بالگرد بل204 و بل205 که نسخه نظامی ان با نام یو اچ1 هیویی شناخته می شود یکی از مشهورترین ترین بالگرد تاریخ هوانوردی است که طی جنگ ویتنام وارد خدمت شد. امریکا هزاران فروند از ان را ساختند و به شکل گسترده ای نیز صادر شد.این بالگرد انقدر خوب بود که پلتفرم ان هنوز نیز پایه تولید بسیاری از بالگردهای جهان است.یکی از موفقترین بالگرد های که از پلفترم بل204 ساخت شد بالگرد بل212 است
توسعه بل212 به کانادا بر میگردد زمانی که ارتش کانادا خواهان یک نسخه دو موتور بل204 یا همان نسخه غیر نظامی یو اچ1 بود. در ان زمان خود کمپانی بل به دنبال تسعه چنین طرحی بود زیرا نیروی دریایی و تفنگداران دریایی ترجیه میداد که بالگرد دو موتوره داشتند باشند تا در زمان پرواز بر روی دریا درصورت از کار افتادن یک موتور بتواند با موتور دیگر به خشکی برسد
این طرح در سال 1968 برای براورد کردن نیاز دولت کانادا اغاز شد و نخستین پرواز باگرد جدید در سال 1968 تنها چند ماه بعد از درخواست کانادا انجام شد و از سال بعد تولید ان اغاز شد
بل212 از همان پلتفرم و شکل ظاهری بل205 است.دارای دمی در پایین بدنی و دو تیغ ملخ اصل .دماغه و شکل درب کشویی کابین شبیه همان بل205 است ولی بزرگتر بوده و توان حمل سوخت بیشتری دارد.این بالگرد از دو موتور تربوشفت پرات اندوتی کانادا پی تی 6 تی 3 بهره می برد که در خود کانادا ساخته شده است . البته شرکت پرات اندویتنی یک شرکت امریکایی اس ولی شعبه ای نیز در کانادا دارد که بخش از سهام ان نیز متعلق به کانادا است.این موتور که هر یک دارای 1800 اسب بخار است(در قیاس با 1100 اسب بخار در یو اچ1 که البته این بالگرد تک موتوره است) برای بالگرد بل212 طراحی شد ولی بعد روی یو اچ 1ان و بل412 و سی کبرا( که در ایران نیز در خدمت است) نیز نصب شد.
این بالگرد دو موتوره تقریبا دو بار بل205 تک موتوره بار حمل میکند. میزان بار خارجی قابل حمل برای ان2250 کیلوگرم است که این رقم برای بل205 رقم 1130 کیلوگرم است. در بخش کابین تا14 مسافر در شرایط ویژه تا16 مسافر قابل حمل است.
کابین دارای تجهیزات کنترل و نمایشگر ها برای هدایت از دو سمت در جلو توسط خلبان و کمک خلبان بود و هیچ نمایشگری در نسخه های تولیدی در کار نبود تنها انهای که رادار در دماغه داشتند دارای یک نمایشگر برای رادار بودند و البته نسخه های ارتقا یافته زیادی در سطح جهان مجهز به کابین های پیشرفته شدند
بالگرد همان طور که گفته شد در خدمت نیرو های نظامی قرار کرفت اگرچه این بالگرد مشترین بسیار زیاد غیر نظامی نیز داشت .نسخه های نظامی خاصی نداشتند تنها برخی نسخه ها دارای شیشه ضد گلوله شدند.بالگرد به شکل سنتی ترابری بود و مسلح نبود ولی در برخی کشور ها با اضافه کردن بالچه روی ان غلاف راکت 70 م م هایدرا در انواع 7 و 19 لول و یا غلاف مسلسل بستند ولی نسخه های نیروی زمین ان هرگز سلاح دیگر حمل نمی کرد
چندین مدل از این بالگرد ساخته شده که در ادامه به ان اشاره میشود
بل212 یا مدل212 که نسخه نظامی بود که توسط شرکت بل به شکل گسترده ای بازیابی شد. این نسخه فاقد سلاح بود و شیشه ضد گلوله ندا شت تنها در کف بالگرد کمی ورق کلفتری کار گذاشته شده بود. نسخه های تولیدی هیچ سامانه هشدار دهنده رادار نداشتند . در واقع این بالگرد بیشتر به عنوان یک بالگرد ترابری برای پشت میدان نبرد ساخته شده بود و بعدها در بسیاری از کشورها ارتقائاتی روی ان انجام شد.برخی نسخه های تولید در دهه1980 به بعد به یک رادار اب وهوا درجلو دماغه تجهیز شدند که برای پرواز در اب و هوای بد از ان استفاده می شد
بل212 در نسخه استاندارد تولیدی دارای بیشترین سرعت 220 کیلومتر برد ساعت بود اگرچه سرعت کروز و بهینه ان 190 کیلومتر بود. این بالگرد دارای برد 439 کیلومتر بود و در وزن سبک تا 5000 متر نیز ارتفاع میگرفت
اگوستا بی212
این بالگرد نسخه تولیدی بل212 در شرکت اگوستا بل ایتالیا بود. اگوستا بل از دهه1960 همکاری خود را با بل برای تولید بالگرد های بل در ایتالیا اغاز کرد و ب212 یکی از بالگرد های بود که به شکل گسترده ای توسط اگوستا تولید شد و در ایران نیز از نسخه های تولید ایتالیا استفاده می شود. این نسخه با بل212 یا همان مدل212 هیچ فرقی نداشت تنها برخی نسخه های تولیدی برای مشتریان مجهز به بالچه برای حمل راکت 70 م م و یا غلاف مسلسل شدند.یک سایت هدفگیری ساده به شکل مگسک الکترونیکی درون کابین برای هدفگیری این سلاحها نصب شد.نسخه ای در نقش جستجو و نجات توسط شرکت اگوستا از این بالگرد برای ارتش ایتالیا(نیروی هوایی) ساخته شد که صادرات نیز داشت. این مدل دارای یک بالابر در سمت رسات بدنه برای بالا کشیدن افراد بود و از یک رادار اب و هوا در جلوی دماغه استفاده میکرد و یا دارای سیستم ناوبری برای پرواز برد بلند بود
بل212 asw
این نسخه یک نسخه پرطرفدار بل212 بود که در دهه1970 و تا 1990 تولید شد این نسخه توسط اگوستا ایتالیا توسعه یافته و اولین بار درسال1976 پرواز کرد. این نسخه برای نقش گشت دریایی یا ضد زیر دریایی استفاده شده. بیس ان بدنه نسخه زمینی است ولی دارای تجهزیات نبرد دریایی و ضدزیر دریایی است .ساختمان ان برای مقابله با پوسیدگی های دریا و اب شور نمکی تقویت شده بود و سه مخزن سوخت بیشتری داشت و میتوانست 30 دقیقه بیشتر از نسخه استاندارد بل212 پرواز کند و تا سه ساعت سی دقیقه استقامت پرواز داشت و از یک سیستم پیشرفته فرود خودکار دست کم از دهه1980 بهره می برد که به ان اجازه رود خودکار روی ناو ها را در هوای طوفانی میداد.به غیر از خلبان و کمک خلبان دارای یک اپراتور رادار و یک اپراتور سونار بود ولی فضای لازم برای حمل 4 سرنشین دیگر را نیز داشت
بر روی سقف کابین دارای یک رادار جستجو سطحی SMA MM/APS-705 است که برای جستجو سطح اب بکار میرود .گفته شده بیشترین برد کشف این رادار در اب و هوایی مناسب حدود 130 کیلومتر بر ضد یک کشتی بزرگ است ولی یک ناوچه کوچک را از 70 کیلومتری کشف میکند. تصاویر رادار بر روی یک نمایشگر برای اپراتور مخصوص به نمایش در می امد ..
این رادار یک رادار جستج سطحی بود ولی برخی از نسخه های بل212 در ارتش ایتالیا توان شلیک موشک هدایت رادار نیم فعال ویا فعال ضد کشتی یافتند از این رو در زیر دماغه مجهز به رادار باند ایکس برای قفل و هدایت موشک نیز شدند که بردش به حدود70 کیلومتر میرسید
نسخه های که توان ضد زیر دریایی نیز دارند غیر رادار (که معمولا فقط همان یک رادار ریو سقف است) دارای اسمانه سونار غوطه ور AQS-13B است که از زیر بالگرد با کابل پایین امده و زیر اب قرار میگرد بالگرد در حالی که در حال پرواز ایستای روی سطح اب است میتواند به دنبال هدف بگیرد. سنار یدکشنده AN/ASQ-81 نیز از دیگر تجهیزات کشف زیر دریایی در این نسخه است
برخی نسخه در دهه1990 در کشورهای مختلف طی ارتقا در زیر دماغه مجهز به یک سامانه دید حرارتی برای پرواز شبانه و یا کشف اهداف و جستجو و نجات در اب و هوای بد شد. همچنین برخی نسخه ها نیز بسته به سفارش دارای رادار داپلر برای پرواز در اب و هوای بد بودند
برای درگیر با دشمن بسته به مدل سفارشی تسلیحات مختلفی روی نسخه دریایی نصب شد. در دو طرف بدنه برخی نسخه ها دارای ریل برای نصب اژدر بودند که برای نقش ضد زیر دریایی کاربرد داشت. اژدرa244 یک اژدر 324 م م هواپرتاب ایتالیایی با عمق درگیری 600 متر و 45 کیلوگرم مواد انفجاری اژدر اصلی برای نصب روی این نسخه بود ولی اژدر های امریکایی 323 م م مارک46 و 48 نیز روی این بالگرد قابل نصب بودند
ایتالیا برای مدتی روی بالگرد بل212 خود ( و بل212 در خدمت نیروی دریایی ایران) موشک ضد کشتی ای اس12 را نصب کرد .موشک ای اس12 اصلا موشک ضد کشتی نبود بلکه موشک ضد تانک بود ولی ایتالیا در نقش ضد کشتی از ان روی بل212 استفاده کرد .ای اس12 یکی از نخستین موشک های ضد تانک جهان با سیستم های در خط دید کاربر بود. یعنی کاربر با کمک شعله انتهای موشک تا لحظه اخر موشک را هدایت میکرد و موشک را در یک مسیر مستقیم تا هدف قرار میداد تا موشک به هدف برخورد کند. دقت موشک بر ضد اهداف زمینی و تانک ها بسیار کم بود امریکا به شکل محدود از این موشک در ویتنام استفاده کردند و از بالگرد یو اچ1 ان را شلیک کردند ولی کمتر از 40 درصد موشک ها به هدف رسید ولی زدن اهداف بزرک شناور داستان دیگری داشت
در نهایت این موشک 8000 متر برد و دارای کلاهک 28 کیلوگرمی بود و برای زدن شناورهای کوچک با پدافند سبک خوب بود و عملا تنها برای زدن شناور های با سطح پدافند دهه1960 مناسب بود
به شکل محدود موشک بزرگ سی سکوا روی بل212 ایتالیا نصب شد که یک موشک رادار فعال ضد کشتی بود که 25 کیلومتر برد داشت و داری کلاهک با 9 کیلوگرم مواد انفجاری بود ولی این موشک روی این بالگرد حدود یک دهه خدمت کرد. این موشک برای این بالگرد زیاد بزرگ بود و از طرفی نیروی دریایی نیز نیازی به این چنین موشک روی بی212 نداشت
UH-1N
این نسخه بر اساس بل 212 یک سال بعد از نخستین پرواز بل212 در سال 1969 برای تفنگداران دریایی امریکا ساخته شد. این نسخه تفاوتی با بل212 از نظر ساختار کلی نداشت و حتی دارای همان موتور پرات اندوتین کانادا بود ولی دارای بدنه زره پوش تر ، شیشه ضد گلوله بود و بعدها به پرتاب کننده چف و فلر برای فریب موشک های فروسرخ و هشدار دهنده راداری تجهیز شد . تفنگداران دریایی دنبال بالگری بودند که بتواند در صورت از کار افتادن یک موتور بتواند 30 دقیقه با یک موتور دیگر پرواز کند تا به خشکی برسد.این نسخه در امریکا داستان خود را دارد ولی یکی از نسخه های برگرفته شده از بل212 است
بل212 در ایران
ایران در سال 1971 موفق به دریافت 11 فروند بل212 شد. این بالگرد در ان زمان بهترین بالگرد چند منظوره ساخت امریکا بود و ایران از ان در نیروی هوایی، زمینی استفاده شد. در ادامه بین سال های 1976 تا 1979 نیروی دریایی نیز 20 فروند AB-212 از ایتالیا را برای عملیات جستجو و نجات دریافت کرد که برخی از انها مجهز به رادار جستجوی سطحی را سقف کابین و بودند و تعدادی نیز به سونار فروبرنده AQS-13 برای کشف زیر دریایی مجهز شدند. این بالگردها می توانست موشک ضد تانک ای اس 12 را که دارای سیستم هدایت چشمی بود را در نقش ضد کشتی حمل کند. طی جنگ به دلیل نبود قطعات رادار جستجوی سطحی این رادار ها حذف شد و موشک ای اس 12 هم کارایی بسیار کمی داشت و از این بالگردها حذف شد. امروزه همچنان حدود 14 فروند بل 212 در خدمت نیروی دریایی و 2 تا فروند در خدمت نیروی هوایی باقی مانده است و البته بل212 در بخش های دیگری از جمله هلال احمر در خدمت است(البته تعداد بیشتری بل212 در ایران است که در اختیار بخش های دولتی و حکومتی است که برخی از انها از راه های مختلف بعد انقلاب وارد ایران شدند)
بل212 بین سالهای 1968 تا 1998 در خط تولید بود. این بالگرد در امریکا و ایتالیا تولید شد.کاربرد بسیار در امریکا یافت نتنها به شکل گسترده یا توسط پلیس به خدمت گرفته شد بلکه حتی توسط اف بی ای و یا سیا نیز استفاده شد. مشتریان غیر نظامی ان بسیار زیاد بودند(مخصوصا در بخش حمل بار) و همکنون از بالگردهای پرکاربرد در جهان است. این بالگرد انقدر خوب بود که در دهه 1980 بل بر اساس ان بل412 را توسعه داد که در واقع نسخه ارتقا یافته بل 212 با چهار تیغ ملخ است که پروازی نرم تر و ارامتری را ارائه میدهد. نزدیک به 1000 فروند از این بالگرد تولید شد
عبدالحمید تارخ
مقالات مشابه
عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت
