شکار رهگیر اف15 ایگل
در سال 1965 نیروی هوایی امریکا خواهان تحقیق در مورد نسل بعدی شکاری رهگیر های مورد نیاز این نیرو داشت. در سال 1968 با در نظر گرفتن تجارب حضور فانتوم در ویتنام و عملکرد ضعیف ان در برابر میگ 21 در رزم هوایی داگ فایتر و همچنین گذارشاتی که در مورد میگ 25 از شوروی به عنوان جدید ترین محصول دفاعی شوروی می امد مشخص شد که فانتوم نخواهد توانست در برابرمیگ 25 به دلیل سقف پرواز و سرعت بالا و کارایی بهتر موشک ار 40 و رادار ارسمیج بر بیاید و از طرفی غرب با در نظر گرفتن اینکه میگ 23 که در ان زمان در حال ازمایش بود به احتمال قوی بسیار چالاکتر از فانتوم است ، از این رو نیروی هوایی نیاز به یک شکاری رهگیر جدید برای جایگزینی فانتوم شد.پروژه جدید جنگنده اف ایکس نام داشت و در ویژگی های ان مقابله با میگ 25 در نظر گرفته شده بود. درسال 1968 نیروی هوایی جنگنده میخواست چالاک با برد زیاد برای گشت هوایی طولانی مدت سرعت بیش از 2.5 ماخ میخواست. جنگنده جدید باید دو موتوره و تک سرنشینه باشد
اگرچه چندین شرکت تا سال 1969 طرح های را پیشنهاد دادند ولی این کمپانی مکدانل داگلاس بود که طرحش که از طرف نیروی هوایی با نام اف15 خوانده میشد مورد پسند قرار گرفت و قرار داد ساخت پیش نمونه ها در همان سال با مگدانل داگلاس امضا شد. اولین اف15 در 26 ژوئن 1972 از خط تولید خارج شد و با یک فروند سی 5 به پایگاه هوایی ادواردز منتقل شد تا یک روز بعد توسط خلبان ازمایشگر مگدانل داگلاس (اروینگ باروز) اولین پرواز خود را تجربه کند.نسخه دو سرنشینه که اول تی اف15 نام داشت در 7 جولای 1973 پرواز کرد .ساخت 30 فروند اف15 از دو مدل تک و سرنشینه در سال 1973 تصویب شد و از سال 1974 وارد خط تولید شد تا اینکه در سال 1976 وارد خدمت شد و لقب ایگل یا همان عقاب به ان داده شد. طرح اف15 در زمان خودش هزینه بالای برای نیروی هوایی داشت ولی در نهایت نیروی هوایی جنگنده ای را یافته بود که به راحتی از پس تهدیدات جنگنده چون میگ 25 فاکس بت شوروی بر می امد . شوروی با ورود اف15 تحت فشار قرار گرفت و دست به توسعه طراحی برای رقابت با اف 15 زد که در نهایت سوخوی27 از با در امد .
به زودی اف15 تبدیل به محبوبه خلبان نیروی هوایی شد. اف15 از همه لحاظ برتری شکاری رهگیر جهان بود . قدرت چالاکی ان برتر از هر جنگنده ای بود و با رانش به وزن 1.07 برتری رانش به وزن زمان خود را داشت(حتی همکنون نیز این عدد بسیار عالی است)،شعاع رزمی و سرعت ان از هر شکاری امریکا برتر بود . یک متخصص شکار نصیب نیروی هوایی شده بود .
اف15 ای و بی
اف15 دارای دو موتور در دو غلاف از هم جدا و دو سکان عمودی بود. بدنه هواپیما 37% الومینومی ،25 % تیتانیوم و 5.5 فولاد تشکیل شده بود و ما بقی از مواد کامپوزیت.از دو مورد توربوفن پرات اندویتنی اف100 بی دبلیو 100 بهره می برد که دارای قدرت 14670 پاوند بدون پس سوز و 23830 پاود با پس سوز است.این موتور اولین موتور توربوفن یک جنگنده نیروی هوایی بود و همچنین تا زمان ورود به خدمت موتور جنرال الکتریک اف110 بر روی برخی نسخه های اف16 قویترین موتور یک جنگنده در ارتش امریکا بود.ورود موتور در قسمت بالا دارای لبه متغییر برای کنترل جریان هوا ورودی است و همچنین دو موتور در دو غلاف جدا نصب شده است.موتور را میتوان در عرض نیم ساعت باز کرد و تعویض کرد و درگاه های دستراسی به قطعات حساس بسیار کارا هستند.بالها در بالا بدنه قرار دارد و دارای بارگذاری کمی هستند که خود افزایش چالاگی ایگل نقش دارد
هواپیما دارای یک سرعت گیر بزرگ بر روی کمرش بود که برای فرود استفاده می شد و دارای سامانه کنترل دیجیتال با سیم بود (FBW) بود اگرچه به خوبی با سیستم کابلی قابل هدایت بود . سطح تعمیر و نگهداری با قرار دادن دریچه های دست راسی فراوان بسیار عالی است و قطعات کمتری برای روغن کاری وجود دارد . برای نمونه 202 قطعه روغنکاری در اف15 و بیش از 500 عدد در اف4 فانتوم
اف15 ای در دماغه دارای رادار پالاس داپلر ای پی جی 63 بود که در باند ایکس کار میکرد . ای پی جی 63 رادار با پردازنده و سیگنال دیجیتال بود و اولین رادار نیروی هوایی با قابلیت برنامه ریزی بود و این امکان را می داد تا با تغییر نرم افزار سلاحی جدیدی را با ان هماهنگ کنند . توان پایین نگری بسیار خوبی داشت و گفته شده تا 5 کیلومتر پایینتر از خود را می بیند . توان کشف بهینه اهداف چند گانه پرواز کننده در ارتفاع پایین را داشت و میتواند انها را به خوبی از هم تفکیک کند. این رادار دارای برد کشف ان بین 90 تا 160 کیلومتر بر ضد یک هدف هوایی بسته به سطح مقطعی رادار و توان قفل از 100 تا 70 کیلومتری را داشت. توان درگیری با دو هدف در یک زمان را داشت اگرچه موشک اسپارو چنین توانی را برای ان فراهم نمی کرد.رادار بسیار اطمینان پذیر بود و به ندرت خراب میشد و از کارایی ان به نیکی یاد برده میشود.
جنگنده دارای رادار شناسایی دوست از دشمن داشت و از گیرنده هشدار دهنده راداری ای ال ار 56 و هشدار دهنده جنگ الکترونیک ای ال کیو 128 مجهز است و دارای سامان هدایت اینرسی ای اس ان 109 بود.
کابین دارای کنترول جریان سوخت بر روی دست گاز بود(هوتاس) بود ولی کل کابین انالوگ بود و دارای یک اچ یو دی و دو نمایشگر تک رنگ تک منظوره برای نمایش حالت مختلف رادار بود.خلبان بر روی یک صندلی پرتاب ساخت مکدانل داگلاس قرار داشت و کابین بسیار حبابی داشت و دارای دید رو بع عقب عالی بود. خلبان نیروی هوایی احساس میکردند روی جنگنده نشسته اند تا داخل جنگنده.
سلاح ثابت جنگنده یک توپ 20 م م 6 لول گاتیلینگ است که در سمت راست جنگنده ریشه بال نصب شده بود و دارای 920 گلوله است . قرار بود یک گاتیلنگ 25 م م روی اف15 نصب شود ولی این برنامه در سال 1973 لغو شد.
دارای یک جایگاه جنگ افزاری سه تیره در زیر بال است که توان حمل دو موشک سایندوندر را زیر هر بال (در مجموع چهار عدد) درتیره مرکزی جایگاه زیر بال یک مخزن سوخت را حمل کند.همچنین چهار جایگاه در کنار ورودی هوا در زیر بدنه (دو عدد در هر طرف) قرار دارد که می تواند تا چهار موشک اسپارو را حمل کند و در یک جایگاه مرگزی زیر بدنه یک مخزن سوخت خارجی.اف15 در نسخه شکاری برای پرتاب بمب های سقوط ازاد مارک 82 و 84 سیم کشی شده است
هواپیما در مجموع سه مخزن سوخت خارجی 2039 لیتری حمل میکند و دارای توان سوختگیری هوایی بومی است که دریچه سوختگیری اف15 بر روی ورودی هوا در سمت چپ قرار دارد.
برد انتقالی اف15 رقم فوق العاده 4600 کیلومتر با سوخت خارج بود و شعاع رزمی ان با هشت موشک و سه مخزن سوخت نزدیک به 1300 کیلومتر بود . بیشترین سرعت در وزن سبک در ارتفاع بالا به 2.5 ماخ می رسید ولی در حالت کاملا مسلح پایین تر 1.6 ماخ بود.
بر اساس اف15 ای نسخه دو سرنشینه اف15 بی ساخته شد. 364 کیلوگرم سنگینتر بود و سوخت کمتری حمل میکرد اگرچه توان رزمی مشابه اف15 ای داشت ولی سامانه هشدار دهنده جنگ الکترونیک ای ال کیو 135 را حمل نمی کند .در مجمع 355 فروند اف15 ای و 57 فروند نسخه بی ساخته شد
اف15 سی و دی
حتی قبل از اغاز تولید انبوه نسخه ای و بی اف15 مگدانل داگلاس دست به توسعه نسخه ارتقا یافته ایگل با نام ایگل 2000 کرده بود. اف15 سی در 27 فوریه سال 1979 اولین پروازش را انجام داد و نسخه دو سرنشینه این مدل با نام اف15 دی در 19 ژوئن پرواز کرد.
اف15 ای و اف15 سی هر دو دارای یک پیکر بندی بودند ولی تفاوتهای بزرگی نیز داشتند داشتند از جمله: ارتقاء رادار ای پی جی 63 به نسخه ای پی جی 63 پی اس پی با سرعت پردازش بیشتر، بهبود موتور و ارتقاء به نسخه اف100 پی دبلیو 220 که اگرچه از پی دبیلو 100 چندان قویتر نبود ولی قابلیت اطمینان پذیری بهتری داشت و دارای کنترول دیجیتال بود.همچنین نرم افزارها برای افزایش محدوده مانور ارتقا یافت و از طرفی شاسی مستحکمتر شد تا وزن بیشتری را تحمل کند.
نصب مخزن سوخت تطبیقی بر روی اف15 سی از جمله ویژگی ها برتر این نسخه بود. این مخازن به صورت جدا شونده در دو طرف ورودی هوا نصب میشود و برد انتقالی اف15 سی و دی را به عدد 5550 کیلومتر رسانده است.این مخازن در سال 1974 بر روی اف15 ای تست شد ولی به اف15 سی رسید.این تغییرات 272 کیلوگرم بر وزن این جنگنده افزود . تولید از سال 1979 اغاز شد و در مجموع 408 اف15 سی و 62 فروند اف15 دی خریداری شد. اف15 سی و دی با ورود به خدمت جای اف15 ای و بی را گرفت و نسخه های قبلی به گارد ملی تحویل داده شدند.
در دهه 1980 طی ارتقائات با نام ام اس پی آ 2 رادار ای پی جی 63 پی اس پی به رادار ای پی جی 70 ارتقاء یافت. ای پی جی 70 دارای همان دیش ولی پردازشگر های سریعتری داشت و برد کشف ان به 240 کیلومتر نیز می رسید . این رادار به صورت ماژولار طراحی شده بود و 85% از پردازشگرهای ان با رادار ای پی جی 71 شکاری اف14 دی مشترک بود .همچنین سامانه هشدار دهنده ای ال ار 56 سی و جنگ الکترونیک ای ال کیو 135 اصلاح شدند.یک سامانه پرواز مرکزی جدید یک مگابایتی (256 کیلوبایت در نسخه قبلی) سرعت پردازش را سه برابر افزایش داده بود .
یکی از ویژگی های این ارتقاء پشتبانی از موشک رادار فعال امرام بود که ای پی جی 70 با ان هماهنگ شده بود.امرام این توان را به ایگل داد که همزمان با دو هدف درگیرشود توانی که با اسپارو نداشت.امرام را میشد از روی ریل پرتاب موشک سایندوندر لود کرد از این رو ایگل توان حمل و شلیک هشت امرام را داشت. نسخه جدید که کلاس ام اس پی آ 2 میشد در سال 1985 وارد خط تولید شد و تمامی نسخه های قبلی به تدریج به این کلاس ارتقا یافتند.برخی از اف15 ای و بی نیز در دهه 1980 ارتقاء یافتند که شامل ارتقا رادار به ای پی جی 63 وی 1 و مخازن سوخت تطبیقی بود.
قرار بود اف15 با اف22 جایگزین شود ولی در نهایت به دلیل تعداد کم اف22 تولید قرار شد تعدادی از اف15 سی ارتقاء یافته و تا سال 2030 در خدمت باقی بماند. همکنون 18 فروند اف15 سی مجهز به رادار ای پی جی 63 وی 2 شدند که یک رادار اریه فازی با دیش ثابت است . این نمونه دارای برد بیش از 320 کیلومتر برضد یک جنگنده در ابعاد یک ایگل است و توان درگیر همزمان با چهار تا شش هدف را با امرام دارد.همچنین این رادار توان درگیری گسترده تری را در اختیار اف15 قرار میدهد.کابین نیز کمی تغییر کرده بود و یک نمایشگر تک رنگ چند منظوره نیز به ان اضافه شده بود.قرار است تا سال 2023 در مجموع179 فروند اف15 سی ایگل ارتقا یابند
ارتش امریکا اولین اف15 خود در سال 1977 تحویل گرفت . امروزه از بیش از 800 فروند اف15 شکاری که در خدمت داشت حدود 250 فروند اف15 سی و دی در خدمت است و تمامی نسخه های ای و بی ذخیره شده اند .همکنون تعداد اف15 ایی استریک ایگل بیشتر از نسخه شکاری است ولی ایگل در کنار اف22 شکاری رهگیر اصلی ارتش امریکا است.اف15 در دهه 1980 جایگزین اف4 فانتوم های نیروی هوایی در پایگاه هایی اروپایی این نیرو شد و در جریان جنگ اول خلیج فارس نسخه سی و دی در کنار نسخه E خدمت کردند و 36 پیروزی از 39 پیروی هوایی جنگ را به دست اوردند. که البته دو فروند این پیروزها سهم ایگل ها سعودی بود.همچنین طی جنگ سال 1999 در بالکان چهار پیروزی به نام خود ثبت کرد. این پیروزی شامل پنچ میگ29،دو میگ25،نه میگ23،دو میگ21،دو سوخو25،چهار سوخو22،یک سوخو7،شش میراز اف1 و چهار هواپیمای ترابری و اموزشی و بالگرد بود.
به غیر از امریکا ، سه کشور ژاپن ، اسرائیل و عربستان نسخه شکاری اف15 را به خدمت گرفتند.
اسرائیل اولین مشتری اف15 بود که در سال 1977 اولین سری ای و بی را تحویل گرفت که برای ارتش امریکا ساخته شده بودند . سری اول شامل چهار فروند اف15 ای بود و سری دوم 19 فروند اف15 ای و 2 فروند اف15 بی بود . در سال 1991 نیز طی جنگ اول خلیج فارس12 فروند اف15 ای و یک فروند اف15 بی برای حفاظت از اسرائیل به این کشور اعضام شدند که در نهایت در اسرائیل باقی ماند و بر طبق گذارشات تبدیل به لوازم یدکی شدند.اسرائیل همچنین 18 فروند اف15 سی و 13 فروند اف15 دی تحویل گرفت . اسرائیل در دهه 1980 دست به نصب موشک های پینتون 3 و در دهه بعد موشک پینتون 4 بر روی اف15 خود زد.اف15 اسرائیل اولین درگیر هوایی خود را در سال 1979 به ثبت رساند که یک میگ 21 قربانی اف15 این ارتش شد که اولین شکار اف15 بود. طی درگیر بین سال 1979 تا 1981 دست کم 13 جنگنده سوری شامل 11 میگ 21 و دو میگ 25 را سرنگون کرد و در نبرد سال 1982 در لبنان 40 جنگنده سوری را سرنگون کرد. ارتش سوریه مدعی سرنگونی دو تا سه اف15 اسرائیلی است ولی هرگز تائید نشدند . اگرچه بسیاری معتقد هستند اف15 در جنوب لبنان سرنگون شد ولی لاشه به دست اسرائیلها افتاد. در سال 1985 نیز دو میگ 23 ام ال سوری توسط دو اف15 سرنگون شده .
عربستان سعودی در دهه 1980 ، 46 فروند اف15 سی و 16 فروند اف15 دی را دریافت کرد و در نهایت 12 فروند دیگر نیز در سال 1991 دریافت کرد.اف15 عربستانی طی جنگ ایران و عراق در 5ژوئن سال 1984 دو فروند اف4 ایی فانتوم ارتش ایران را سرنگون کردند و در جنگ خلیج فارس 1 نیر دو فروند میراز اف1 توسط ایگل های سعودی سرنگون شدند.
ژاپن تحت امتیاز اف15 سی و دی را با نام جی و دی جی درصنایع میتسابیشی تولید کرد.ژاپن در دهه 1950 برای جایگزینی ناوگان اف104 و تقویت ناوگان اف4 فانتوم دست به دریفات 203 فروند اف15 سی و 20 فروند اف15 دی زد.از این تعداد14 فروند در مگدانل داگلاس تولید و ما بقی در ژاپن تولید شدند .در سال 1981 اولین اف15 ساخت میتسابیشی تحویل شد و اخرین ان نیز درسال 1997 تحویل این ارتش زاپن شد(که اخرین ایگل شکاری تولید بود).موتور و سامانه هشدار دهده و جنگ الکترونیک در خود ژاپن تحت لیسانس تولید شد و در نهایت در سال 1987 برنامه ارتقاء روی ایگل های قبلی تولید و تولیدات بعد اجرا شد که شامل ارتقاء موتور به اف100 پی دبلیو 220 ایی و هشدار دهنده و جنگ الکترونیک ژاپنی بود.همچنین در دهه 90 میلادی ارتقائات دیگر روی ایگل ها انجام شد از جمله تعویض رادار ای پی جی 70 به ای پی جی 63 وی1 بود . این رادار قابلیت اطمینان ده برابر نسبت به نسخه ای پی جی 70 را داشت و همچنین توان رهگیری 14 هدف و توان درگیر با شش هدف در یک زمان را دارا می باشد و مقاومت ان در برابر جنگ الکتروینک بسیار بالا است.دست کم تا کنون 80 فروند اف15 به این رادار تجهیز شدند . همچنین در ژاپن موشک فروسرخ بومی ای ای ام 3 و موشک رادار فعال ای ای ام 4 با برد 100 کیلومتر بر روی اف15 نصب شده که نقش امرام را برای این جنگنده بازی میکند .به تازگی نیز موشک فروسرخ ای ای ام 5 با ای ای ام 3 جایگزین شده است.
اف15 یک شکاری بی نظیر بود. دست کم هرگز به صورت رسمی تائید نشد که در رزم هوا به هوا سرنگون شده در حالی که بیش از 100 پیروزی هوایی برای ان به دست امده. امروزه با ورود جنگندهای چون رافال ، تایفون و انواع جدید سوخوهای روسی کمتر از قبل به چشم می اید . طی تمرینات پرجم قرمز در برابر تایفون و سوخوی30 هندی عرصه را واگذاشت ولی همچنان زیر سایه اف22 به خدمت خود ادامه میدهد.
مقالات در مورد دیگر مدل های اف15
اف15 استراک ایگل در قیاس با رقیبان
مشخصات F15C ایگل | |
تولید کننده | امریکا، مکدانل داگلاس |
تعداد خدمه | یک خدمه |
طول و ارتفاع | 1943 متر و 5.63 متر |
وزن خالی | 12700 کیلوگرم |
بیشترین سرعت | 2.5 ماخ برابر با 2660 کیلومتر در ساعت |
برد | 5550 کیلومتر با تمام سوخت خارجی و داخلی و مخزن سوخت تطبیقی بدون مهمات و 1967 کیلومتر با هشت موشک هوا به هوای و سه مخزن سوخت خارجی |
سقف پرواز | 20000 متر |
موتور | دو دستگاه موتور پرات اندویتنی اف100 یا اف220 با توان 17000 پاوند بدون پس سوز و 25000 پاوند با پس سوز |
تسلیحات | یک دستگاه توپ 20 میلیمتری گاتیلینگ ام61 در ریشه بال سمت راست،11 مقر حمل تسلیحاتی (سه مقر ترکیبی زیر هر بال و پنج مقر زیر بدنه)با تون حمل تا 4 موشک هوا به هوایی سایندوندر و چهار موشک اسپارو و یا هشت موشک امرام،و یا 7300 کیلوگرم بمب غیر هدایت شونده و حمل سه مخزن سوخت 2300 لیتری |
تعداد تولید شده | 1171 فروند ساخته شده |
ترجمه:عبدالحمید تارخ
آقای تارخ به نظر شما کوثر باید چقدر ارتقا یابد تا در سطح تهدیدات باشد؟
خیلیییییییییییییییییییی
میشه بیشتر توضیح دهید و آیا این ارتقا را ایران میتواند انجام دهد
سلام کدام ارتقا
ارتقا هایی که شما گفتید(خیییییییییلی)
خوب موتور باید یک موتور توربفن قوی باشه..رادارارایه فازی و تسلیحات مناسب دست کم اینها
برادر من فکر کن میخوای با پیکان بری به رقابت تسلا و بنز و اینا،چقدر باید پیکانتو ارتقا بدی؟کوثر هم یک چیزی تو همون مایه
ممنون
عرض سلام
استاد تارخ ، مجموعه ما در حال ساخت یه بازی جنگی اکشن درسبک رزم هوایی برای سری جنگنده های اف 15 میباشد – در بخشی از بازی به معرفی جنگنده اف 15 میپردازیم – اطلاعات سایت شما بسیار جامع و کاربردی میباشد به همین دلیل تصمیم گرفتیم از مطالب چند صفحه شما استفاده کنیم (این اطلاعات در کلیپی همراه با فیلم ، عکس و گویندگی استودیو آماده خواهد شد) – آیا اجازه استفاده از مطالب سایت ، با ذکر منبع “بر گرفته از سایت جنگاوران” را داریم ؟
البته تا تکمیل بازی زمان زیادی باقی مانده است – باتشکر …
سلام مشکلی نیست استفاده کنید
سلام عرض شد. اگر بخواهیم f-15 و f-16 ( جدیدترین نسخه ها) را با هم مقایسه کنیم، کدوم یکیشون دست برتری رو داره؟
سلام اف15 2040