغو شد و توپلوف 95 ام اس برای پرتاب این موشک در نظر گرفته شد ولی تعداد نسخه توپلوف 142 ام اس بدون موشک وارد خدمت شدند. این نسخه  زیر دماغه شیشه ای دارای یک برامدگی  بود که محل نصب رادار ابزور ام اس بود که قرار بود با ان موشک خا 55 را هدایت کند

توپلوف142 ال ال:این نسخه که دو فروند  ان از تبدیل  توپلوف95 ام توسعه یافت در واقع ازمایشگاه پرنده برای تست سامانه های دیگر مدل ها بود

توپلوف 142 ام زد: اخرین نسخه  تولید این هواپیما که دارای  موتور قویتر NK-12MP بود و از تجهیزات  اونیک پیشرفته تری بهره می برد. اخرین فروند تولید توپلوف 142 در سال 1994 از خط تولید خارج شد. در دهه 1990 اکثر نسخه های MZ  که همکنون تنها نسخه در خدمت است ارتقا یافتند که شامال به روز رسانی  قطعات رادار و نرم افزاهای و سامانه های ضد زیر دریایی می شود

توپلوف 142 یک دردست سر واقعی  برای نیروی دریایی امریکا بود. گهگاه ساعتها زیر دریای های اتمی امریکا را تعقیب میکرد. برد بالا و تجهیزات شناسایی مناسب باعث میشد که به راحتی هر وقت بخواهد بتواند خود را بالای سر زیر دریای های   غربی برساند.برای نمونه در 22 اگوست سال 1974 یک توپلوف توانست برای 2 ساعت 55 دقیقه  به صورت مداون یک زیر دریایی امریکا را زیر اب تعقیب  بکند، 9 ماه بعد در اتفاقی مشابه این رقم به 3  ساعت 16 دقیقه فزایش یافت و ده اکتبر  سال  1977 ، 4 ساعت 5 دقیقه. ابته با ورود زیر دریایی کلاس اوهایو به دلیل صدای کمتر کشف زیر دریای های امریکای بسیار دشوار تر شد .با فروپاشی شوروی ناوگان اصلی  به روسیه ارث رسید ولی برخی نیز به اکراین رسید ولی اکراینی تا پایان سال 1994 طی پیمانی که با امریکا برای نابودی سلاح های اتمی و حامل های  ان بسته بود همگی را نابود کرد ولی همچنان نسخه ام زد این هواپیما در خدمت روسیه است

هند  در سال 1981 خواهان خرید این هواپیما شد تا در اقیانوس هند به گشت زنی بپردازد.مدتی قرار شد روسها نمونه دست دوم به هند تحویل دهنده ولی به دلیل نیاز به طول باند مورد نیاز به صورت موقت هند سه فروند ایلیوشین 38 خریداری کرد ولی در سال 1984 در نهایت  خواهان  خرید 8 فروند توپلوف 142 شد. هواپیماها تا پایان سال 1992 تحویل هند شدند و هند حتی طی  یک  ارتقائی  موشک براهاموس را با این هواپیما هماهنک کرد.این موشک مافوق صوت ضد کشتی ساخت هند دارای برد 300 کیلومتر و سرعت پرواز بیش از 2.5 ماخ است. هند با تحویل هواپیمای گشت دریایی پوسایدون رسما این پرنده را در  سال 2017 از خدمت خارج کرد و همکنون تنها در روسیه در خدمت است

هواپیماهای مشابه

پی3 اوریون در خدمت ارتش ایران 

ایلیوشین 38

پی 8 پوزیدون

مشخصات

طول:53.08 متر

بلندی:12.12 متر

وزن خالی:90 تن

بیشترین وزن برخاستن:185 تن

موتور:چهار قدرت موتور توربوپراپ ان کا -12 ام پی با قدرت هر یک 14795 اسب بخار

بیشترین سرعت:925 کیلومتر بر ساعت

سرعت کروز:711 کیلومتر

 برد رزمی با سلاح:12000 کیلومتر

سقف پرواز:12000 متر

ترجمه:عبدالحمید تارخ

منابع:

http://www.ausairpower.net/APA-Bear.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Tupolev_Tu-142