پهپاد انکا-اس یکی از محصولات کلیدی صنایع هوافضای ترکیه (TAI) در حوزه پهپادهای رزمی است که در راستای سیاستهای توسعه بومی فناوری دفاعی این کشور طراحی و ساخته شد. پروژه اولیه این پهپاد با نام انکا در سال 2004 آغاز شد و نخستین پرواز آزمایشی آن در سال 2010 انجام گرفت .اما نسخه ارتقاءیافته و مجهز به ارتباطات ماهوارهای موسوم به انکا-اس در سال 2013 معرفی و در سال 2017 بهطور رسمی وارد خدمت در نیروهای مسلح ترکیه شد.
این پهپاد در دسته پهپادهای MALE (ارتفاع متوسط با ماندگاری طولانی) قرار دارد و برای مأموریتهای شناسایی، مراقبت، جمعآوری اطلاعات، هدفیابی و حمل تسلیحات طراحی شده است. تجربه موفق بهکارگیری انکا-اس در مناطق عملیاتی از جمله سوریه، عراق و لیبی جایگاه آن را در میان پهپادهای تاکتیکی ارتقاء داد و زمینه صادرات آن به کشورهایی چون تونس، اندونزی، قزاقستان و مالزی را فراهم ساخت. انکا-اس نماد جهش ترکیه به سمت خودکفایی در صنعت پهپادهای رزمی و گامی مهم در رقابت با بازیگران اصلی این حوزه نظیر آمریکا، اسرائیل و چین بهشمار میرود.
پهپاد انکا-اس توسط شرکت صنایع هوافضای ترکیهای موسوم به Turkish Aerospace Industries یا به اختصار TAI طراحی و تولید شده است. این شرکت که در سال 1984 با هدف توسعه ظرفیتهای هوافضای نظامی ترکیه تأسیس شد، امروزه به عنوان یکی از مهمترین تولیدکنندگان پهپاد، جنگنده، بالگرد و ماهواره در منطقه شناخته میشود. TAI مسئول توسعه مجموعهای از محصولات پیشرفته مانند جنگنده نسل پنجم ملیkaan ، بالگرد T129 ATAK، هواپیمای آموزشی هورجت و پهپادهای سری انکا و آکسونگور است. این شرکت با برخورداری از زیرساختهای پیشرفته مهندسی، آزمایش و تولید، نقش کلیدی در برنامههای راهبردی خودکفایی نظامی ترکیه ایفا کرده و در حوزه صادرات دفاعی نیز حضوری فعال دارد.
پهپاد انکا-اس به عنوان یکی از دستاوردهای شاخص TAI، توانمندی این شرکت در طراحی سامانههای بدونسرنشین رزمی با قابلیتهای ارتباط ماهوارهای، سامانههای شناسایی پیشرفته و بارگذاری تسلیحات را بهخوبی به نمایش میگذارد.
ویژگیهای فنی
بدنه پهپاد انکا-اس از جنس مواد کامپوزیتی سبکوزن با مقاومت بالا ساخته شده است که ضمن کاهش وزن کلی سازه به افزایش مداومت پروازی و مقاومت در برابر شرایط محیطی کمک میکند. طراحی آیرودینامیک این پهپاد شامل بدنه کشیده و باریک، دم V شکل و بالهایی با دهانه 17.3 متر است که پایداری و کارایی مناسبی در پروازهای طولانیمدت فراهم میکند.
طول بدنه حدود 8 متر و ارتفاع آن 3.25 متر است. نیروی پیشرانه انکا-اس توسط یک موتور پیستونی توربودیزل Thielert Centurion 2.0S ساخت آلمان تأمین میشود که توان آن حدود 155 اسببخار است و با استفاده از یک ملخ سهپره در انتهای بدنه، قابلیت رسیدن به سرعت 204 کیلومتر بر ساعت را دارد. این موتور با مصرف بهینه سوخت امکان پرواز مداوم بین 24 تا 30 ساعت را بسته به نوع مأموریت فراهم میکند و برد ان با کنترل ماهواره ای بیش از 1500 کیلومتر است
انکا-اس از سیستم هدایت خودکار دیجیتال برخوردار است که شامل ناوبری ماهواره ای ، توانایی برنامهریزی مسیر، برخاست و فرود خودکار و پرواز در شرایط مختلف آبوهوایی است. این پهپاد همچنین مجهز به سامانه ارتباط ماهوارهای (SATCOM) است که امکان کنترل و تبادل داده در برد فراتر از دید مستقیم را فراهم میسازد.
از لحاظ سامانههای نظارتی، انکا-اس به یک برج اپتوالکترونیک پیشرفته ساخت Aselsan مجهز است که شامل دوربین دید روز، دید در شب فروسرخ، فاصلهیاب لیزری و سامانه هدفگیری لیزری است. برخی نسخهها همچنین به رادار SAR تصویربرداری روزنه مصنوعی برای نقشه برداری سه بعدی از سطح زمین و سامانه رهگیری اهداف دریایی (AIS) مجهز شدهاند. این تجهیزات امکان شناسایی، رهگیری و هدفگیری دقیق را در شرایط روز و شب و نیز در آبوهوای نامساعد فراهم میآورد و پهپاد را برای مأموریتهای ISR (شناسایی، نظارت و شناسایی هدف) بسیار مناسب میسازد.
تسلیحات و قابلیتهای تهاجمی
پهپاد انکا-اس دارای چهار جایگاه تسلیحاتی زیر بالها است که میتواند در مجموع تا حدود 200 تا 250 کیلوگرم سلاح را حمل کند. این پهپاد توانایی تجهیز به طیفی از تسلیحات هوشمند ساخت ترکیه را دارد که عمدتاً توسط شرکت روکتسان (Roketsan) توسعه یافتهاند.
مهمترین سلاحهایی که انکا-اس میتواند حمل کند شامل موارد زیر هستند:
موشک ضدزره L-UMTAS با برد حدود 8 کیلومتر که دارای هدایت لیزری نیمهفعال است و برای انهدام اهداف زرهی و مستحکم طراحی شده.
راکت هدایت شونده Cirit با کالیبر 70 میلیمتر که بهصورت لیزری هدایت میشود و برای اهداف سبکتر مثل خودروهای نظامی و پناهگاههای دشمن بهکار میرود. این نسخه به شکل چهارتایی در درون غلاف حمل م می شود و یک انکا میتوتند تا 8 عدد از ان را در دو غلاف حمل کند
بمبهای هدایتشونده کوچک MAM-L و MAM-C که از خانواده Smart Micro Munition هستند. MAM-L دارای سرجنگی انفجاری یا ترکشزا بوده و برد آن بین 8 تا 15 کیلومتر است و برای حمله دقیق به اهداف ثابت یا متحرک در شرایط شهری یا میدان نبرد طراحی شده است. MAM-C نسخه سبکتر با برد کوتاهتر و مناسب برای اهداف سبکتر و مناطق حساس به خسارت جانبی است.
همه این تسلیحات قابلیت شلیک دقیق از ارتفاع بالا را دارند و با سیستمهای اپتیکی و نشانهگیری لیزری پهپاد انکا-اس هماهنگ میشوند. این توانمندیها به انکا-اس امکان میدهد تا علاوه بر مأموریتهای شناسایی و نظارتی، نقش مؤثری در عملیاتهای تهاجمی، ترور هدفمند، پشتیبانی نزدیک هوایی و انهدام تهدیدهای زمینی ایفا کند.
مدل های پهپاد انکا
اگرچه نسخه در حال تولید و پیشرفته ترین نسخه این پهپاد انکا -اس است ولی دو مدل دیگر که قبل از انکا – اس ساخته شده است نیز عملیاتی است
آنکا +A
در ۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۲، کمیتهٔ اجرایی صنایع دفاعی ترکیه (SSİK) اعلام کرد که صنایع هوافضای ترکیه (TAI) تحقیق و توسعه برای طراحی و توسعهٔ نسخهٔ «شکارچی-قاتل» با ارتفاع بالا و مداومت پروازی طولانی از پهپاد آنکا، با نام «آنکا +A» را آغاز کرده است. قرار بود آنکا +A موشکهای «جیریت» ساخت راکتسان ترکیه را حمل کند. وزن پهپاد تهاجمی آنکا +A بیش از ۴ تن در مقایسه با ۱٫۵ تن وزن آنکا بلوک A خواهد بود. انتظار میرفت این پهپاد رزمی در نمایشگاه IDEF 2013 در تاریخ ۷ تا ۱۰ مهٔ ۲۰۱۳ به عموم معرفی شود.
آنکا-B
آنکا-B با رادار SAR
در ۳۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، آنکا-B نخستین پرواز خود را با موفقیت انجام داد. آنکا بلوک B نسخهٔ بهبود یافتهٔ آنکا بلوک A است. این پهپاد علاوه بر سامانهٔ حسگر الکترواپتیکی/فروسرخ، یک رادار روزنه ترکیبی/نشانگر اهداف متحرک زمینی ساخت «آسلسان» را نیز حمل میکند. در طول نخستین پرواز، آنکا-B با موفقیت «آزمایشهای پایهای» و فرود خودکار را انجام داد.
آنکا بلوک B همچنین ظرفیت حمل محمولهٔ بیشتری نسبت به آنکا-A دارد که شامل رادار SAR/ISAR/GMTI (علاوه بر دوربینهای آنکا A) است و دادههای اطلاعاتی با وضوح بالا را به پایگاه بازمیگرداند. آنکا بلوک B مسیر تسلیح این پلتفرم در آیندهٔ نزدیک را هموار کرد. این پهپاد در پروازهای آزمایشی به ارتفاع ۳۰٬۰۰۰ پا، مداومت پرواز ۲۶ ساعت و شعاع عملیاتی ۲۰۰ کیلومتر دست یافت. نیروی هوایی ترکیه در سال ۲۰۱۳ تعداد ۱۰ فروند آنکا بلوک B را با هزینهٔ ۳۰۰ میلیون دلار سفارش داد.
انکا-S همان نسخه ای که در متن مقاله به ان اشاره شد
مشتریان
پهپاد انکا-اس ابتدا برای پاسخ به نیاز نیروهای مسلح ترکیه طراحی و تولید شد و در حال حاضر در اختیار نیروی هوایی، نیروی دریایی و فرماندهی ژاندارمری ترکیه قرار دارد. ارتش ترکیه بهویژه در عملیاتهای برونمرزی مانند «سپر فرات»، «شاخه زیتون» و «پنجه ببر» در سوریه و عراق، بهطور گسترده از انکا-اس در نقش شناسایی و تهاجمی استفاده کرده است. علاوه بر ترکیه، چند کشور دیگر نیز بهعنوان مشتری صادراتی این پهپاد شناخته میشوند. کشور تونس نخستین مشتری خارجی انکا-اس بود که در سال 2020 قراردادی برای خرید سه فروند انکا-اس به همراه ایستگاههای کنترل زمینی امضا کرد. سپس اندونزی نیز در سال 2023 قرارداد خرید 12 فروند انکا-اس را نهایی کرد تا آن را در نیروی هوایی خود بهکار گیرد. در ادامه، قزاقستان نیز بهعنوان یکی از شرکای نظامی ترکیه اعلام کرد که قراردادی برای خرید و تولید مشترک پهپاد انکا-اس با TAI امضا کرده است. جدیدترین مشتری، مالزی است که در سال 2024 پس از مناقصه با حضور شرکتهای چینی، آمریکایی و ترکیهای، انکا-اس را برای مأموریتهای گشت دریایی و شناسایی مرزی انتخاب کرد. این روند صادرات نشاندهنده افزایش اعتماد به فناوری بومی ترکیه در حوزه پهپادهای رزمی و توان رقابتی انکا-اس در برابر مدلهای مشابه از جمله Wing Loong چینی یا MQ-9 Reaper آمریکایی است.
سوابق عملیاتی
پهپاد انکا-اس از زمان ورود به خدمت در سال ۲۰۱۷ بهطور گسترده در عملیاتهای نظامی داخلی و خارجی ترکیه مورد استفاده قرار گرفته و توانمندی خود را در شرایط واقعی نبرد اثبات کرده است. یکی از نخستین مأموریتهای رزمی انکا-اس در چارچوب عملیات «سپر فرات» در شمال سوریه بود که در آن نقش شناسایی، هدفگذاری و حمله به مواضع داعش و گروههای مسلح کردی را بر عهده داشت. پس از آن، در عملیاتهای «شاخه زیتون» (۲۰۱۸)، «چشمه صلح» (۲۰۱۹) و «پنجه ببر» (۲۰۲۰) علیه نیروهای YPG و PKK در سوریه و عراق نیز پهپاد انکا-اس بهطور گسترده بهکار گرفته شد. تصاویر منتشرشده از حملات دقیق با موشکهای MAM-L و L-UMTAS علیه استحکامات و خودروهای زرهی در کوهستانها و مناطق مرزی، تأییدکننده نقش مؤثر انکا-اس در این مأموریتهاست. در جنگ داخلی لیبی نیز انکا-اس توسط ترکیه برای حمایت از دولت وفاق ملی (GNA) به کار گرفته شد و علیه نیروهای ارتش ملی لیبی (LNA) تحت فرمان حفتر عملیاتهای هدفمند انجام داد. علاوه بر آن، پهپادهای انکا-اس بهصورت مداوم برای گشتزنی هوایی، جمعآوری اطلاعات، رهگیری نفوذ مرزی، و انهدام کاروانهای تسلیحاتی در مناطق شرقی و جنوب شرقی ترکیه به کار میروند. سابقه عملیاتی موفق انکا-اس موجب افزایش تقاضا برای صادرات آن شد و باعث شد چندین کشور مشتری این پهپاد برای مأموریتهای ضدتروریستی، مرزبانی و شناسایی دریایی شوند.
نتیجهگیری
پهپاد انکا-اس به عنوان یکی از پیشرفتهترین محصولات صنایع دفاعی ترکیه، ترکیبی از طراحی مهندسی دقیق، فناوری بومی، و تجربه عملیاتی در میدان نبرد است. این پهپاد با بهرهگیری از ارتباط ماهوارهای، سامانههای اپتیکی و راداری پیشرفته، قابلیت حمل تسلیحات هدایتشونده و مداومت پروازی بالا، توانسته جایگاهی قابلتوجه در میان پهپادهای MALE جهان بهدست آورد. حضور فعال آن در عملیاتهای فرامرزی ترکیه در سوریه، عراق و لیبی، بههمراه موفقیت در صادرات به کشورهای متعدد، گویای اثربخشی عملیاتی و مقبولیت بینالمللی آن است. انکا-اس نشاندهنده گذار ترکیه از واردکننده به صادرکننده فناوری پهپادی است و بهعنوان یکی از نمادهای توان بومیسازی در صنعت دفاعی، نقش مهمی در افزایش استقلال راهبردی و قدرت بازدارندگی این کشور ایفا میکند.
کاربران
ترکیه
نیروی هوایی ترکیه: ۲۰ فروند فعال (برنامهریزی شده در مجموع ۴۰ فروند)
فرماندهی کل ژاندارمری: ۶ فروند (آنکا-S)
فرماندهی نیروی دریایی: ۶ فروند (آنکا-S)
سازمان اطلاعات ملی: ۴ فروند (آنکا-I)
تونس
نیروی هوایی تونس: ۳ فروند تحویل داده شده؛ مذاکرات برای خرید ۲ فروند دیگر ادامه دارد (مجموع سفارش: ۳ آنکا-S + ۳ ایستگاه کنترل زمینی)
قزاقستان
نیروهای مسلح قزاقستان: ۳ فروند آنکا و ۲ سامانهٔ کنترل زمینی در سال ۲۰۲۳ تحویل داده خواهد شد. قزاقستان همچنین برنامه دارد ۳۰ فروند آنکا را در داخل کشور خود تولید کند.
مالزی
نیروهای مسلح مالزی: ۳ فروند آنکا-S سفارش داده شده است.
قرقیزستان
نیروی هوایی قرقیزستان – گزارش شده است که قرقیزستان پهپاد مسلح آنکا را از ترکیه خریداری کرده است.
اندونزی
نیروهای مسلح ملی اندونزی: ۱۲ فروند آنکا سفارش داده شده است.
الجزایر
نیروهای مسلح الجزایر: ۱۰ فروند آنکا سفارش داده شده است.
چاد
ارتش چاد: ۲ فروند آنکا سفارش داده شده است.
ویژگیهای فنی
ویژگیهای عمومی
خدمه: ندارد
طول بدنه: ۸ متر
دهانهٔ بال: ۱۷ متر
مساحت بال: ۱۳٫۶ متر مربع
نسبت منظری بال: ۲۲
زاویهٔ پسگرایی بال (ربع وتر): ۰
حداکثر وزن برخاست: ۱٬۵۰۰ کیلوگرم
وزن سوخت: ۲۵۰ کیلوگرم
وزن محمولهٔ مفید: ۳۵۰ کیلوگرم
موتور:
۱× Thielert Centurion 2.0 چهار سیلندر، توربو دیزل، ۱۵۵ اسببخار (۱۱۴ کیلووات) (برای نمونههای اولیه)
یا
۱× موتور دیزل خطی چهار سیلندر خنکشونده با مایع و توربوشارژ TUSAŞ Motor Sanayii PD170 با توان ۱۷۰ اسببخار (۱۲۷ کیلووات)
نمایی از پرواز آنکا-S
عملکرد
حداکثر سرعت: ۲۱۷ کیلومتر در ساعت (۱۱۷ گره، ۱۳۵ مایل در ساعت)
سرعت معمول گشتزنی: بالاتر از ۷۵ گره
سقف پرواز عملیاتی: ۳۰٬۰۰۰ پا
مدت ماندگاری در هوا: ۲۴ تا ۳۲ ساعت
شعاع عملیاتی: ۲۰۰ کیلومتر (۱۲۴ مایل) – با کنترل ماهوارهای بیش از 1500 کیلومتر اگرچه میتوان با این روش ان را از هر جای جهان کنترل کرد (آنکا-S)
شرایط محیطی: ۱۵ گره باد جانبی، ۲۰ گره باد مقابل، دما، رطوبت، باران و محدودیتهای یخزدگی طبق MIL-HDBK-310 تعریف شده است.
اویونیکها
رادار: Aselsan Sar
سامانهٔ تصویربرداری فروسرخ و نشانگر لیزری AselFlir 300 (آنکا-A و آنکا-B: نسخههای توسعهای)
نسل جدید تصویربرداری فروسرخ و نشانگر لیزری Aselsan CATS (آنکا-S: نسخهٔ تولیدی)
سامانهٔ مدیریت از طریق ماهواره SATCOM (آنکا-S)
CMX-15D
سامانههای تسلیحاتی (آنکا-S)
روکتسان UMTAS
روکتسان CİRİT
روکتسان MAM-L
روکتسان MAM-C
TUSAŞ Şimşek
KAYI
مقالات مشابه
