جنگنده اف-15 ایی ایکس
عبدالحمید تارخ
اف15 ایگل بدون شک یکی از موفقترین جنگنده های تاریخ است. شهرت ان بیشتر به دلیل بیش از 104 پیروزی هوایی بدون اینکه تلفات هوایی دست کم در رزم هوایی داشته باشد میباشد .کمپانی مکدال داگلاس سازنده این هواپیما در دهه 1970 ان را به عنوان یک جنگنده برتری هوایی ساخت ولی بعد از یک دهه در دهه 1980 ان را در نقش یک جنگنده تهاجمی با نام استراک ایگل معرفی کرد که بسیار هم از ان استقبال شد .استراک ایگل در مدلهای مختلف برای چندین کشور ساخته شد حتی همکنون نیز نسخه تهاجمی در قالب اف15 SA برای عربستان تولید می شود. برد بالا و توان حمل سلاح ان را جلودار تمامی جنگنده های چند منظوره جهان کرده به شکلی که هیچ جنگنده چند منظوره ای در جهان به اندازه ان توان حمل سلاح و برد ندارد.
از جمله ویژگی ها استراک ایگل های که طی یک دهه گذشته برای کشورهای چون عربستان و سنگاپور ساخته شده دارا بود اریه فازی فعال و سامانه های الکترونیک پیشرفته تر است که انها را حتی از استراک ایگل های موجود در خدمت امریکا نیز پیشرفته تر کرده است
بوئینک در دهه گذشته با ارائه طرح سایلنت ایگل تلاش کرد در بازار باقی بماند(بوئینگ در دهه 1990 مکدانل داگلاس سازنده اف15 را خرید).سایلنت ایگل تلاشی برای کاهش سطح مقطعی اف15 و رساندن ان به سطح یک نسل 5 بود. در این تلاش بدنه از مواد جدید و کامپوزیت ساخته شد و دو دم V شکل روی ان بری کاهش سطح مقطعی سوار شده است و البته و مجهز به جایگاه تسلیحاتی داخلی شد. با وجود اینکه با چند کشور پیشنهاد شد ولی اکثرا ترجیه دادند اف35را بخرند
برای خواندن مقاله اف15 ایگل اینجا را کلیک کنید
برای خواندن مقاله اف15 استارک ایگل اینجا را کلیک کنید
برای خواندن مقاله اف15 سایلنت ایگل اینجا را کلیک کنید
برای خواندن مقاله جایگاه اف15 بین رقیبان اینجا را کلیک کنید
از این رو به نظر می اید در نهایت باز بوئینگ با طرح جدید با نام اف15 2040 سی(امروزه به ان اف15 ایی ایکس می گویند) برگشته است.برنامه اف15 ایی ایکس که گهگاه اف15 ان جی نیز نامیده می شود برنامه جدید نیست عملا حتی به ده سال پیش نیز برنامه ان بر میگردد. در واقع بوئینگ به نیروی هوایی پیشنهاد داد تا اف15 شکاری خود را طی ارتقا به رادار و تسلیحات جدید ارتقاء دهد ولی این بار بوئینگ این نسخه را به عنوان یک ابشن جدید وارد بازار کرده است اگرچه همچنان پیشنهاد اصلی به نیروی هوایی امریکا است تا بتواند اف15 های خود تا سال2040 در خدمت نگهدارد. دلیل این مسئله این است که نیروی هوای تنها 187 فروند اف22 به خدمت گرفت که جایگزین حدود 500 اف15 باید بشود از این رو برای جبران تعداد کمتر اف22 نیروی هوایی بیاد فعلا اف15 خود را در خدمت نگهدار.
اف15 ایی ایکس را میتوان یک ارتقاء هم برای نسخه شکاری ایگل یعنی نسخه های چون نسخه سی و دی که همچنان در خدمت هستند در نظر گرفت و هم اف15 ایی استراک ایگل یعنی نسخه تهاجمی و هم یک نسخه نو ساز …ولی این نسخه چه تغیراتی کرده است
ایگل ایی ایکس بیش از 22موشک هوا به هوا حمل خواهد کرد که ۳ برابر بیشتر از بسیاری دیگر از جت های جنگنده فعال در آسمانها بوده و نیروی هوایی ایالات متحده نیز در حال بررسی این گزینه است
جنگنده اف ۲۲ رپتور که جایگزین اف ۱۵ در نیروی هوایی ایالات متحده شده است می تواند ۴ فروند موشک Sidewinder و ۶ فروند موشک AMRAAM حمل کند و جنگنده پنهانکار اف ۳۵ نیز توان حمل ۴ فروند موشک AMRAAM را داراست. جنگنده اف ۱۵ از نوع پنهانکار نیست زیرا در آن دوران هنوز مولفه پنهانکاری مد نظر نبود و تنها برتری آن در قدرت قابل توجه اش نهفته بود.
در حالی که جنگنده های پنهانکار برای پایین نگه داشتن شانس شناسایی شان توسط رادارهای دشمن، سلاح هایشان را در محفظه هایی در داخل شکم یا زیر بال های خود نگه می دارند، اف ۱۵ غیرپنهانکار می تواند هرچند سلاح که بتواند را زیر بال های خود داشته باشد.
در سال ۲۰۱۷، کمپانی بوئینگ با معرفی جنگنده Eagle 2040C (بعدها این مدل با نام اف15 ایی ایکس شناخته شد)تعداد موشک های AMRAAM قابل نصب روی آن را به ۱۶ فروند افزایش داد(نسبت به نسخه ای فعلی). این جنگنده مانند یک خشاب پرنده عمل می کرد؛ بدین معنا که می تواند با هواپیماهای پنهانکاری مانند اف ۲۲ و اف ۳۵ پرواز کند.
برای اشنایی با موشک امرام اینجا را کلیک کنید
این جنگنده اطلاعات مربوط به هدفگیری را از دیگر جنگنده های پنهانکار همراه خود که از دید دشمن پنهان بودند دریافت کرده و به عبارت ساده، اهدافی که توسط شریک پنهانش شناسایی شده بود را هدف قرار می داد. در سال ۲۰۱۸، بوئینگ تعداد موشک های هوا به هوای اف ۱۵ را به بیش از ۲۴ فروند افزایش داد و معلوم نیست که این کمپانی چگونه توانسته دست به چنین کاری بزند و این حجم از سلاح را روی جنگنده ای اینچنینی جای دهد. البته یک سناریو وجود دارد که کاملا عقلانی است دست کم بر اساس تصاویری گرافیکی و یک پیش نمونه که نشان داده شد.در این تصاویر اف15 دارای چهار جایگاه زیر بدنه است(کنار ورودی هوا ) که هر یک دارای دو موشک است و در مجموع هشت موشک(همکنون نیز اف15 در کنار بدنه تا چهار موشک حمل میکند ).در زیر بال دو جایگاه میتواند حمل کند. حمل دو جایگاه زیر هر بال برای اف15 معمول نیست معمول یک جایگاه زیر هر بال حمل میکند ولی برای نمونه اف15 اس ای عربستان دو جایگاه دارد.در جایگاه نزدیک بال میتواند تا چهار موشک حمل کند که در مجموع دو بال می شود 8 موشک(در اف15 اس ای نیز مشابه است) تا کنون شد 16 موشک ولی اگر جایگاه دوم زیر بال نیز مجهز به 4 موشک شود در مجموع 8 موشک به عدد 24 می رسیم از این رو این کار ممکن است ..همکنون نیز نمونه به نمایش گذاشته شده تا 16 موشک را میتوند حمل کنند در واقع 24 موشک می شود 16 موشک زیر بال و 8 موشک کنار بده.البته این پرنده یک جنگنده چند منظوره خواهد بود و موشکهای چون موشک کروز اسلم،هارپون، هارم، ای جی ام 158 و انواع بمب های هدایت لیزری و ماهواره ای را حمل خواهد کرد در واقع همان تسلیحاتی که روی استراک ایگل نصب است.البته تا کنون تصمیم نیروی هوایی نصب 22 موشک در بیشترین حالت خود است ولی تا اواخر سال 2021 طی تست به این میزان نیز نرسیده زیرا فعلا نیازی نیست
در بسته ارتقایی بوئینگ علاوه بر ارتقا در سیستم سلاح اف -۱۵ در بخش الکترونیک و رادار نیز ارتقا یافته و به رادار آرایه فازی مجهز میشود.کابین مشابه کابین تحویلی به عربستان است که شبیه کابین اف35 دارای یک صفحه یک تکه لمسی است که قابل تفکیک است و اطلاعات پرواز را نشان میدهد ولی گزینه بوئینگ برای رادار، رادار APG-63V3 است. این رادار اریه فازی فعال روی اف15 سنگاپوری و عربستانی نصب شده و از گزینه ارتقا استراک ایگل های خود ارتش امریکا است.رادار ای پی جی63 وی3 در واقع ترکیب از نرم افزار های راداری ای پی جی63 وی2 و سخت افزار رادار سوپر هورنت ساخته شده . ای پی جی63 وی2 روی تعداد از اف15 شکاری ارتش امریکا طی ارتقا نصب شد. رادار ای پی جی63 وی3 همان طور که گفته شد روی استراک ایگل های سنگاپوری و عربستانی نیز نصب شده دارای 1500 ماژولار است و گفته شده برد ان بر ضد یک هدف یک متر مربعی را از 185 کیلومتر کشف کند و بیشترین برد ان به 400 کیلومتر نیز میرسد. رادار توان رهگیری 24 هدف و درگیر با شش تا هشت هدف را دارد و میتواند دست به نقشه برداری سه بعدی با دقت کمتر از سه متر بزند .همچنین گفته شده این نسخه باز به تبعیت اف15 سنگاپور و عربستان توان حمل سامانه دید حرارتی و ناوبری چشم شاهین را به شکل ثابت زیر ورودی هوا داردالبته به نظر می رسد که بوئینگ برای فروختن اف ۱۵ های جدید خود به نیروی هوایی ایالات متحده با مشکلاتی مواجه شود هزینه تولید جنگنده اف ۳۵ برای اولین بار به زیر ۹۰ میلیون دلار برای هر فروند رسیده، در نهایت در ۸۵ میلیون دلار تثبیت خواهد شد.
موتور همان موتور Pratt & Whitney F100-PW-220 که بر روی اف15 ایی استریک ایگل نصب شده میباشد که دارای قدرت 17800 پاوند بدون پس سوز و بیش از 29000 پاوند با پس سوز است که این جنگنده را میتواند در وزن سبک به سرعت بیش از 2.5 ماخ برساند که همچنان خانواده ایگل سریعترین جنگنده غربی بشاند. شایان به ذکر است این جنگنده از نظر برد رزمی مشابه استراک ایگل است و بدون مخازن سوخت سی اف تی که کنار ورودی هوا نصب می شود دارای برد انتقالی 3900 کیلومتر و با مخازن سوخت تطبیقی برد انتقالی به بیش از 5200 کیلومتر می رسد (برد انتقالی بیشترین برد با بیشترین سوخت بون سلاح است) و با چهار موشک هوا به هوا و دو تن بمب و دو مخزن سوخت خارجی داری برد 1000 کیلومتر میباشد
اف15 ایی ایکس در حال حاظر دو سرنشنیه است ولی کمپانی بوئینگ اعلام کرد در صورت سفارش نسخه تک سرنشینه ان نیز قابل توسعه است.همچنین این نسخه برای ارتش امریکا نقش یک شکاری برتری هوایی را دارد ولی توان حمل سلاح دقیقا مشابه اف15 ایی استریک ایگل یعنی شامل انواع بمبهای لیزری و ماهواره ای از وزن 225 تا 900 کیلوگرم و موشک های کروز چون ای جی ام 154 و ای جی ام 158 از برد 130 تا بیش از 900 یلومتر را دارد و میتواند موشک های ضد رادار و ضد کشتی نیز تجهیز شود.
در واقع میتوان گفت اف15 ایی ایکس یک نسخه بروز شده اف15 ایی استریک ایگل است که دارای توان بیشتر در رزم هوایی و الکترونیک مدرن است
در ارتقای جدید توان حمل سلاح سلطان افزایش چشمگیری داشته و از نظر رادار و الکترونیک نیز توانایی جنگنده ارتقا میابد
بدین ترتیب جدیدترین و مدرن ترین جنگنده نیروی هوایی ایالات متحده از لحاظ قیمت نیز مقرون به صرفه شده و می تواند با طراحی های روزآمد شده ای مانند اف ۱۵ ایگل و F/A-18E/F Super Hornet رقابت داشته باشد. نیروی هوایی ایالات متحده قرار است که تنها جنگنده های پنهانکار را خریداری نماید اما تنها جنگنده در حال تولید با این مشخصات اف ۳۵ است که می تواند تنها ۴ فروند موشک حمل کند و حالت موسوم به «هیولا»ی (Beast Mode) آن نیز تا جایی که پنهانکار نبودن ضروری نباشد می تواند تعداد موشک های خود را به ۱۶ فروند افزایش دهد که در مقایسه با بیش از 22 تا24 فروند اف ۱۵ ایگل تعداد بسیار کمتری است.
بدین ترتیب بوئینگ امیدوار است که نیروی هوایی ایالات متحده این جنگنده را به دلیل تعداد قابل توجه موشکی که می تواند حمل کند خریداری نماید. البته بدون شک بوئینگ نگاهی هم به مشتریان فعلی اف15 مانند عربستان و اسرائیل و یا کره و سنگاپور دارد(اسرائیل در سال 2022 تصمیم به سفارش 25 فروند از این جنگنده جهت جایگزینی اف15 سی و دی خود گرفت).در دسامبر سال2018 اعلام شده نیروی هوایی امریکا به دنبال نسخه شکاری اف15 با نام اف15 ایی ایکس است
بحث های زیادی برای خرید یا عدم خرید این نسخه از سال 2019 در ارتش امریکا وجود داشته برخی معتقدند انها تعداد بیشتری اف35 بخرند بهتر است ولی در نهایت پنتاگون برای همایت از این مدل دست به سفارش 12 فروند اف15 ایی ایکس برای تحویل در سال 2023 زد و البته در نهایت برنامه نهایی سفارش 144 فروند تا سال 2032 شد
F-15ID نسخه صادراتی پیشنهادی F-15EX برای اندونزی است. در فوریه 2022، وزارت امور خارجه ایالات متحده فروش حداکثر 36 فروند F-15ID و تجهیزات مربوطه به اندونزی را به ارزش حدود 13.9 میلیارد دلار تأیید کرد.
اسرائیل در سال ۲۰۲۳ دست به سفارش ۲۵ فروند از این نسخه به همراه ارتقای ۵۰ فروند اف ۱۵ فعلی خود به اف ۱۵ آیی ایکس زد. برنامه تحویل برای اسرائیل از سال ۲۰۲۶ آغاز میشود
نوشته شده برای سایت جنگاوران https://jangaavaran.ir
سلام آقای تارخ رادار آرایه فازی با برد نهایی 400 کیلومتر یا بیش ترین توان حمل تسلیحات و یا سیستم های جدید جنگ الکترونیک و کاهش سطح پس علنا میتونیم بگیم که این جنگنده از تمام جنگنده های نسل چهار پلاس مثل سوپر هورنت رافال و… بهتره.
سلام بدون شک برتر است از همشون
سلام این جنگنده مانورپذیری بیش تری داره یا سوخو 35؟
سلام سوخو35