معرفی اسلحه ی تهاجمی AEK 971

معرفی اسلحه ی تهاجمی AEK 971 کم لگد ترین سلاح تهاجمی دنیا

نویسنده: محمد صالح هاشمی

طرح های تجهیزات نظامی در کشور روسیه و پیش از، آن شوروی شاید همیشه بهترین نبوده باشند، اما در بسیاری از موارد این طرح ها بسیار جالب و انقلابی و با نبوغ فکری خاصی همراه بودند که محدودیت ها و قواعدی که اجتناب ناپذیر به نظر می آمدند را با شیوه هایی ساده و ارزان ولی موثر دور می زدند. اسلحه ی تهاجمی AEK 971 نمونه ی بارز اینگونه طرح هاست.

این سلاح با ابداعی بسیار ساده و هوشمندانه آمده است تا یک بار برای همیشه مشکل ریکویل در سلاح ها را برطرف کند. ریکویل و مازل رایز یا به زبان ما لگد سلاح و بالاروی لوله ، یکی از محدودیت های بزرگ در سلاح های انفرادی است. به طور کلی تعریف recoil، نیروی واکنش وارده به سلاح و نتیجتا تیرانداز، بنا بر قانون سوم نیوتون بخاطر خروج سریع مرمی گلوله و گاز های داغ حاصل از شلیک است. همچنین در سلاح های خودکار و نیمه خودکار که از گاز باروت برای مسلح شدن استفاده می کنند حرکت رو به عقب گلنگدن نیز به این لگد می افزاید.

جدای از تاثیرات جانبی یک سلاح پر لگد بر خود سلاح ، فشار روی قطعات و تاثیر روانی آن بر روی تیرانداز که میتواند سبب ایجاد یک عادت واکنش به سلاح یا (flinch) بشود. این لگد یک تاثیر اجتناب ناپذیر حتی در دستان بهترین و با تجربه ترین تیراندازان دارد و آن، بهم خوردن نشانه گیری و نتیجتا از دست دادن هدف در شلیک های سریع و به خصوص در حالت تمام خودکار است. به طوری که در سلاح های تهاجمی حتی امروزه با کوچکتر شدن کالیبر ها کماکان حالت تیراندازی رگبار یک حالت غیر کاربردی برای زدن اهداف حتی در فواصل نزدیک است و استفاده ی اصلی از این حالت صرفا پوشش و سرکوب آتش است.

توضیح کامل و جامع در مورد لگد در سلاح ها خود یک مقاله ی کامل و جدا را می طلبد لذا فعلا با همین دید که لگد در سلاح چیز بدی است به جلو میرویم و به اصل مقاله مان میپردازیم، البته ابتدا برای آنکه کمی نسبت به سلاح این مقاله علاقه مند شوید؛ شما را دعوت به تماشای فیلم کوتاهی از شلیک آقای لری ویکرز با اسلحه ی ak 107 می کنیم، که از سیستم متعادل سازی کاملا شبیه AEK 971 استفاده می کند.

تاریخچه:

اسلحه ی ak47 ساخته ی میخائیل کلاشنیکف به موارد زیادی مشهور بود اما کنترل پذیری هرگز یکی از آن ها نبوده است. این سلاح با سیستم گازی پیستون بلند موثر خود و کالیبر بزرگ 7.62 چنان لگدی به تیرانداز وارد میکرد که در فاصله ی 20 متری با شلیک 5 تیر رگبار تنها یک یا دو گلوله به هدف میخورد. یکی از اصلی ترین فواید شلیک رگبار نیز روی کاغذ همین است، قرار دادن تعداد گلوله بیشتری روی هدف برای افزایش اثر گذاری و کشندگی و نهایتا اطمینان بیشتر از خنثی شدن تهدید.

بعد از تغییر سلاح سازمانی اتحاد جماهیر شوروی از AKM به AK 74 با کالیبر کوچک تر 5.45 میلیمتری و به خصوص در ترکیب با یک ترمز دهانه موثر جدید، ریکویل در کلاشنیکف به شدت کاهش یافت اما روس ها ایده آل هایی فراتر از این در نظر داشتند.

در دهه 80 میلادی، تنها حدود ده سال پس از بکارگیری AK 74 در کالیبر جدید، در رقابت با برنامه “اسلحه رزمی پیشرفته ایالات متحده (ACR program)” که برای جانشینی اسلحه ام16 در خدمت ارتش ایالات متحده آغاز شده بود، روس ها نیز برنامه جانشینی یک سلاح پیشرفته جدید را با نام “پروژه آباکان” آغاز کردند.

اصلی ترین نقطه تمرکز در پروژه آباکان، دقت بسیار بالا در شلیک های رگبار کوتاه بود. در سلاح های تهاجمی سنتی همواره هنگام شلیک رگبار، گلوله اول به وسط هدف و گلوله دوم با فاصله زیاد به سمت بالا و راست (در صورت راست دست بودن تیرانداز) برخورد می کردند. عملا آن چیزی که از سلاح های شرکت کننده در آباکان انتظار می رفت این بود که این موضوع برطرف شده و دست کم 2 یا سه گلوله شلیک شده در رگبار کوتاه، در کنار یکدیگر و با یک گروپ کوچک اصابت کنند.

چندی از جالب ترین و پیچیده ترین سلاح های تهاجمی ساخته شده در تاریخ بشریت طی این پروژه ظاهر شدند. سلاح های افسانه ای نظیر AN 94- AO 63- TKB-0111 و سلاحی که نقطه تمرکز این مقاله است، یعنی AEK 971.

اسلحه AEK 971 در فاز های میانی آباکان توسط رقبایی مثل AN 94 که تمام هدف توسعه شان قرار دادن دو شلیک دقیقا کنار یکدیگر بود به کنار رفت. سلاحی که قطعا لایق یک مقاله ی مجزا برای خود است.

در نهایت اما همانند پروژه ACR آمریکایی ها، پروژه آباکان روس ها نیز نهایتا به موفقیت نرسید و با توجه هزینه ها و پیچیدگی های زیاد تولید و جایگزینی یک سلاح سازمانی جدید، نسبت به پیشرفت اندک ارائه شده، این برنامه منتفی شده و تمام سلاح های خاص و پیچیده ی شرکت کننده در آن، غیر از AN-94 که در تعداد بسیار محدود بکارگیری شد، برای همیشه یک افسانه باقی ماندند.

اما در سال 2014 و در برنامه ی سرباز آینده ratnik 3 روس ها، AEK 971 یک بازگشت مقتدرانه انجام داد.

وقتی که روس ها دوباره و این بار پس از حدود 30 سال دوباره تصمیم به جایگزینی AK 74 در خدمت کردند، اسلحه AEK 971 دوباره در مسابقات ظاهر شده و پا به پای اسحله ak 12 شرکت کلاشنیکف تمامی تست های ارتش روسیه را پشت سر گذاشت.

البته این سلاح چندین تغییر، بیشتر در ظاهر و ارگونومی نسبت به طرح اولیه دوران شوروی داشت و اعلام شد که نام این مدل جدید a545 خواهد بود. به هر حال اگرچه این موضوع در سال 2014 اعلام شد اما  تا سال 2018 خبری از جایگزینی سلاح ها نبود. همچنین در این مدت، طرح ak 12 چندین بار مورد تغییر و بازبینی قرار گرفت، اما از aek 971 خبری به گوش نمی رسید.

به هر حال در فوریه ی 2018 بود که بالاخره پس از 4 سال انتظار، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که اسلحه ی تهاجمی ak 12 به عنوان سلاح سازمانی، جایگزین ak74 خواهد شد و AEK 971 برای نیرو های ویژه (اسپتسناز) سفارش داده شده و هر دو در دو کالیبر 5.45 و 7.62 تحویل داده خواهند شد. (البته توجه داشته باشید که نیرو های ویژه ی روسی، مقدار کمی نیستند و روسیه چندین تیپ بزرگ از این نیرو ها را در بخش های مختلف در اختیار دارد). همچنین به نظر میاید روس ها نامگذاری جدید را بیخیال شده و با همان نام aek 971 برای نسخه 5.45 میلی متری و aek 973 برای مدل 7.62 میلی متری پیش خواهند رفت.

تصویر هر دو سلاح ak 12 و aek 971 در حال گذراندن تست های ارتش روسیه

طرح سلاح:

این سلاح از سیستم متعادل سازی شده یا در واقع counter balance با نام اختصاری BARS یا Balanced Automatics Recoil System استفاده می کند که در آن، همزمان با فشار نیرو به سمت عقب، یک نیروی معادل، به سمت جلو حرکت می کند تا لگد سلاح خنثی شود. طرح اصلی این سیستم متعلق به سلاح ao 38 ساخته ی پیتر تُکاچِو است که در حد پیش نمونه باقی مانده بود.

Aek 971 همانند خانواده ی ak از پیستون گاز بلند برای مسلح شدن، استفاده می کند و عملکرد نظیر ak74 دارد، با این تفاوت که پیستون گاز در این سلاح درواقع از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول پیستون گاز معمولی، که به بولت کریر (آلات متحرکه و گلنگدن) متصل است و بخش دوم یک پیستون متصل به وزنه که در جلوی سیلندر گاز قرار میگیرد؛ این دو پیستون به وسیله چرخ دنده هایی بهم متصل اند. هنگامی که شلیک صورت گرفته و گاز های منبسط شده ی حاصل از شلیک، پیستون اصلی مسلح کننده را رو به عقب حرکت میدهند، چرخ دنده و گیر های سلاح، پیستون فرعی را در جهت مخالف حرکت داده و رو به جلو هُل میدهند، اینکار باعث میشود که تا حد زیادی لگد سلاح خنثی شود. ترکیب این سیستم با یک ترمز دهانه (muzzle brake) موثر میتواند یک سلاح فوق العاده برای شلیک های سریع در اختیار اسپتسناز های ترسناک روسی قرار دهد و البته انتظار میرود که از این به بعد شاهد استفاده از چنین سیستم هایی در شرکت های اسلحه سازی دیگر نیز باشیم، چنان که شرکت کلاشنیکف مدتیست این کار را آغاز کرده است.

انیمیشنی واضح از نحوه ی کار سیستم متعادل سازی BARS (البته انیمیشن مربوط به سلاح SR 1 شرکت کلاشنیکف است.)

 

کالیبر:

اسلحه ی تهاجمی aek 971 از دو کالیبر محبوب و معمول 5.45*39 و 7.62*39 روسی استفاده می کند و جهت صادرات به دیگر کشور ها در کالیبر 5.56 ناتو نیز عرضه می شود. البته این سلاح مولتی کالیبر نبوده و نمیتوان صرفا با تعویض لوله و گلنگدن کالیبر آن را تغییر داد. بلکه در واقع در سه مدل مختلف AEK 971 وAEK 972 و AEK 973 عرضه میشود که مدل 971 از کالیبر 5.45*39 و مدل 972 از کالیبر 5.56*45 و مدل 973 از کالیبر 7.62*39 استفاده می کنند.

ارگونومی و کنترل ها:

در کنترل ها و ارگونومی، این سلاح لبه ی برتری نسبت به AK 12 دارد، که آن را مدیون ضامن (برگه ناظم آتش) به سبک HK G3 خود است که دو طرفه و آمبیدکسترس (مناسب استفاده ی هر دو دست) می باشد. اما کماکان این سلاح روسی در ارگونومی هیچ جایی نزدیک سلاح های غربی و کنترل های m4 نیست.

روزنه دید و مگسک سلاح قابل تنظیم در سمت و برد بوده و روزنه دید این سلاح به سبک HK و اصطلاحا پیپ سایت (دایره ای) با تنظیم گردشیست.

ضامن خشاب این سلاح کاملا شبیه سری ak بوده و دلیل آن هم استفاده ی این سلاح از تمام خشاب های این خانواده است، که اگرچه امتیاز بزرگیست اما به معنی استفاده از دست پشتیبان برای درآوردن خشاب خالی و عدم امکان استفاده از بولت کچ در سلاح است، که زمان بارگذاری مجدد در این سلاح را بسیار افزایش میدهد.

در این سلاح هیچ بولت کَچ یا ضامن تیر آخری طراحی نشده و لذا پس از تمام شدن گلوله ها گلنگدن سلاح عقب نمی ایستد، و تیرانداز می بایست پس از جایگذاری خشاب جدید یک بار دستگیره ی آتش را عقب بکشد تا سلاحش مسلح شود.

در این سلاح همچنین از یک قنداق جمع شونده به سبک mp5 استفاده شده که بدون چیک پیس (زیر چونه ای) و بدون امکان تغییر اندازه تا حدی منسوخ و غیر کاربردی به نظر می آید آن هم در شرایطی که AK 12 یکی از بهترین قنداق ها را به تقلید از قنداق های افترمارکت ar 15 ها با قابلیت تغییر اندازه و تاشو از بغل ارائه میدهد.

دقت:

در مورد توانایی دقت این سلاح اطلاعات مناسب و مطئمئنی در دسترس نیست ولی از آنجا که این سلاح به واسطه ی سیستم متعادل سازی لگدش تکان های زیادی به لوله وارد می کن و لوله ی آن به طور کافی معلق و free float نیست میتوان نتیجه گیری کرد که احتمالاً دقتی کمتر از AK ها خواهد داشت؛ البته این سلاح با نرخ آتش 900 گلوله بر دقیقه ای و در عین حال کنترل پذیر خود تا حد زیادی این دقت کم را جبران می کند. اما با توجه به اینکه AEK 971 حداقل تست های ارتش روسیه را به خوبی پشت سر گذاشته است دقت تیری بد تر از 4 MOA از آن انتظار نمیرود. (چهار MOA برابر است با خطایی به اندازه ی یک دایره ی 4 اینچی در فاصله ی 100 یاردی (96 متری)).

ماژولاریتی و پشتیبانی از تجهیزات جانبی

برای نصب تجهیزات جانبی، این سلاح با داشتن یک ریل پیکاتینی 1913 نسبتا کوتاه، روی کاور بالایی محکم خود، مقدار ریل مناسب برای استفاده از انواع اُپتیک های موجود را برای تیرانداز فراهم می آورد اما هندگارد نسبتا کوچک آن فضای مناسبی جهت نصب لوازم لیزرر و چراغ قوه در کنار یک گریپ یا دوپایه را ارائه نمیدهد. با توجه به اطلاعات فعلی رگولاتور گاز این سلاح قابل تنظیم نبوده و لذا امکان نصب سوپرسور و استفاده ی از مهمات ساب سونیک بر روی آن وجود ندارد (برای اطلاعات بیشتر در مورد سوپرسور ها این مقاله را مطالعه کنید). در کل از آنجا که امکان انجام تغییرات دلخواه کاربر روی سلاح نظیر تغییر جهت دستگیره ی آتش، طول لوله، تغییر قنداق و امثالهم در این سلاح وجود ندارد میتوان گفت در عصر سلاح های ماژولار، aek 971 جای پیشرفت بسیار دارد.

جمع بندی و مشخصات فنی سلاح:

از آنجا که کارخانه ی دِگتیرُو پلنت ،سازنده ی این سلاح، تمرکزش بر روی تولیدات نظامی بوده و بر عکس کلاشنیکف به دنبال بازار های غیر نظامی نیست این شرکت تبلیغات زیادی در مورد اسلحه ی تهاجمی AEK 971 خود نمی کند، لذا اطلاعات کمی از این سلاح در دسترس است، به همین علت برخی از موارد توضیح داده شده تحلیل نویسنده بوده و ممکن است اندکی با حقیقت تفاوت داشته باشد(خیلی نگران نباشید نویسنده های جنگاوران کارشون رو خوب بلدند).

همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد اسلحه ی تهاجمی AEK 971 یکی از طرح های انقلابی در میان سلاح های انفرادی است که انگیزه بخش بسیاری سلاح ها در آینده خواهد بود. چنانچه همین چند سال اخیر، شرکت کلاشنیکف چندین طرح با اقتباس از سیستم متعادل سازی لگد این سلاح، از جمله AK 107 و AK 108 و تفنگ مسابقات ورزشی حرفه ای SR1 را معرفی کرده است و چه بسا به زودی شاهد استفاده از این سیستم تعادل لگد، در سلاح های کالیبر بالا و سنگین تر باشیم.

در نهایت این سلاح با نرخ آتش سریع 900 گلوله در دقیقه و قابلیت شلیک 3 تیر به صورت کاملا کنترل پذیر، به لطف سیستم متعادل سازی خود؛ قطعا یک لبه ی برتری نسبت به دیگر رقبا دارد اما جزئیات طرح و ارگونومی آن بسیار جای پیشرفت دارند. به احتمال زیاد با رسیدن این سلاح ها به دست اسپتسناز های روسی شاهد کاستومایز سنگین و تغییراتی در ارگونومی آن خواهیم بود که این سلاح را به کمال خود نزدیک تر کرده و در دستان یکی از آموزش دیده ترین نیروهای دنیا به خوبی به ارتش روسیه خدمت کند.

مشخصات فنی اسلحه AEK 971 :

کالیبر : 5.45*39 و 7.62*39 و 5.56*45

سیستم گاز : پیستون بلند متعادل سازی شده

ظرفیت خشاب: از 30 تا 96 (خشاب حلزونی جدید توسعه داده شده برای rpk16) هر خشابی با هر ظرفیتی که برای سری خانواده ی AK ساخته شده باشد.

نرخ آتش: 900 گلوله بر دقیقه

وزن سلاح : 3.3 کلیوگرم

طول لوله : 16.5 اینچ

طول کلی سلاح: 960 سانتی متر با قنداق باز شده

برد مفید: 400 تا 500 متر

برد نهایی: برد نهایی هیچ سلاحی به درد چیزی نمیخوره پس نپرسید.

پ ن: فیلم شلیک با سلاح AK 107 متعلق به آقای لری ویکرز و اکثر تصاویر سلاح aek 971 متعلق به عکاس نظامی بزرگ روسی آقای ویتالی کزمین بوده و طبیعتا تمامی حقوق آن متعلق به ایشان می باشد.