هواپیمای جنگ الکترونیک EF-111A

محمد جواد عسگرپور

هواپیمای EF-111A در اصل یک نسخه خاص از جنگنده بمب افکن F-111 میباشد که توسط کمپانی گرومن به یک هواپیمای جنگ الکترونیک و اخلالگر دورایستا تبدیل شده این پرنده هیچ گونه سلاحی حمل نمیکند و تنها متکی به سیستم جنگ الکترونیک است و وظیفه اش این است که در خارج از میدان نبرد قرار گرفته و ایجاد پارازیت و اخلال روی رادار های دشمن کند و آنها را کور کند تا بمب افکن های خودی به راحتی و خلاص از شر پدافند دشمن بتوانند بمباران کنند و همچنین ارتباطات قطع شده تا دستور فرماندهی به یگان های دشمن نرسد و دشمن بلاتکلیف بماند و به علاوه ارتباط جنگنده های دشمن را رادار زمینی قطع شده و تبدیل به یک طعمه آسان شوند

برای اشنایی با اف111 اینجا را کلیک کنید

.
همانطور که گفته شد گرومن در اصل جنگنده بمب افکن ضربتی F-111ساخته کمپنای جنرال داینامیکی که ۱۵ ملیون دلار هزینه تولید داشت را با تجهیز به سیستم جنگ الکترونیک به EF-111 ریون تبدیل کرد و هزینه هر فروند هم ۲۵ ملیون دلار بود هرچند هزینه بالا بود ولی ریون همان چیزی از آب در آمد که نیروی هوایی میخواست و پرنده موثری در نقش خود بود پرنده ریون اولین پرواز خود را در سال ۱۹۷۷ انجام داد و در کل ۴۲ بمب افکن آردوارک به ریون تبدیل شدند که در سال ۱۹۸۱ وارد خدمت شدند ولی از سال ۱۹۸۳ عملیاتی شدند و جایگزین هواپیماهای قدیمی B66 و RB57 شد و با توجه به تمام شدن جنگ سرد در سال ۱۹۹۱ و فشار های اقتصادی در سال ۱۹۹۶ جنگنده F-111 از خدمت خارج شد و در سال ۱۹۹۸ EF-111 ریون هم از خدمت خارج شد و نقشش را به EA-6 PROWLER داد و پراولر هم میتوانست در نقش جنگ الکترونیک دور ایستا و هم سرکوب پدافند راداری ایفای نقش کند در حالی که ریون قابلیت سرکوب پدافند راداری را دارا نبود در مرحله اول ریون مجهز به پاد اخلالگر AN/ALQ-99Eشد که در اصل مدل ارتقا یافته ALQ99 بود که اتوماسیون شده تر بود و دارای قابلیت بهتری در دریافت امواج راداری داشت و این پاد با جاسوسی الکترونیکی اطلاعات رادار دشمن شامل فرکانس را بدست می آورد و سپس ایجاد پارازیت میکرد

(نکته:برای اخلال بر روی رادار در وحله اول با جاسوسی الکترونیکی امواج راداری رادار دشمن را جذب کرده و پردازش میکنیم و سپس با دریافت اطلاعات امواج راداری دشمن شامل فرکانس دقیقا همان امواج را به سمت رادار دشمن تولید و منعکس میکنیم و رادار دشمن با امواج بسیار زیادی مشابه امواجی که فرستاده و تقلبی هستند روبه رو میشود و دچار اخلال میگردد)

سیستم اخلالگر استفاده شده بر روی ریون ۷۰ در صد اشتراک با مدل نیروی دریایی که پراولر را استفاده میکرد داشت و همچنین در طول ۱۷ سال خدمت ریون دو لقب داشت یکی روباه الکتریکی و دیگری spark vark هر چند ریون هم مشکلات خودش را داشت مثلا دارای قابلیت سرکوب پدافند هوایی نبود یعنی زمانی که از موقعیت رادار دشمن مطلع میشد نمیتوانست با موشک هارم رادار دشمن را نابود سازد(در بالاتر همین مقاله اشاره شده که ریون سلاح حمل نمیکند) هرچند ریون دارای برد و سرعت بالا و همچنین دارای قابلیت جنگ الکترونیک فوق العاده ای بود ریون دارای فرق ظاهری با آردوارک هم بود مثلا ریون دارای یک پاد در بالای سکان افقی است که در آن دو پردازنده و آنتن ها قرار دارند و ۳.۵ تن هم سنگینتر بود

ریون در طول عمر عملیاتی خود تنها دوبار مورد ارتقا قرار گرفت که یکی شامل اویونیک هواپیما میشد که با این ارتقا که در سال ۱۹۹۰ اجرا شد دارای اطمینان پذیدی بهتر و اتوماسیون بهتر و پردازش سیگنال و حافظه بهتری شد و هر ۴۲ هواپیما این ارتقا را دریافت کردند و همچنین ۱۲ فروند از ریون ها هم ارتقایی دریافت کردند که طی آن میتوانستند سرکوب پدافند راداری را هم انجام دهند در کل ریون دارای دو جایگاه بود تسلیحات حمل نمیکرد ولی در صورت نیاز دو موشک گرمایاب کوتاه برد سایدوایندر برای دفاع از خود حمل میکرد یا میتوانست مخزن سوخت خارجی حمل کند
ریون در جنگ های پاناما ، بوسنی ،خلیج فارس ۱ و عملیات دره الدورادو ضد لیبی استفاده شد .