بمب خوشه ای به بمب هواپرتابی گفته می شود که شامل تعداد زیادی ریز مهمات(یا مهمات انفجاری کوچکتر) است که که بعد از پرتاب بمب و شکافت شدن بمب اصلی در ارتفاع مناسب، ریز مهمات ها جدا شده و در یک منقطه مشخص بسته به ارتفاع شکافت شدن بمب اصلی روی زمین پخش می شوند اگرچه به این سلاح بمب خوشه ای گفته می شود که مشخصا یک سلاح هواپرتاب است ولی امروز کلاهک های خوشه ای برای موشک و یا مهمات های توپخانه نیز وجود دارد. میزان این ریز مهمات ها و قدرت تخریب و ماموریت انها بسته به بمب و یا سلاحی که انها ر پرتاب میکند فرق دارد
اولین بار این نازیها بودند که از بمب خوشه ای در جریان جنگ جهانی دوم استفاده کردند که شامل تعداد مهمات کوچک 2 کیلویی گرمی بود. به سرعت انگلستان و امریکا نیز طی این جنگ از سلاح خوضه ای استفاده کردند. سلاح خوشه ای به دلیل اینکه منطقه وسیعی را پوشش میدهد تاثیر بسیار بر ضد نیروی های پیاده و یا اهداف سبک محافظت نشده در مناطق باز دارد ولی از انجایی که تعداد از ریز مهمات های رها شده که تعداشون بالا است ، ممکن است عمل نکنند از این رو انها در مناطق جنگی باقی می مانند و ممکن است بعد از جنگ برای افراد غیر نظامی خطر داشته باشند، استفاده از سلاح خوشه ای در مناطق مسکونی ممنوع است اگرچه استفاده ان بر علیه نظامیان ممنوعیت قانونی ندارد . دست کم 34 کشور از بمب خوشه ای استفاده میکنند
بمب های خوشه ای در جهان توسط چندین کشور تولید می شوند ولی امریکا بزرگترین تولید کننده انها است و در جایگاه بعدی کشوهای چون روسیه انگلستان و چند کشور دیگر وجود دارند. این بمب های خوشه در به شکل دو دست شامل دارای ریز مهمات هدایت شونده و غیر هدایت شونده تولید می شوند و در انواع مختلف ضد نفر ضد تانک، ضد باند و یا حتی مین ریزی هوایی مورد استفاده هستند
در ادامه به برخی از مشهورترین بمب های هواپرتاب خوشه ای خواهیم پرداخت. در اینجا به بمب های خوشه ای میپردازیم که همکنون عملیاتی هستند
CBU-87: متداولترین بمب هواپرتاب خوشه ای ارتش امریکا سی بی یو 87 است که در دهه 1980 عملیاتی شد و برای پرتاب در ارتفاع و سرعت کم طراحی شده اگرچه استفاده در ارتفاع و سرعت بالا نیز ممکن است. بمب دارای پوسته ای اهنی است که وزن کل بمب را به 430 کیلوگرم می رسد که شامل 202 ریز مهمات هر یک با 900 گرم وزن دارد و و بعد از برخورد به زمین تا 3 متر از محل برخورد موثر است. این بمب را میتوان در ارتفاع 60 تا 12000 متری پرتاب کرد و بسته به ارتفاع انفجار میتوان بین 400 متر مربع تا 28000 متر مربع را پوشش دهد ولی مشخصا هرچه ارتفاع رها شدن ریز مهمات بیشتر باشد، فاصله که رزی مهمات ها نسبت به هم فرو می افتند بیشتر شده و اثر پذیری بمب کمتر می شود.این بمب پر کاربرد ترین بمب ارتش امریکا است که بیش از 10000 بمب تا کنون طی چندنی جمگ پرتاب شده است
CBU-97: بمب خوشه ای ضد زره که در دهه 1980 توسعه یافت. این بمب بر اساس سی بی وی 87 ساخته شد ولی دارای ریز مهمات ضد زره است . بمب دارای 450 کیلوگرم وزن است که شامل ده استوانه حاوی ریز مهمات ضد تانک بی ال یو 108 می باشد که هر یک 29 کیلوگرم وزن دارند. هر استوانه دارای چهار ریز مهمات هوشند هستند(در مجموع 40 عدد) . هر استوانه بعد از جدا شدن از بمب اصلی یک چتر با خود باز کرده و در اسمان سرعت خود را کم میکند به شکلی که ته استوانه پایین و سرش بالا قرار می گیرد. بعد استوانه شکافت شده، چهار ریز مهمات از ان خارج شده ، هر یک با کمک سنسور فروسرخ خود تانک(در واقع موتور تانک و یا نفربر که داغ هستند ) را کشف کرده و با یک خرج راکتی رو سر انها قرار گرفت، و در بالای سر هدف قرار گرفته و خرج گود خود شامل مواد مذاب ضد زره را به طرف تانک پرتاب کرده تا با برخورد به بدنه تانک نفوذ کرده و موتور تانک درون تانک را از کار بیندازد. این بمب را میتواند در سرعت 460 تا 1200 کیلومتر بر ساعت و ارتفاع 60 تا 6100 متری زمین پرتاب کرد و ریز مهماتها معمولا در یک فضای 100 متری پراکنده می شوند. استفاده از زره واکنشی روی تانک میتواند از اثر این ریز مهمات کم کند
CBU-100:این بمب توسط نیروی دریایی امریکا به شکل گسترده ای استفاده می شد که به ان مارک 20 نیز گفته می شود. این بمب دارای وزن 226 کیلوگرم است که شامل 247 ریز مهمات ضد نفر هر یک با وزن 600 گرم شامل 180 گرم مواد افنجاری است(تقریبا مشابه نارنجک دستی کم قدرتش بیشتر است). این بمب را میتوان تا سرعت 1220 کیلومتر بر ساعت نیز پرتاب کرد و مهمات ان به شکل معمولا میتواند برای اثر پیذیر موثر در یک شعاع 800 متری پراکنده شوند. این بمب از دهه 1960 میلادی در خدمت بوده و تا کنون بیش از 16000 عدد انها افکنده شده است
روسیه
RBK-250: بمب خوشه ای ساخت روسیه با وزن 250 کیلوگرم که شامل 150 ریز مهمات ضد نفر استوانه ای شکل با وزن 2.5 کیلوگرم است که هر کدام 150 گرم مواد منفجره دارند و میتواند در 4800 متر مربع را پوشش دهد. این بمب از اکثر جنگندهای روسی پرتاب می شود
RBK-500: بمب خوشه ای با وزن 500 کیلوگرمی که بسته به مدل دارای 30 تا 567 ریز مهمات است. این بمب میتواند در مدلهای مختلف ریز مهمات های و یا مین حمل کندو برای نمونه نسخه ای دارای 30 ریز مهمات ضد زره با کاونده فروسرخ مشابه سی بی یو 97 امریکایی است و یا نسخه ای دارای 256 مهمات ضد نفر و یا نمونه 567 مهمات ضد نفر است. برخی نسخها دارای مین برای مین رزی هوایی یک معبر است این بمب را میتوان تا سرعت 1200 کیلومتر بر ساعت پرتاب کرد و ارتفاع عمل ان از 60 تا 15000 متر است و گفته شده میتواند تا 80000 متر مربع را پوشش دهد. این بمب امروزه بمب خوشه ای اصلی ارتش روسیه است که در سوریه نیز پرتاب شد . یک نسخه دیگر با نام ار بی کا 750 نیز وجود دارد که دارای ریز مهمات های بیشتری است و 750 کیلوگرم وزن دارد
انگلستان
JP-233: این سلاح بمب نیست در واقع یک غلاف پرتاب ریز مهمات ضد باند است که زیر جنگنده مانند تورنادو نصب می شود . این غلاف را میتوان به 30 ریز مهمات ضد باند 26 کیلوگرمی مجهز کرد که از دو طرف غلاف پرتاب شده و بعد از اینکه سر مهمات به طرف پایین امد، پیشرانه دوم ریز مهمات روشن شده و با سرعت ریز مهمات را به سطح باند می کوبد ، دو کلاهک توسط ریز مهمات حمل می شود که یکی سطح باند و دیگری زیر باند را منفجر میکند . همچنین این غلاف میتواند تا 215 ریز مهمات ضد نفر2.4 کیلوگرمی را با خود حمل کند
BL755:یک بمب خوشه ای ساخت انگلستان که دارای 450 کیلوگرم وزن است و از 147 ریز مهمات ضد نفر و نسخه ای 49 ریز مهمات ضد زره تشکیل شده است . این مهمات را میتواند در ارتفاع 60 تا 8000 متری پرتاب کرد . این بمب از جنگندهای مختلف پرتاب شده و در زمان حکومت شاه وارد ایران شده و از فانتوم پرتاب می شد. ایران نسخه ضد نفر ان را داشت و از قرار ایران این بمب را با نام سیمرغ تولید میکند
دیگر سازندگان بمب خوشه ای
فرانسه : این کشور دو بمب خوشه ای تولید کرده. یکی بمب ضد باند بت 100 که شامل یک بمب مجموع زیر مهمات راکتی که به شکل بسته های شش تا نه تایی زیر جایگاه هواپیما نصب شده و بعد از پرتاب چتر باز کرده، سر انها به طرف پایین قرار گرفته ، موتور راکتی پشت سر انها روشن شده ، با سرعت با شکل عمود به باند برخورد کرده نفوذ کرده و بعد منفجر می شوند
فرانسه یک بمب خوشه ای دیگ بر نام بولگا تولید یکند که شامل 100 ریز مهمات ضد نفر درون یک بمب 450 کیلوگرمی است
همچنین افریقای جنوبی ،اسرائیل،برزیل، لهستان از دیگر تولید کنندگان بمب خوشه ای هستند
عبدالحمید تارخ
https://en.wikipedia.org/wiki/Cluster_munition
باسلام خدمت شما میخاستم بدونم فارغ ازتوان موشکی کشورهای ایران و آفریقای جنوبی روی کاغذ توان نظامی کدوم کشور بیشتر است؟ (منظور از توان موشکی موشک های با برد بیشتر از 500 کیلومتر)
سلام خوب افریقای جنوبی کشور صنعتی و از جمله بزرگترین صادر کنندگان سلاح است به نظر محصولات بسیار بهتری از ما داره اگرچه در هر زمینه ای فعالیت نداره مثل ما