سامانه پدافند ارتفاع پایین کورتال
در اواخر دهه 1960 میلادی افریقای جنوبی با همکاری شرکت فرانسوی تامسون برنامه ای را اغاز کردند که هدف از ان دست یابی به یک سامانه پدافندی ارتفاع پایین بود تا بتواند جلو جنگنده های تهاجمی نفود کننده در ارتفاع پایین را بگیرد
شرکت تامسون قرار شد تمامی سامانه های الکترونیک و هدایت را طراحی کند و شرکت ماترا که سازنده موشک های هوا به هوا در فرانسه بود ، موشک این سیستم را طراحی کند.این سیستم در سال 1967 تست شد و در سال 1978 وارد خدمت شد. در واقع ورود به خدمت جنگنده های نفوذ کننده به حریم هوایی دشمن در ارتفاع پایین و باب شدن پرواز در ارتفاع پایین برای پرواز زیر افق دید رادار زمینی باعث این شد که در غرب سامانه های چون رولند ، راپیر و کورتال توسعه یابند
کورتال مانند تمامی موشک های دوران خود در این کلاس مانند راپیر و رولند دارای سامانه هدایت در خط دید رادار بود . سامانه کاملا متحرک و مستقل است که شامل یک شاسی شنی دارو یا چرخدار است. کورتال های که در دهه 1970 تحویل ارتش فرانسه شد روی شاسی تانک ای ام ایکس 30 نصب شد ولی نسخه های کششی و خود کشش چرخ دار ان نیز بسته به سفارش مشتری تولید شد. کورتال یک سامانه هدایت رادار نیم فعال است که موشک با انتن سر خود با دریافت امواج بازگشتی دریافتی از هدف که توسط رادار اتش بار تابانده شده به سمت هدف هدایت می شود و در زمان و فاصله مناسب به هدف خورده و یا در نزدیکی هدف منفجر می شود
اولین نسخه تولید ار 440 کورتال نام داشت که برای ارتش فرانسه سیستم بر روی شاسی شنی دار نصب بود ولی نسخه صادراتی روی یک خودروی چهار چرخ نصب بود (البته نسخه چرخدار هم تحویل ارتش فرانسه شد). سامانه دارای یک رادار منو پلاس با برد 17 کیلومتر است که معمولا بر روی یک برجک بین موشک ها نصب شده و در باند J کار میکند و 17 کیلومتر برد دارد.این رادار ، رادار درگیر است ولی میتوان سامانه را به یک رادار جستجو نیز مجهز کرد که برد کشف بیشتری داشته باشد و توان جستجو 360 درجه در اختیار داشت . در واقع رادار درگیری که روی سامانه نصب بود دید محدودی رو به جلو داشت و بردش نیز کم بود و برای به دست امدن نتیجه بهتر تنها را وصل کردن یک رادار جدا به سامانه بود . همچنین اکثر نمونه های تولید ار 440 دارای یک دوربین اپتیکی نیز برای کشف و رهگیری غیر فعال هدف به صورت مدار بسته نیز بود
سامانه دارای چهار موشک ار 440 ساخت ماترا بود . این موشک 85 کیلوگرم وزن داشت و داری یک کلاهک انجاری ترکش شونده 15 کیلوگرمی بود که شعاع تخریب ان 8 متر بود . بیشترین برد درگیر در نسخه این نسخه 8 کیلومتر و ارتفاع عمل ان 5000 متر بود و می توانست با هدفی با سرعت 2.3 ماخ نیز درگیر شود. بارگذاری موشک دستی بود و بعد از شلیک موشک ها باید یک خودرو بارگذاری با کمک خدمه چهار موشک دیگر را بارگذاری می کرد
این نسخه دارای یک نسخه دریایی با هشت موشک است که روی اکثر ناو های جنگی ساخت فرانسه سوار می شود
نسخه دیگری از این سیستم ار 460 شاهین بود که برای عربستان سعودی طراحی شد. این نسخه در سال 1980 عملیاتی شد که دارای شش موشک به جای چهار موشک بود و روی شاسی شنی دار سوار بود. عربستان در کنار شاهین بر روی همان شاسی شنی دار یک رادار جستجو ساخت تالس با برد 120 کیلومتری نیز دریافت کرد که معمولا دو تا سه اتش بار به یک رادار با کابل وصل می شدند
کورتال ان جی
نسخه که در دهه 1990 توسعه یافت و قابلیت ان به صورت چشمگیری افزایش یافت. این نسخه دارای یک رادار جستجوی در باند کی یو در بالای سر برجک اصلی است که دارای برد 30 کیلومتر است و وظیفه کشف هدف را دارد و هدایت موشک توسط رادار هدایت با باند اس با برد 20 کیلومتر انجام می شد. نصب این رادار جستجو بر روی این نسخه به معنی عدم نیاز به رادار جانبی برای سیستم اتش بود . از این رو این نمونه بسیار مستقل تر از نمونه قبلی است که نیاز به یک رادار جدا برای جستجو داشت . همچنین این نمونه مجهز به یک دوربین اپتیکی برای کشف غیر فعال هدف است که میتواند یک هدف را از 15 کیلومتری در حالت حرارتی و در حالت مدار بسته از 19 کیلومتری کشف کند. موشک در این نمونه دارای برد 11 کیلومتر و ارتفاع درگیری 6 کیلومتر است . این نسخه برای مقابله با جنگ الکترونیک دارای قابلیت هدایت موشک در خط دلیل اپتیک است. این توان به معنی هدایت موشک بدون رادار است که این مسئله برای حفظ و نگهداشتن سامانه از دست موشک ضد رادار بسیار موثر است . این نسخه توان رهگیری هشت هدف و درگیر همزمان با دو هدف را دارد. موشک این نسخه دارای برد 10 کیلومتر و ارتفاع عمل 6 کیلومتر است. این نسخه دارای هشت موشک اماده شلیک است
این نسخه نیز دارای نمونه دریایی است
کورتال مارک3
اخرین نسخه تولید که درسال 2008 تست شد. این نسخه دارای توسط یک رادار شیکرا که بر روی یک کامیون سوار میشود به عنوان رادار جستجو پشتیبانی می شود که دارای برد 150 کیلومتر است و دارای دوربین دید حرارتی نسل سوم با برد 19 کیلومتر بر روی برجک سامانه اصلی است. برد درگیر این مدل به 16 کیلومتر و ارتفاع درگیر به 9 کیلومتری رسیده است . این نمونه به صورت ویژه برای درگیر با موشک های کروز طراحی شده و در ازمایشات یک هدف بدون سرنشین کوچک را در عرض 11 ثانیه کشف و مورد هدف قرار داد. در واقع مارک3 همان کورتال ان جی با موشک دوربرتر و رادار شیکرا است
کورتال به چندین کشور همچون عربستان، بحرین،مصر، فنلاند ،یونان،عمان، پاکستان،کره جنوبی، امارات،پرتغال و افریقا جنوبی صادر شده ولی به صورت عملی در هیچ جنگی ازمایش نشده است. در دهه 1980 چندین بار بر ضد میگ23 و میگ21 ارتش کوبا که برای ارتش انگولا می جنگیدند استفاده شد ولی از قرار معلوم هرگز پیروزی به دست نیاورده البته چیزی از شایستگی این سیستم کم نمی کند زیرا کورتال تا کنون در نبرد واقعی همه جانبه شرکت نکرده است
چین نسخه از کورتال را در داخل با نام اچ کیو 7 تولید کرد و ایران نیز بر اساس اچ کیو 7 موشک با نام شهاب ثاقب را ساخت که در سیستم پدافندی یا زهرا به کار رفته است
گرداوری و ترجمه: عبدالحمید تارخ
منابع:
http://www.army-technology.com/projects/crotale/
ایا سامانه یا زهرا یا حرز نهم مانند کورتال قابلیت نصب بر روی شناورهای ایران را دارد؟
سلام نباید برای این کار مشکلی باشه
جایی خوندم ظاهرا عربستان در ارامکو از نسخه قدیمی کورتال استفاده میکرده علاوه بر پاترویت . واسه همین ناامیدکننده ظاهرشده… فک کنم بنداخر رو باید اصلاح کنی…