جنگنده تهاجمی F-15E استریک ایگل
در دهه 1970 ارتش امریکا اف15 ایگل را برای نقش برتری هوایی برای جایگزینی اف4 فانتوم به خدمت گرفت. علارقم برتریهای بسیار ایگل بر فانتوم ولی مشکل اساسی این بود که ایگل یک شکاری رهگیر برتری هوایی بود نیروی هوایی یک جنگنده تهاجمی می خواست. در سال 1978 نیروی هوایی امریکا خواهان بررسی برای ساخت یک جنگنده تهاجمی با توان موثر دفاع هوایی برای جایگزین ناوگان موفق اف111 و ما بقی فانتوم های بود.مگدانل داگلاس سازنده اف15 در یک همکاری نزدیک با هیوز اقدام به توسعه نسخه تهاجمی اف15 با تغییر یک تی اف15 (اف15 بی )کردند.دومین پیش نمونه اف15 بی تغییر کرد و مجهز به مخازن سوخت تطبیقی در کنار ورودی هوا و غلاف نشان گذار لیزری شد و برای اولین بار در نمایشگاه هوایی در انگلستان در سال 1980 به نمایش گذاشته شد.این نسخه جدید اف15 ایی با لقب استریک ایگل خوانده می شد.در سال 1981 نیروی هوایی برنامه جنگنده تاکتیکی برای جایگزینی اف111 را با نام برنامه ایی تی اف را رسما اعلام کرد.در نیاز های نیروی هوایی امده بود که جنگنده باید بتواند بدون پشتیبانی هوایی از سوی شکاری ها دست به عملیات نفوذی در خاک دشمن بزند.جنرال دینامیک سازنده اف16 دست به توسعه طرح جدید با نام اف16 ایکس ال برای رقابت با اف15 ایی زد که داری بالهای دلتای شکسته بود و این بالها با بار گذاری بالا سوخت زیادی را حمل میکردند.در نهایت در 24 فوریه این اف15 ایی بود که به دلیل برد بیشتر توان حمل تسلیحات و چالاکی بیشتر پیروز رقابت شد. اف15 ایی نسخه ارتقا یافته اف15 دی بود که در ان زمان در خط تولید بود ولی اف16 ایکس ال با نمونه 16 در تولید فرق داشت . همچنین دو موتوره بودن اف15 در عملیات تهاجمی اطمینان پذیری بیشتری نسبت به اف16 داشت.در این رقابت تورنادو جی ار 1 نیز حضور داشت که البته ان نیز به نفع اف15 ایی کنار رفت.
در جولای سال 1985 ساخت اولین اف15 ایی اغاز شد و در 11 دسامبر سال 1986 اولین فروند تولید به پرواز در امد.اولین نسخه تولید برای نیروی هوایی در سال 1988 تحویل نیروی هوایی شد و 9 ماه بعد راسما عملیاتی شد.
اف15 ایی نسخه از اف15 بی بود. اگرچه شکل کلی سازه حفظ شده ولی به شدت تقویت شده بود غلاف موتورها ، چرخ ها و بالها تقویت شده بودند و در ساخت بدنه از مواد ترکیبی و تیتانیوم بیشتری نسبت به نسخه شکاری بهره برده شده بود.
کابین دوباره طراحی شده بود . در قسمت جلو مجهز به سه نمایشگر رنگی 12.7 در 12.7 سانتیمتری و در کابین عقب نیز دارای چهار نمایشگر رنگی چند کاره در کنارهم با ابعاد 15.75 در 15.75 سانتیمتر داشت.رایانه های پرواز تمام دیجیتال بوده و 30 برابر سریعتر از نسخه شکاری اف15 بودند. نصب نسخه جدید رادار ای پی جی 70 مجهز به یک حالت روزنه ساختگی برای نقشه بردار از سطح زمین بود . برد رادار برای نقشه بردار به 300 کیلومتر و برای درگیری هوایی بر یک بمب افکن به 240 کیلومتر می رسید . رادار دارای توان درگیری همزمان به چهار هدف را داشت و توان کشف اهداف دریایی و زمینی را نیز داشت.میتواند جهت انجام عملیات تهاجمی در شب و روز و حملات دقیق هوایی سامانه ناوبری شبانه لانتیرن را حمل کنده که با سامانه دید حرارتی و مسافت یاب لیزری خود اجازه پرواز در ارتفاع پایین را در شب به استریک ایگل میدهد. این غلاف دارای دو سامانه است یکی سامانه دید شبانه (دید حرارتی) ای ای کیو 13 و سامانه نشان گذاری لیزری ای ای کیو 14.تصاویر این غلاف به راحتی در برار چشمان خلبان بر روی اچ یو دی قابل مشاهده است. به غیر از این غلاف دو غلاف نشان گذاری لیزری لیتینگ ساخت اسرائیل و غلاف نشان گذاری لیزری و ناوبری اسنایپر نیز بر روی استریک ایگل قابل نصب است . غلاف جنگ الکتروینک ای ال کیو 131 و غلاف جنگ الکترونیک ای ال کیو 128 از دیگر تجهیزات الکترونیکی حمل شده توسط استریک ایگل است.
دو نسخه از موتور پرات اندویتنی اف100 بر روی اف15 ایی نصب شد . 134 فروند تولید نخست اف15 ایی به موتور پرات اندویتنی اف100 پی دبلیو 220 مجهز شدند که بر روی اف15 سی و دی نصب شد و مابقی از موتور پر قدرت تر اف100 پی دبلیو 229 بهره می بردند . نسخه جدید تر 6000 پاوند رانش بیشتری را برای استریک ایگل فراهم میکند.
اف15 ایی همانند اف15 سی و دی از مخازن سوخت تطبیقی در کنار ورودی هوا بهره می برد ولی از جمله تفاوت های این مخزن با نسخه نصب شده بر روی اف15 سی و دی قرار داشتن شش جایگاه حمل تسلیحات زیر این مخازن است . هر کدام از مخازن سوخت 2304 لیتر سوخت حمل میکند
اف15 ایی تقریبا تمامی تسلیحات نیروی هوایی را حمل می کند . اف15 دارای 21 جایگاه خارجی است که شامل یک جایگاه سه تیره زیر هر بال، شش جایگاه زیر مخزن تطبیقی در هر دو سوی زیر بدنه ، و سه جایگاه در زیر بدنه .اف15 ایی میتواند 10400 کیلوگرم سلاح به صورت اسمی حمل کند.این تسلیحات شامل انوع بمب های لیزری جی بی یو 10 و 12 و 24، 27 و جی بی یو 15 و ای جی ام 130 ،موشک ماوریک و انواع بمب های هدایت ماهواره ای و سقوط ازاد.همچنین استریک ایگل از سلاح های دوربرد ای جی ام 154 و 158 دارای سامانه هدایت ماهواره ای بترتیب با برد 130 و 380 کیلومتر همچنین توان حمل تا هشت موشک امرام و یا چهار سایندوندر و یا چهار اسپارو را دارد.
اف15 ایی میتواند سه مخزن سوخت خارجی 2300 لیتری را حمل کند و برد انتقالی ان 5550 کیلومتر ذکر شده است . همچنین شعاع رزمی اف15 ایی ایگل با چهار موشک هوا به هوا و سه مخزن سوخت خارجی و 4 تن سلاح عدد 1200 کیلومتر ذکر شده است
در مجموع 219 فروند اف15 ایی تحویل ارتش امریکا شد .اولین حضور عملیات اف15 ایی در نبرد جنگ خلیج فارس 1 بوده است.در این عملیات اف15 ایی در عملیات گسترده بر ضد پایگاه های هوایی عراق و نابودی سکوهای پرتاب موشک های اسکاد عراق وارد عمل شد که موفقیت زیادی در عملیات های شبانه داشت . در این عملیات اف15 ایی مسئول نابودی 18 جنگنده عراقی رو زمین با کمک بمب های لیزر جی بی یو 12 و خوشه ای سی بی یو 87 بود. همچنین اف15 ایی پیروزی هوایی نیز داشت که با پرتاب یک بمب هدایت لیزری جی بی یو 10 و برخورد ان به بالگرد میل24 که تازه سربازان را پیاده کرده بود و در حال بلند شدن بود به دست امد .
اف15 ایی بعد از پایان جنگ به صورت دائم بر فراز مناطق پرواز ممنوع عراق پرواز میکرد.چندین بار در پی نقض مناطق پرواز ممنوع از سوی عراق و یا شلیک موشک های سام عراقی به طرف جنگند های امریکا بر فراز این مناطق، دست به حملات تلافی جویانه زدند .
اف15 ایی در سال 1999 بر ضد یوگسلاوی نیز به کار رفت. 26 فروند اف15 ایی در این عملیات حضور داشتند که در نابودی بخش از توان هوایی یوگسلاوی بر روی زمین نقش مهمی را بازی کردند.
در تمامی طول عملیات در نبرد افغانستان حضور داشت و در مراحل اول دست به پرواز های بلند انتظاری با کمک سوختگیری هوایی بر فراز مناطق مختلف افغانستان برای کشف و انهدام اهداف میزد . در عراق نیز در سال 2003 حضور فعال داشت و دست کم 63 جنگنده این ارتش را روی زمین هدف قرار داد و همچنین نابودی 60 % از گارد ریاست جمهوری عراق به استریک ایگل نسبت داده میشود.همچنین استریک ایگل در عملیات بر ضد غزافی نیز حضور داشت.
همکنون اف15 ایی در ارتش امریکا برنامه ارتقاء را پشت سر می گذارد.هسته مرکزی این برنامه ارتقا نصب رادار ارایه فازی ای پی جی 82 است. این رادار ترکیبی از پردازنده رادر ای پی جی 82 سوپر هورنت و دیش رادار ای پی جی 63 وی 3 است که بر روی تعداد محدودی از اف15 سی ارتش امریکا نصب شده است.همچنین عمر بدنه نیز افزایش خواهد یا تا دست کم تا سال 2030 در خدمت باقی بمانند . در حالی که نسخه شکاری اف15 با اف22 جایگزین شد ولی هیچ جایگزین برای اف15 ایی وجود ندارد اگرچه برنامه ای با نام اف35 ایی که یک نسخه دو سرنشینه تهاجمی اف35 همکنون در حال بررسی است.
اولین مشتری خارجی استریک ایگل عربستان سعودی بود . عربستان قبل از جنگ خلیج فارس در دهه 1980 یک بار تلاش به خرید اف15 ایی کرد ولی موفق نبود در سال 1991 تلاش دیگر را اغاز کرد . عربستان که در دهه 1980 نسخه شکاری سی و دی را به دست اورده بود خواهان یک نسخه تک سرنشینه تهاجمی با نام اف15 اچ شد که کنگره با توسعه این طراحی مخالفت کرد بعد از ان نسخه دو سرنشینه ای بر اساس استریک ایگل با نام اف15 اس برای عربستان در سال 1993 در نظر گرفته شد.عربستان 72 فروند اف15 اس را بین سال های 1995 تا 2000 میلادی را تحویل گرفت.اف15 اس عربستان از نسخه امریکایی ساده تر بود .دارای رادار نسخه ساده تر ای پی جی 70 بود که فاقد توان نقشه بردار از سطح زمین است. همچنین عربستان مجموع ساده تری از غلاف ناوبری لانترین را دریافت کرد که دارای توان ناوبری ساده تری در شب بود.همچنین در سال 2011 عربستان سفارش برای خرید 84 فروند اف15 اس ای را داد. این نسخه دارای رادار ارایه فازی ای پی جی 63 وی 3 است که توان درگیر همزمان با هشت هدف را دارد و از موتور جنرال التریک اف110 جی ایی 129 بهره می برد. این نمونه دارای سامانه تصویر ساز حرارتی برای کسب غیر فعال هدف، هشدار دهنده تصویر ساز فروسرخ با توان هشدار در مورد نزدیک شدن موشک به جنگنده است .این نمونه در سال 2014 پرواز کرده و در سال 2016 وارد خدمت این ارتش شد و قرار است تا اف15 اس قبلی نیز شامل ارتقا به این مدل شوند.
اسرائیل نیز که مانند عرسبتان در دهه 1970 و 1980 نسخه های شکاری را در خدمت داشت در سال 1993 تصمیم به سفارش نسخه تهاجمی استریک ایگل گرفت. نسخه اسرائیلی کهF15I شناخته میشود در سال 1997 پرواز و در سال 1998 تحویل اسرائیل شد.کل سفارش 25 فروند بود.اسرائیل این پرنده را رام به عبری به معنی تندر نمود.این نمونه دارای موتور اف100 پی دبلیو 229 مشابه نسخه های تولید اخر اف15 ایی ارتش امریکا بود و با موتور F16I نیروی هوایی اسرائیل مشترک است و دارای رادار ای پی جی 70 مشابه نسخه امریکایی سامانه جنگ الکتریک ناوبری،اچ یو دی و نمایشگر و کلاه پرواز ساخت صنایع دفاعی اسرائیل بود.اسرائیل از غلاف لانترین و غلاف بومی لیتینیگ بر روی اف15 خود بهره می برد و چند نوع بمب و موشک هوا به زمین و هوا به هوا بومی بر روی اف15 خود نصب کرده است .
کره جنوبی نسخه تهاجمی را تنها در خدمت دارد . این ارتش در سال 2003 برای مقابله با سوخوی30 ارتش چین دست به سفارش اف15 کا زد که نسخه از اف15 ایی است . این نمونه در داخل کره تولید شد. در مرحله نخست 40 فروند سفارش داده شد ولی در نهایت تعداد تولید به 61 فروند رسید . اولین اف15 کا در سال 2005 در کره تولید شد و از سال 2006 وارد خدمت شد. اف15 کا کره ای از موتور جنرال الکتریک اف110 جی 129 بهره میبرد که با موتور های اف16 این ارتش یکسان است . 88 فروند موتور در صنایع سامسونگ برای استریک ایگل ها تولید شد. از دیگر تجیهزات نسخه کره ای می توان به هشدار دهنده راداری ای ال ار 56 سی، سامانه های جنگ الکترونیک ای ال کیو 135 ام ،پخش کننده شراره و پوشاله ال ال ایی 47 ،سامانه ارتباطی لینک 16 و سامانه ناوبری بر پاییه جی پی اس و رادار ای پی جی 63 وی 1 اشاره کرد. ای پی جی 63 وی 1 نتنها دارای یک حالت نقشه برداری از سطح زمین است بله توان کشف و درگیری با اهداف دریایی را نیز دارد و احتمالا به زودی به نسخه ای پی جی 63 وی 3 با توان ارایه فازی ارتقاء پیدا خواهد کرد. استریک ایگل کره ای مسلح به امرام و سایندوندر نسخه ایکس ، بمب هدایت ماهواره ای و لیزری ، موشک های اسرائیلی پوپی و موشک کروز تهاجمی اسلم و موشک ضد کشتی هارپون مسلح است .
سنگاپور اخرین مشتری استریک ایگل بود . این کشور نسخه 24 فروند اف15 ای جی را در سال 2005 سفارش داد که تا زمان ورود به خدمت نسخه SA نیروی هوایی عربستان پیشرفته ترین نسخه استریک ایگل است. این نمونه دارای رادار اریه فازی ای پی جی 63 وی 3 و موتور جنرال الکتریک اف110 جی ایی 129 (مشابه نسخه کره جنوبی و اسرائیلی) است و توان حمل سلاح های دوربردی همچون ای جی ام 154 و 158 را دارد.
قطر از دیگر مشتریان این جنگنده است. نسخه سفارش برای این کشور که از سال 2020 تا 2024 تحویل خواهد شد F15-QA نامیده می شود که این کشور 36 فروند ان را سفارش داده است..این نسخه چیزی بین نسخه تحویل به سنگاپور و نسخه تحویل به عربستان (نسخه جدید اس ای)است و دارای رادار فازی فعال APG-63V3 است و از موتور اف110 جی ایی 129 بهره خواهد برد
اف15 ایی ایکس
یک نسخه بهبود یافته برای خدمت در سالهای بعد از سال 2020 که دارای توان حمل تسلیحات بیشتر و رادار و الکترونیک پیشرفته تر است .این نسخه شبیه نسخه اس ای و کیو ای فروخته شده به عربستان و قطر است و ارتش امریکا برنامه ای برای به خدمت گیری نسخه ای با نام اف15 ایی ایکس بر اساس این مدل دارد.این مدل دارای توان حمل سلاح بیشتر، رادار پیشرفته تر و عمر سازه بیشتر تا 20000 ساعت است
مقاله ای در مورد اف15 ایی ایکس را اینجا بخوانید
سایلنت ایگل
نسخه ای پنهانکار که تلاش شده با قرارداد تسلیحات درون بدنه سطح مقطعی ان را کاهش داده تا پنهانکاری بیشتری داشته باشد. این نمونه نیز بر اساس استراک ایگل ساخته شده ولی تا کنون تنها یک فروند ان ساخته شده و هیچ مشتری خارجی نداشته است
برای اشنایی با سایلنت ایگل اینجا را کلیک کنید
برای خواندن مقاله جایگاه اف15 ایی استریک ایگل در بین رقیبان اینجا را کلیک کنید
مشخصات F15E استاریک ایگل | |
تولید کننده | امریکا، بوئینگ |
تعداد خدمه | 2 خدمه |
طول و ارتفاع | 19.43 متر و 5.63 متر |
وزن خالی | 14300 کیلوگرم |
بیشترین سرعت | 2660 کیلومتر برابر با 2.5 ماخ |
برد | 5552 کیلومتر با تمام سوخت قابل حمل در داخل و خارج بدنه بدونه مهمات.1270 کیلومتر با 7 تن مهمات و غلاف خارجی |
سقف پرواز | 18200 متر |
موتور | دو دستگاه موتور پرات اندو ویتنی اف110 -229 با توان 29000 پاوند با پس سوز |
تسلیحات | توان حمل 10 تن مهمات در 15 جایگاه خارجی شامل تا 8 موشک هوا به هوای امرام،یا چهار اسپارو ویا امرام به همراه چهار سایندوندر ،تا 12 بمب خوشه ای و یا 6 موشک ماوریک انواع موشکهای ضد کشتی هارپوم ،تا یک بمب یک تنی هدایت شوند AGM130. ،تمامی بمبهای لیزری نیروی هوایی امریکا به همراه تمام ی بمب های هدایت ماهواره ای نیروی هوایی امریکا. |
ترجمه :عبدالحمید تارخ
سلام آقای تارخ خسته نباشید خواستم بپرسم آیا استرایک ایگل های عربستانی به خوبی نمونه های آمریکایی هست؟
سلام نسخه های تحویلی جدید از نسخ های امریکایی هم بهتر هستند
سلام اقای تارخ باتوجه به اینکه گفته شده تولید جنگنده کوثر ادامه دارد ورژه سه فروندی و…. به نظر شما واقعا تولید میشه وچند تا؟
سلام والا منم مثل شما شنیدم ولی دست کم هنوز خبری از مثلا تحویل یک اسکادران ان نیست
سلام خسته نباشید. همان طور که همه میدونن سیاست آمریکا حفظ برتری نظامی اسرائیل در منطقه هست. آیا با این همه سلاح های پیشرفته ای که آمریکا به عربستان صادر میکنه توازن قوا در منطقه به ضرر اسراییل به هم نمیخوره؟
سلام خوب داستان اینکه امریکا قابلیت هر دو ارتش میدونن عربستان کجا و اسرائیل کجا
سلام آقای تارخ . بویینگ f15 ex رو رونمایی کرده با قابلیت حمل ۱۳ تن مهمات و رادار apg82 v1 و حداکثر سرعت ۳.۱ ماخ . ممنون میشم مقالهای هم درباره این جنگنده بگذارید .
سلام مقاله ای در موردش است با نام اف15 2040
سلام ایا نسخه ای اسرائيل پیشرفته تر از نسخه کره ای هست
سلامنسخه کره ای در برخی وارد و برخی موارد همنسخه اسرائیلی