سلاح تهاجمی ام 16 و سلاح ام4
سلاح تهاجمی ام 16 و سلاح ام4
بعد از جنگ جهانی دوم ارتش امریکا خواهان جایگزینی یک سلاح استاندارد به جای چندین سلاح مورد استفاده در ارتش امریکا بود. ارتش امریکا از سلاح ام1 کاربین و ام1 گرند در کنار دو مسلسل دستی و چند سلاح دیگر استفاده میکرد. ارتش خواهان یک سلاح تهاجمی با توان اتش خودکار بود. ارتش به دلیل بزرگی کالیبر 7.62 م م با پوکه های 63 م م نیاز به کالیبر کوچکتر بود ، دست کم کابیتری که طول پوکه کوتاه تر داشته باشد از این رو کالیبر 7.62 م م با پوکه 51 م م را انتخاب کرد که در دهه 1950 تبدیل به کالیبر استاندارد نیروهای ناتو شد
با کالیبر جدید سلاح ام14 به خدمت گرفته شد که به نوعی نسخه خودکار سلاح ام1 بود. این سلاح با طول 1.1 متر و وزن کامل 5.2 کیلوگرم دارای خشاب 20 فشنگه بود . سلاح در حالت اتش رگبار کنترل درستی نداشت و بلند و سنگین بود. این سلاح به شکل محدود در اواخر جنگ کره استفاده شد و در برابر ای کی 47 که ان نیز محدود در این جنگ استفاده شد نشان داد واقعا کارایی ندارد
در میان دهه 1950 ژنرال Willard G. Wyman, یکی از فرماندهان ارشد ارتش امریکا خواهان به خدمت گیری کالیبر کوچکتر 5.56 م م شد که در اصل ان برای شکار گوزن به عنوان یک کالیبر غیر نظامی در امریکا توسعه یافته بود. این کالیبر کوچکتر از 7.62 م م بود ولی سرعت دهانه بالاتری داشت و مرمی ان جراحت بالای در بدن ایجاد می کرد. در ان زمان سلاحی با نام AR-10 در ارتش امریکا در حال تست بود که دارای کالبیر 7.62 و خشاب 20 فشنگه بود. این بسیار خوش دست بود و دقیق بود و طول و وزن مناسبی داشت از این رو این ژنرال پیشنهاد داد تا نسخه ای از این سلاح با کالیبر 5.56 م م برای خدمت در ارتش امریکا طراحی شود.
در سال 1960 سلاح جدید با نام AR-15 تحویل ارتش امریکا شد و با اغاز درگیر در ویتنام به این کشور ارسال شد و ارتش 1000 قبضه را تحویل گرفت و از سال 1962 در ویتنام به کار برد. سربازان نسبت به ام14 از ان بسیار راضی بودند . جراهات وارده کالبیر 5.56 به دلیل سنگینی عقب مرمی بالا بود زیرا به محفظ ورود به درون بدن ، ایجاد انحراف و جراحت بیشتری میکرد
در سال 1964 در نهایت ورود به خدمت سلاح جدید مورد پذیرش قرار گرفت و با اصلاحاتی سلاح جدید با نام M16 وارد خدمت و همکنون نیز سلاح اصلی ارتش امریکا به حساب می اید
ام16 یک سلاح با کالبیر 5.56 م م خنک شونده با هوا است که با فشار مستقیم گار بازوت عمل میکند. بدنه ان از الومنیوم 7075 ساخته شده و برخی بحشهای ان نیز پلاستیک فشره است و با پیچ های فولادی بخشهای مختلف به هم وصل شده است
“””””””””””فشنگ کالیبر ۵.۵۶ میلیمتری با پوکه های ۴۵ میلیمتری در دهه۱۹۶۰ در آمریکا برای سلاح ام۱۶ ساخته شد.این فشنگ اگرچه از کالیبر ۷.۶۲ میلیمتری کوچکتر بود ولی سرعت دهانه بیشتری داشت و به دلیل نحوه طراحی مرمی باعث انحراف و جراحت بیشتری میشد.روسها برای مقابله با این فشنگ ،کالیبر ۵.۴۵ م م با پوکه ۳۹ م م را برای سلاح ای کی۷۴ معرفی کردند.کالیبر ۵.۵۶ کالیبر بسیار پر کاربردی است .بیش از ۱۴۰ سلاح در جهان از آن استفاده میکنند که در تمامی ارتش های ناتو و متحدینش استفاده میشود و حتی سلاح های چون خیبر ۲۰۰۲ و یا فاتح ۲۴۴ ساخت ایران که البته عملیاتی نشدند نیز از این کالیبر بهره میبرند.””””””””
اولین نسخه تولید M16A1 دارای وزن کامل 3.6 کیلوگرم با یک خشاب 30 فشنگه بود اگرچه در ویتنام تا سال 1968 معمولا خشاب 20 فشنگه استفاده می شود . در قیاس با ام14 که با خشاب 20 فشنگه دارای وزن کامل 5 کیلوگرم بود ویا ای کی 47 با وزن 3.8 کیوگرم سبکتر بود
لوله سلاح دارای چهار دور خان از چپ به راست بود و سرعت دهانه ان 948 متر بر ثانیه بود و برد نهایی ان به 3600 متر می رسد اگرچه برد موثران 500 متر بود. سلاح دارای یک شعله پوش با چهار شکاف روی سر لوله بود و روش مسلح شدن ان با فشار گاز باروت لگ سلاح را رو به عقب کرده بود که نشانگیری در حالت رگبار را بسیار اسان تر کرده بود(در قیاس با ای کی 47 که لگ به شکلی است که سر لوله بالا می رود ) سلاح دارای سرعت اتش 700 تا 950 گلوله بر دقیقه بسته به تنظیم سیلندر گاز بود
سلاح دارای یک دریچه پوکه پران در سمت راست سلاح است و برگه نازم اتش ان با سه حالت تک تیر ، رگبار و ضامن و در برخی مدل ها حالت چهارمی ، یعنی سه تیر در سمت چپ قرار داشت. سلاح دارای یک گلنگدن در سمت راست بالای قبضه تپانچه ای شکل بود که روش کار با ان بسیار راحت بود و بسیار نرم حرکت کرده و اسلحه مسلح می شود. همچنین سلاح دارای قنداقی ثابت کائوچویی و در برخی نسخه های ویژه دارای قنداق تلسکوپی بود . سلاح دارای یک دستگیره در بالای خود است که حمل ان را راحت میکند
سامانه نشان روی شامل دو بخش است. یکی مگسک در جلوی روپوش پلاستیک لوله است و الت نشان روی در بالای دستگیره حامل سلاح که حالت L شکل دارد و دارای قابلیت تنظیم برای اتش در برد 0 تا 300 و 300 تا 500 متر است . ام 16 سلاح دقیق است یکی از دلایلش نزدیکی الت نشان گیری عقبی به چشم است که زاویه خطا را کاهش میدهد و گفته شده دقت اتش ان در 50 تا 300 متر 100% ، در 400 متر عدد 96 درصد، در 500 متر عدد 87 % است.
سلاح دارای یک خشاب الومینومی است و از دو خشاب 20 و 30 فشنگ به شکل متداول بهره می برد . تا قبل از سال 1967 خشاب های بیشتر 20 فشنگه بودند ولی از ان سال خشاب 30 فشنگه نیز در ویتنام متداول شد . البته خشاب دو قلوی 100 فشنگه با نام خشاب BTA –C نیز برای این سلاح موجود است
سلاح را میتوان به نارنجک انداز 40 م م ام 203 با برد 400 متر نیز مجهز کرد که دارای ماشه مجزا و گلوله گذاری دستی به شکل تک گلوله است
مدل های مختلف
AR-15 : نخستین نمونه بر اساس AR-10 که در اکثر نمونه های تولید فاقد دستگیره روی بدنه است . این نسخه به تعداد کم برای ارتش امریکا تولید شد
M16: نخستین نمونه تولید برای ارتش امریکا که به شکل ازمایشی تولید شد و در ویتنام به کار رفت. این سلاح نشان داد دقیق، خوش دست و بسیارقدرتمند است ولی بسیار به گاز باروت حساس بود و مستعد گیر کردن بود . در واقع ارتش امریکا با این نسخه متوجه شد این سلاحی خوش دست تر و دقیقتر از ای کی 47 کلاشینکوف روسی دارد ولی قابلیت اعتماد ان را نداشت از این رو تلاش کرد در نسخه ای بعدی روی اطمینان پذیری سلاح کار کند
M16A1: نسخه تولید در سال 1967 با اصلاحاتی در بخش متحرک سلاح برای کاهش مشکلات میکانیکی و گیر کردن بود و همچنین با افزودن پیچ های بیشتر باز بسته کردن این سلاح را اسانتر کردند.این سلاح برای دو دهه سلاح استاندارد ارتش امریکا بود
M16A2:نسخه پیشرفته تر که بر اساس تجارب تفنگداران دریایی از استفاده از نسخه قبلی توسعه یافت. این نسخه در سال 1982 توسعه یافت و تا میانه دهه 1980 وارد خدمت شد. نسخه ای 2 بدنه مستحکم تر داشت از جمله روپوش لوله، مگسک ، قنداق، جایگاه خشاب، خود خشاب مستحکم تر شده بودند همچنین سایت نشان گیری عقبی تا 800 متر نیز درجه بندی شد . همچنین سرعت دهانه به 980 متر بر ثانیه افزایش یافت و باز اطمینان پذیری ان افزایش یافت. این نسخه جایگزین نسخهA1 شد
M16A3: نسخه اصلاح شده دارای حالت اتش سه تیر در کنار حالت های ضامن، رگبار و تک تیر . حالت سه تیز برای کاهش هدر رفت مهمات ساخته شد
M16A4: اخرین نسخه تولید که همکنون در حال تولید است . این نسخه دارای یک دستگیره قابل حمل در زیر لول است که قابل جدا شدن است و میتواند با برداشتن ان روی ریل زیر لوله چراغ قوه ویا نشان گذار لیزری نیز نصب کرد(البته برای نسخه های قبلی نیز کیت های برای تجهیز به این وسایل وجود دارد)
CAR-15: این نسخه که مخفف عبارت Colt Automatic Rifle-15 است و با نام کلت کماندو نیز شناخته می شود نسخه کاربین کوچک ام16 بود که در سال 1966 وارد خدمت شد. این نسخه دارای لوله 381 م م بود که از لوله 508 م م ام16 کوچکتر بود ولی بقیه اجزا و کالیبر کاملا مشابه بود اگرچه یک حالت سه تیر نیز به برگه نازم اتش افزوده شده بود . این نسخه برای تکاوران و نیروی های ویژه در ویتنام ساخته شد . کاهش طول لوله باعث کاهش سرعت دهانه به 840 متر بر ثانیه شده بود و برد موثر نیز بین 300 تا 400 م م بود ولی سرعت اتش ان مشابه ام16 بود و از خشاب 20 و 30 فشنگه بهره می برد . همچنین این نسخه اولین عضو خانواده ام16 بود که دارای قنداق تلسکوپی بود و طول ان کاهش چشمگیری نسبت به ام16 با قندان ثابت داشت اگرچه نسخه قندان کشوی تا اواخر دهه 1970 دردسترس نبود. در میانه دهه 1970 برای این نسخه صدا خفکن نیز توسعه یافت و امروزه با ام4 جایگزین شده است
کاربین ام4
ارتش امریکا در ویتنام کلت کماندو نسخه کاربین ام16 را به خدمت گرفت ولی این سلاح دو مشکل داشت. اول کوتاه شدن لوله دقت و برد موثر را کاهش داده بود دوم مانند نسخه اولیه ام 16 و تا حدی ام16 ای 1 به گرد غبار حساس بود . در دهه 1980 با ورود ام16 ای2 که اطمینان پذیری بالای داشت ارتش امریکا خواهان یک نسخه کاربین بر اساس این نسخه شد . این نسخه در سال 1988 توسعه یافت و در سال 1994 وارد خدمت شد
ام4 دارای همان کالیبر 5.56 م م است و دارای 80% قطعات مشترک یکسان با ام16 ولی ان 20 % قطعات با ام16 قابل تعویض نیست. این نسخه دارای طول لوله 370 م م و سرعت دهانه 880 متر بر ثانیه است و برد موثر ان 500 متر می باشد و سرعت اتش ان نیز بسته به تنظیم سیلندر گاز 750 تا 950 گلوله است. از نظر سامانه نشان روی و کل سیستم مشابه ام16 ای 2 است و در ام4 ای1 دارای ریل در زیر لوله برای نصب دسته اضافی، چراغ قوه، نشان گیر لیزری و ریل لازم برای نصب دوربین و یا سامانه دید شبانه روی دستگیره حمل است و اکثر نسخه های تولید دارای قنداق تلسکوپی است
اچ کا 416
این سلاح در هکلر کخ المان توسعه یافته و نسخه ارتقا یافته ام4 برای ارتش امریکا است اگرچه قرار است جایگزین جی 36 در ارتش المان شود . این نسخه دارای پیسون گاز کوتاه تر و بهینه تر است که خرابی کمتری دارد و حتی طی ازمایشات با شلیک 10000 گلوله نیز ایمانی بالای از خود نشان داده است. برای اشنایی با این سلاح اینجا را کلیک کنید
CQBR
نسخه از ام4 دارای لوله کوتاه تر به میزان 262 م م برای نیروی های پشت جبهه خدمه تانک خلبانان و کلا هر نیروی که جای زیادی برا حمل سلاح اتوماتیک ندارد. این نسخه مشابه ام4 است ولی سرعت دهانه ان کمتر و برد موثر ان 500 متر است. این نسخه با وزن 2.7 کیلوگرم سبکترین عضو این خانواده است
ام16 در بیش از 70 کشور جهان خدمت میکند به عنوان سلاح سازمانی کشور های زیادی خدمت میکند و بعد از ای کی 47 فراگیر ترین سلاح تهاجمی موجود در ارتش های جهان است. ام16 بسیار خوش دست و دقیق و کشندگی بالای دارد و تا کنون بیش از 12 میلیون قبضه از ان ساخته شده است و همچنان تولید ان ادامه دارد . چندین کشور بر اساس این سلاح نسخه های را تولید کردند در بین انها نسخه چینی نورینسو سی کیو قابل توجه است
CQ-5.56 در چین در دهه 1970 بر اساس M16A1 ساخته شد و اکثر انها دارای خشاب 20 فشنگه بودند اگرچه نسخه 30 فشنگه نیز موجود است. این نسخه کارایی مشابه ام16ای1 را دارد. این نسخه در حدود 15 کشور جهان به خدمت گرفته شده که شامل ایران نیز می شود. ایران را این نسخه را تحت امتیاز برای نیروی های ویژه سپاه پاسدران و احتمالا ارتش تولید کرده است ولی به شکل فراگیر در خدمت نیست و تنها برخی نیروها از ان استفاده میکند و ای کی 47 همچنان سلاح سازمانی سپاه پاسداران است(در برخی نمایشگاه ها نیز سلاحی مشابه ام4 در ایران دیده شده است که احتمالا نسخه چینی ان میتواند باشد زیرا چین نسخه کاربین CQ-5 را تولید میکند اگرچه شبیه ام4 است ولی در واقع کاربین ام16ای1 است )
مشخصات
- طول اسلحه: ۸۵۰٫۹ میلیمتر (۳۳٫۵ اینچ)
- طول لوله: ۳۶۸٫۳ میلیمتر (۱۴٫۵ اینچ) (لوله این اسلحه در نوع ام۴آ۱ سنگین تر بوده و دارای مقاومت بیشتری نسبت به گرما در آتش مداوم در حالت رگبار است)
- وزن اسلحه بدون خشاب: ۲٫۹۴ کیلوگرم (۶٫۵ پوند)
- وزن اسلحه با خشاب: ۳٫۴ کیلوگرم (۷٫۵ پوند)
- برد مؤثر: 500 متر
- برد نهایی: ۳۶۰۰ متر
- میزان آتش: ۷۰۰ الی ۹۵۰ تیر در دقیقه
- سرعت گلوله در سرلوله (سرعت اولیه گلوله): ۹۵۰متر بر ثانیه (۲۹۷۰ فوت بر ثانیه)
- خشاب: ۳۰ تایی
ترجمه: عبدالحمید تارخ