فرانسه در دهه 1950 دست به تولید سلاح CEAM Modèle 1950 زد که در واقع توسط برخی طراحان المان در این کشور طراحی شد و بسیار شبیه سلاح ژ 3 است(در مقاله سلاح ژ3 به ان اشاره شده) این سلاح دارای کالیبر 7.92 م م با پوکه های 33 م م بود ولی زمانی که در دهه 1950 کالیبر 7.62 م م با پوکه های 51 م م در ناتو باب شد فرانسه هم به دنبال یک سلاح جدید رفت . مدتی سلاح ژ3 و فن فال استفاده کرد ولی در نهایت برای مدتی تصمیم به تولید سلاح ام16 در داخل فرانسه گرفت تا بتواند با کالیبر 5.56 ناتوهماهنگ شود
این طرح به جای نرسید و تحت لیسانس برای مدتی سلاح اچ کا 33 را تولید کرد تا کالیبر استاندارد نیروی زمین فرانسه کالیبر 5.56 م م شود ولی فرانسه با وجود رضایت از اچ کا 33 المانی دنبال ساخت یک سلاح داخلی بود.
در اوائل دهه 1970 میلادی
Paul Tellie مسئول طرح سلاح جدید برای فرانسه شد. این شرکت قبلا سلاحی با نام فاماس تایپ 62 توسعه داده بود که در سال 1962 ارائه شد. این سلاح یک سلاح بولپاپ بود که خشاب در عقب و قبضه تپانچه ای در جلو بود و از یک خشاب 20 فشنگه با کالیبر 7.62 ناتو استفاده میکرد. این طرح در نهایت به جای نرسید ولی شرکت تصمیم به این گرفت بر اساس این طرح یک سلاح 5.56 م م جدید تولید کند
سلاح جدید با نام فاماس اف1 در سال 1978 رسما وارد خدمت ارتش فرانسه شد
فاماس یک سلاح بولپاپ است .
طرح بولپاپ امتیاز خود را دارد و با قرار گرفتن خشاب و گلنگدن پشت سر ماشه بدون نیاز به کوتاه کردن لوله، طول سلاح کاهش می یابد و در کل ۲۵% کوتاه تر از نسخه های متعارف است و از طرفی لگد سلاح کمتر است و کنترل ان راحت تر است. حتی می توان ان را با یک دست شلیک کرد ولی مشکلات خودش هم را نیز دارد برای نمونه تعویض خشاب سخت تر است و از طرفی قرار داشتن بخش زیادی از تجزیات سلاح در انتهای ان تعادل ان را بر هم میزند و همچنین فاصله ماشه تا بخش متحرک زیاد است و خود پیچیدگی های خود را دارد
فاماس از فولاد ساخته شده و با فشار مستقیم گاز باروت مسلح می شود. سلاح همانند همه سلاح های بولپاپ دارای خشابی در انتهای بدنه ،در جلوی ان قبضه تپانچه ای شکل با یک روپوش برای ماشه ، در بالا سلاح دستگیره حمل برای حمل راحت تر سلاح، در جلو نیز دارای یک شعله پوش با شش شکاف است. تمام نسخه های تولید دارای یک دوپایی جمع شونده در دو طرف بدنه است که به طرف عقب جمع می شود و برای تیر انداز مزاحمتی ایجاد نمی کند ولی واقعا وجود ان هم لازم نبود
سلاح دارای وزن کامل 3.6 تا 3.8 کیوگرم بسته به مدل است و طول ان 757 م م بدون سر نیزه است که دارای طول لوله 488 م م در نسخه تهاجمی استاندارد است. سلاح دارای دریچه پوکه پران در سمت راست سلاح بالای خشاب است ولی میتوان برای شلیک افراد چپ دست ان را به ان طرف نیز منتقل کرد. برگه نازم اتش در جلو ماشه قرار دارد که در صورت چرخندان ان به سمت چپ و راست حالت نیم خودکار و خودکار انتخاب می شود و در صورتی که ان را به جلوی ماشه قرار دهیم حالت ضامن است. همچنین سلاح پشت خشاب زیر قنداق نیز دارای یک برگه نازم برای انتخاب حالت سه تیر است
دستگیره گلنگدن سلاح روی ان قرار دارد . این گلنگدن زیر دستگیره حمل قرار داشته با هر دو دست(البته با انگشت) میتوانند سلاح را مسلح کرد. در هنگام شلیک دستگیره گلنگدن ثابت نیست و به عقب و جلو حرکت میکند. سلاح دارای سرعت دهانه 930 متر بر ثانیه است و برد موثر ان به بین 300 تا 450 متر بسته به مدل است. سرعت اتش ان بسته به مدل 900 تا 1100 گلوله بر دقیقه است.
سلاح میتواند یک نارنجک تفنگی نیم کیلوگرمی ضد زره و یا ضد نفر را شلیک کند . برای اتش این خمپاره دارای یک سایت اتش در جلوی دستگیره گلنگدن است . نارنجم را میتواند در برد 75 تا 100 متری مستقیم شلیک کرد ولی با سایت نشان گیری میتوان به شکل دقیق نارنجک را تا برد 340 متری نیز اتش کرد
سلاح دارای الان متحرک طبلکی است که تا برد 400 متری قابل هدفگیری است ولی تمامی نسخه های تولید بر روی دستگیر حمل دارای ریل برای حمل دوربین هستند و میتوان دوربینهای مختلف روی سلاح نصب کرد و برد اتش را تا 700 متری افزایش داد. همچنین سلاح را میتوان به یک سرنیزه روی لوله مجهز کرد.
مدل های
اف1: اولین نسخه تولیدی که جی1 نیز نامیده می شود و چهار صد هزار قبضه از ان تولید شد و به شکل فراگیری وارد خدمت ارتش فرانسه شد . این نسخه مشکلات زیادی داشت. بسیاری از قطعات پلاستیکی مانند دستگیره گنگدن برگه ناظم اتش و سایت نشانه روی به سرعت قابل شکسته شدن بودند . سلاح اگرچه مشکلات گیر کردن نداشت ولی به دلیل سختی باز و بسته کردن عملا رفع گیر و یا تعویض قطعات در میدان نبرد ممکن نبود و به نوعی یک بار مصرف بود .این نسخه مجهز به یک خشاب 25 فشنگه کاملا صاف بود
جی2: بر اساس مشکلات نسخه اولیه تغیراتی روی این سلاح انجام شد که شامل توان شلیک گلوله های 5.56 م م جدید ، حافظ ماشه تغییر شکل دادو بسیار بزرگتر شد و بسیاری از قطعات پلاستیک با قطعات فایبر گلاس تعویض شد و با نصب چند پین باز بسته کردن سلاح را اسان تر کردند. این نسخه خشاب 30 فشنگه مجهز است. این نسخه از سال 1995 وارد خدمت شد
فاماس برای فرانسه خدمت زیادی کرد در چاد مالی و افغانستان و عراق و چند درگیری دیگر شرکت داشت و دست کم فرانسه با این سلاح در 20 جنگ و ماموریت صلح بانی حضور داشت است . بیش از هفتصد هزار قبضه از این سلاح برای فرانسه ساخته شد و در ده ارتش جهانی به خدمت گرفته شد اگرچه معمولا در نیروی های ویژه استفاده شد تا سلاح فراگیر ارتش ها . این سلاح حدود سی سال برای فرانسه خدمت گرفت ولی همواره مشکلات داشت از جمله نسخه اف1 که همچنان به شکل فراگیر در خدمت است . در سال 2014 فرانسه طی مناقطه ای جایگزینی این سلاح شد که سلاح اچ کا 416 پیروز این رقابت شد. قرار است نسخه مخصوص با نام اچ کا 416 اف در فرانسه تولید شود و در نهایت حدود صد هرار قبضه ان خریداری خواهد شد اگرچه دست کم تا هفت سال اینده همچنان فاماس در خدمت خواهد ماند
مشخصات
وزن:3.8 کیلوگرم در جی 2
طول:965 م م با سرنیزه و 757 م م بدون سرنیزه
سرعت اتش:1000 تا 1100 گلوله بر دقیقه در نسخه جی2
سرعت دهانه:925 متر بر ثانیه
برد موثر:450 متر در نسخه جی2
خشاب:30 فشنگ در نسخه جی2
عبدالحمید تارخ
منابع
http://www.military-today.com/firearms/famas.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/FAMAS