تانک مرکاوا

تانک مرکاوا

اسرائیل در میانه دهه 1960 به شدت  از نظر فناوری زرهی از عربها عقب تر بود . اسرائیل از تانک های چون ای ام ایکس 13، سنجورین و سوپر شرمن بهره میبرد در حالی که اعراب از زره کوب اس یو 100 تانک تی 55 و ام 48 پاتن بهره می بردند .اسرائیل در سال 1966 با انگلستان برای دریافت تانک چیفتن وارد مذاکره شد و دو تانک نیز برای ازمایشات دریافت کرد و تصمیم  به تولید 1500 تانک در داخل داشت ولی در نهایت با حمله اسرائیل به اعراب در سال 1967 و فشار اعراب به انگلستان، این کشور از تحویل چیفتن به اسرائیل سرباز زد تا اسرائیل به دنبال راه حل دیگری برود.

اسرائیل متوجه شد که باید نیاز  به خارج در زمینه تهیه  تانک برای ارتش قطع شود و از این رو به دنبال تولید یک نسخه بومی رفت که با نیازهای این کشور نیز جور در بیاید . اکثر تانک های عضو پیمان ناتو برای مانور و نبرد در سرزمین های پهناور طراحی شده بودند در حالی که اسرائیل  سرزمینی کوچک بود.

از این رو در سال 1970 اسرائیل  تحت هدایت و سرپرستی  سرتیپ اسرائیل تاله که  از جمله با تجریه ترین افسران زرهی اسرائیلی بود  وارد برنامه  طراحی تانک جدید شد ، این رژیم  به دنبال طرح یک تانک بومی با اولیت  حفاظت از خدمه  شد.اسرائیل تال در جنگ سال 1956 و 1967  برای اسرائیل جنگیده بود و یک قهرمان با تجربه زرهی به حساب می امد .

اسرائیل تال طرحی  را پیشنهاد داد که در ان بیشتر از هر چیزی محافظت زرهی  به چشم میخورد. تانک دارای موتوری در جلوی بدنه بود که باعث ایجاد یک محافظت زرهی بیشتر در قسمت جلو میشد و دارای  برجکی کوتاه  و بسیارباریک بود که هدفگیری  ان را بسیار  سخت میکرد  و با شیب بسیار برای مقابله با حملات خرج گود(مانند موشک های و راکت های ضد تانک) و یا  مهمات انرژی جنبشی (که از تانک ها شلیک می شود)بود.

اولین مرکاوا در اوریل سال 1979 تحویل شد و از ان به بعد اسرائیل هیچ تانک را از خارج دریافت نکرد

مرکاوا مارک1

مرکاوا تانکی است به چهار خدمه  که راننده در جلو سمت چپ تانک  قرار دارد که از طریق سه پیرسکوپ به بیرون دید دارد  ، گلوله گذار در درون برجک سمت چپ و فرمانده و توپچی در سمت راست برجک قرار دارند. توپچی در بالای برجک دارای یک سایت اتش ترکیبی با چشمی دید حرارتی نسل دوم است که دارای برد شلیک موثر  2000 متر در روز است اگرچه سایت اتش تا 5000 متر درجه بندی شده است (در مرکاوا 1). همچنین تانک دارای  مسافت یاب لیزری  و رایانه اتش بالستیک است(همگی ساخت البیت سیستم اسرائیل) . فرمانده  دارای  یک پیرسکوپ با قابلیت درشت نمایی تا 20 ایکس است  در بالای سر خود است که قابلیت  چرخش 360 درجه را دارد و از طریق چشمی به سایت  اتش توپچی برای اتش دستراسی دارد

تانک دارای یک درب در عقب است که به مرکاوا توان استثنایی سوار کردن 5 سرباز مسلح را در درون تانک را میدهد توانایی که هیچ ام بی تی دیگر برخوردار نیست. از این رو مرکاوا میتواند با سوار کردن سربازان به درون خود انها را پوشش دهد و یا زخمی را درون خود جا دهد. در صورت نیاز میتواند  به جای سربازان دو برانکار و یک امداد گرا درون خود جا دهد و دارای  یک مخزن 60 لیتری اب برای خدمه و سربازان است

تانک دارای شش چرخ است و از همین میزان کمک فنر بهره می برد و به صورت طراحی شده که در تعمیر و نگهداری بسیار سریع قابل جایگزینی  باشد .در نسخه مارک 1مرکاوا دارای یک موتور دیزل  امریکایی 12 سیلندر  AVDS-1790-6A   با 908  اسب بخار قدرت است که با  در نظر گرفتن  وزن 63 تنی تانک دارای رانش به وزن 14.5 اسب بخار بر تن است که رقمی کمی است و تانک دارای  سرعت جاده 50 کیلومتر بر ساعت است.این موتور نسخه ارتقا یافته موتور تانک ام 60 است ولی مصرف سوخت بالای دارد و با 1000 لیتر سوخت دارای برد 400 کیلومتر است . موتور تانک را میتوان در عرض 60 دقیقه تعویض کرد. موتور در جلوی تانک قرار گرفته و خورشیدی نیزی  در جلو است از این رو خود یک محافظت زیادی را برای خدمه تانک ایجاد میکند و تا حدی میتواند خود جلوی ورود مهمات را به درون بدنه بگیرد

 مرکاوا نسخه مارک 1(و البته مارک 2) دارای توپ 105 م م  ام 68 میباشد که همان توپ مشهور خان دارد ال7 انگلیسی است. توپ میتواند 20 درجه به طرف بالا و منفی 8.5 درجه رو به پایین حرکت کند و به تانک اجازه شلیک در شیب های رو به بالا و پایین را می دهد .  مرکاوا در اسرائیل  میتواند انواع مهمات ها را شلیک کند که به شرح زیل امده است

مهمات انرژی جنبشی ام 111 دارای سرعت دهانه 1455 متر بر ثانیه  م و توان نفوذ  در 390 م م زره تخت در 2000 متر با هسته تنگستنی

مهمات انرژی جنبشی ام 426  اقتباس شده از مهمات المانی دی ام 63 با هسته تنگستنی با توان نفوذ  در 530 م م زره در 2000 متر و سرعت دهانه 1455 متر بر ثانیه

مهمات ام 117 یک  مهمات با ریز مهمات های اتش زا برای از بین برد بالگردها و نفراد  پیاده و خودرو ها

مهمات خرج گود ضد زره ام 152 با توان نفوذ در 450 تا 550 م م زره

مهمات ام 494 برای درگیری شهری شامل  5000 دارت کوچک در  کلاهک

مهمات انفجاری  له شونده ام 156 در کنار مهمات دود زا ام 158 و مهمات ترکش شونده ام 420  از دیگر مهمات های مرکاوا مارک و 2 هستند که تمامی مهمات  های ذکر شده در بالا در اسرائیل  برای توپ 105 م م ساخته شده است.

تانک 62 گلوله را حمل میکند که بخش از  ان در پشت برجک و بخشی به عنوان ذخیره در درون بدنه است . در کنار ان بر روی برجک برای گلوله گذار دارای  یکی مسلسل 7.62 م م فن مگ است و مسلسل مشابه نیز با توپ اصلی هماهنگ شده است . در مجموع 10000 گلوله 7.62 م م حمل میکند و در صورت نیاز میتوان ان را به یک مسلسل 12.7 م م در جلوی برجک  بر روی لوله توپ (که هم راستا  توپ اصلی  اتش  میکند) و یا یک مسلسل فن مگ دیگر برای فرمانده روی برجک نصب کرد.

در مارک1 فرمانده به یک خمپاره انداز خارجی 60 م م دستراس  دارد که در سمت راست برجک نصب شده است (کنار برجک) تا برد 2000 متر اهدافی را که به ان دستراس  مستقیم نیست(مثلا بر روی بام یک خانه و یا پشت یک مانع) را میتوان  با ان هدف قرار داد. این نیز یکی از ویژگی های  منحصر به فرد مرکاوا است

مرکاوا دارای حفاظت  بسیار بالای است و در واقع اولین اولیت  ان حفاظت بوده. از انجای که همواره تانک های اسرائیلی  با خطر مین مواجعه است تانک دارای  زره کافی در زیر بدنه برای حفاظت در برابر انفجار  در زیر تانک است و همچنین سوخت تانک در مخزن ویژ ای محافظت شده قرار دارد.

تانک دارای یک محفظه خاموش کننده اتش  به صورت خودکار است که توسط سنسورهای در درون تانک محل اتش سوزی مشخص شده و در ان نقطه  مواد اتش خاموش کن  پاشیده میشود. زمان واکنش این سامانه به اتش 100 میلی ثانیه است. همچنین تانک دارای 12 نارنجک انداز دود زا است که به صورت دو بسته شش تایی در دو طرف برجک(جلوی برجک) نصب است

با وجود اینکه در اواخر دهه 1970 تانک های  که تولید شدند دارای  زره کامپوزیت بودند(در کنار فولاد) ولی  زره مرکاوا در نسخه مارک 1 و 2 کاملا فولادی بود ولی شیب  زیاد ان باعث کاهش شدید تاثیر نفوذ مهمات ها از انواع خرج گود و انرژی جنبشی  می شد. شیب برجک به اندازه ای است که توان نفوذ  را به نصف کاهش داده و مهمات به هر شکلی به جلوی بدنه و برجک برخورد کند به سطح شیب دار اثابت میکند.در جدول زیر میزان مقاومت زره مرکاوا مارک 1 امده است

میزان مقاومت زره مرکاوا مارک1

جلو بدنه در برابر مهمات انرژی جنبشی	380 م م
جلو بدنه در برابر مهمات خرج گود	470 م م
جلو برجک در برابر مهمات انرژی جنبشی	550 م م
جلو برجک در برابر مهمات خرج گود	800 م م

با نگاهی به جدول بالا میتوان دید میزان مقاومت مارک1 با وجود داشتن زره فولادی  با نسخه ام1 ابرامز امریکایی که هم زمان با مارک1 وارد خدمت شده و دارای زره کامپوزیت بود کاملا برابر  است.  همچنین تانک در پشت برجک دارای زنجیرهای که به انها گوی های فلزی  متصل است مجهز است(پشت سر برجک را پوشانده است)که هدف از ان انفجار  موشک و راکتهای ضد تانک  بعد از برخورد به این زنجیر ها  قبل از برخورد به پشت برجک است.این زنجیرها بعد از جنگ سال 1982 دره بقا و تجارب این نبرد نصب شد. در مجموع 250 عراده مارک 1 تولید شد

مرکاوا مارک 2:

این نسخه در سال 1983 وارد خدمت شد و در واقع یک ارتقا کوچک بر اساس نبرد سال پیش در لبنان بود که  شامل  ارتقائاتی برای نبرد شهری بود.در این نسخه خمپاره انداز 60 م م به داخل بدنه منتقل شد زیرا  در نسخه قبلی فرمانده برای شلیک خمپاره انداز  باید از تانک بیرون می امد که در معرض خطر اتش قرار  میگرفت. خمپاره انداز در  کنار دست فرمانده در درون تانک قرار گرفت و تنها با باز کردن یک دریچه در بالای  برجک می توانست  از درون تانک دست به اتش بزند.

همچنین این نسخه  دارای یک گیربوکس اتوماتیک اسرائیل  بود و میزان سوخت داخلی به 1400 لیتر افزایش یافت  و پشت سر برجک تانک توری  ضد راکت و و زنجیر برای مقابله با حملات راکتی نصب شد. سامانه اتش ارتقا یافتد و به سنسور باد تجهیز شد تا رایانه کنترل اتش  بتوان با دقت بالاتری هدفگیری کند. با وجود این همچنان دارای همان توپ 105 م م بود. چند نسخه دیگر از مارک 2تولید شده که شامل

مرکاوا 2 بی:شامل نصب یک سامانه دید حرارتی جدید

مرکاوا 2 سی:دارای زره بیشتر در بالای برجک برای مقابله با حملات از بالا

مرکاوا 2 دی: دارای زره کامپوزیت ماژولار در بالای برجک که باعث افزایش حفاظت در برابر حملات از بالا شده. این زره را میتوان به سرعت تعویض کرد. همچنین زره جلو برجک نیز افزوده شده است

در جدول زیر میزان مقاومت مرکاوا مارک 2 دی  امده است

جلو بدنه در برابر مهمات انرژی جنبشی	480 م م
جلو بدنه در برابر مهمات خرج گود	600 م م
جلو برجک در برابر مهمات انرژی جنبشی	760 م م
جلو برجک در برابر مهمات خرج گود	1150  م م

میزان حفاظت این نسخه  به خوبی با ام1 ای1 ابرامز قابل قیاس است و از تی 72 در تمامی نسخها(به غیر از نسخه تی 72 بی3)برتری کامل دارد. 580 عراده مرکاوا 2 ساخته شد

مرکاوای مارک3

این نسخه در سال 1989 وارد خدمت شد.این نسخه تغیرات بسیار  نسبت به مدل قبل داشت که میتوان  به :

 نصب موتور پر قدرت  12 سیلندر دیزل AVDS-1790-9AR  با توان 1200 اسب بخار که رانش به وزن 18.5 اسب بخار بر تن را برای تانک ایجاد میکرد. این نسخه دارای چالاکی بیشتری و و سرعت جاده ان به 60 کیلومتر بر ساعت و برد ان به 500 کیلومتر رسیده بود

 نصب توپ 120 م م به جای توپ 105 م م خان دار ام 68. توپ 120 م م بدون خان ان جی 251 که در اسرائیل تولید میشود  در واقع همان توپ المانی رومینگتال  120 م م است که بر روی تانک های زیادی  چون لئوپارد2، ابرامز، کا1 و یا تایپ 90 ژاپنی نصب است.این توپ نسخه ال44 توپ رومینگتال 120 است که روی ابرامز  نیز نصب است و میتواند مهمات استاندارد ناتو را شلیک کند و قدرت نفوذ ان دو برابر توپ قبلی است. این توپ میتواند تا 20 درجه رو به بالا و منفی 7 درجه رو به پایین  حرکت کند و تانک میتواند تا 46 گلوله 120 م م را درون خود حمل کند.

از جمله مهمات های ایت  توپ در اسرائیل میتوان به

مهمات انرژی جنبشی ام 322  با هسته تنگستنی با سرعت دهانه 1702 متر بر ثانیه و قدرت نفوذ بیش از 550 م م در 2000 متر

مهمات انرژی جنبشی  ام 338 با هسته تنگستنی و توان نفوذ 700 تا 730 م م در 2000 متر(این نسخه از مارک4 پرتاب میشود)

سه نمونه مهمات دیگر شامل  انواع خرج گود ضد زره( با توان نفوذ در 600 تا 650 م م زره)، انفجاری  ترکش شونده و نمونه ای با ریز  مهمات ضد نفر نیز در دستراس است و همچنین این نسخه میتواند از توپ 120 م م خود یک موشک لوله پرتاب هدایت لیزری از نوع لهاد  با برد 8 کیلومتر را اتش کند. این موشک لوله پرتاب را میتوان از لوله توپ شلیک کرد و در اخرین لحظه سامانه هدایت لیزری را روی هدف قرار داد تا هدف هشیار نشود. این موشک دارای توان نفوذ در 800 م م زره را دارد و از توپ 105 م م نیز قابل پرتاب است از این رو دو نسخه مارک1 و 2 هم میتوانند  از این موشک  بهره ببرند

همچنین مارک 3 دارای سایت اتش دقیتر  برای توپچی است و فرمانده نیز دارای  پیرسکوپ اصلاح شده مجهز به سامانه دید حرارتی نسل دوم و با توان درشت نمایی 14 ایکس شده است

همچنین در مارک3 برای اولین بار از زره  کامپوزیت ماژولار استفاده شد. از انجای که توپ بزرگتر بود برجک دوباره طراحی شد و جلو  و دو طرف برجک از صفحه های ماژولار قابل تعویض ساخته شد تا  در میدان جنگ به سرعت قابل تعویض باشد.

میزان حفاظت زره مرکاو مارک3 دی در جدول زیر امده است

جلو بدنه در برابر مهمات انرژی جنبشی	760 م م
جلو بدنه در برابر مهمات خرج گود	1380 م م
جلو برجک در برابر مهمات انرژی جنبشی	820 م م
جلو برجک در برابر مهمات خرج گود	1530 تا 1650   م م

همچنین در مارک 3 یک تلفن در عقب تانک برای ارتباط پیاده نظام با فرمانده تانک نصب شد و سیستم تهویه  ان نیز ارتقا یافت .چند نمونه مارک3 تولید شد

مارک 3 بی . نسخه ارتقا یافته در ناحیه زره

مارک 3بی باز: مجهز به یک سایت هدفگیر برای توپچی با توان تعقیب خودکار اهداف متحرک و کارایی بسیار  بالاتر در حمله به یک هدف  متحرک در حالی که خود مرکاوا نیز متحرک است

مارک  3 دی : این نسخه که به  Dor-Dalet نیز مشهور است دارای زره بیشتری کامپوزیت  ماژولار در ناحیه بالای  برجک است و برای نبرد شهری اماده شده است

در مجموع 780 عراده از این نسخه تولید شد

مرکاوا مارک4

اخرین نسخه  مرکاوا تولیدی در سال 2003 میلادی  است . این نسخه دارای موتور دیزل 12 سیلندر  المانی GD883 (MTU883)  با 1500 اسب بخار قدرت است که با در نظر گرفتن وزن 65 تنی این مدل دارای رانش به وزن 23 اسب بخار بر تن بوده که رقم قابل توجه ای است . این موتور 25% افزایش قدرت  برای مارک4 نسبت به مدل قبل فراهم میکند  . این نسخه دارای   شاسی ارتقا یافته برای حرکت در  مناطق کوهستانی مانند  بلندی های جولان است و از همان تسلیحات نسخه مارک 3 بهره می برد ولی دارای سامانه اتش پیشرفته تر  است .  فرمانده دارای یک سامانه دید حرارتی کامل مستقل از توپچی   به صورت پانورماتیک است که به ان اجازه  کشف هدف به صورت مستقل و درگیری  بدون  نیاز به سامانه اتش توپچی  را میدهد .سامانه اتش  El-Op  ساخت البیت سیستم نسخه پیشرفته  تر نسخه به کار رفته در مارک 3  باز است که  بعد از کسب هدف توسط  اپتیک ، سامانه اتش  در  به صورت خودکار لوله توپ رو روی هدف قرار می دهد . این سامانه بسیار دقیق است به  صورتی که حتی میتواند بر روی یک بالگرد کم سرعت نیز قفل کند ویا در حالی که مرکاوا در حال حرکت است به طرف یک هدف در حالت حرکت نیز اتش کند. در سامانه اتش این نسخه  احتمال برخورد گلوله به یک هدف در 3500 متر رقمی معادل 90% است

مارک4 دارای همان توپ 120 م م است ولی نسخه که روی مارک4 نصب است توپ ام جی 253 است که دارای روکش حرارتی و سامانه تخلیه دود جدید است. این توپ توان پرتاب مهمات انرژی جنبشی ام 338  را دارد که بالاترین توان نفوذ  را بین مهمات های اسرائیلی دارد. مارک 4 دو گلوله بیشتر نسبت به مارک 3 حمل میکند (48 گلوله). سیستم جدید دیگری که در تانکهای LIC-۲۰۰۴ به کار گرفته شده یک دوربین ۳۶۰ درجه‌است که مجهز به عدسی گردنده بود و از دورنمای صحنه‌ای که در دید مسلسل است عکس برمی دارد. این دوربین در صورت مشاهده هر تحرک مشکوک یا فعالیت مشکوک در اطراف تانک آن را به خدمه اطلاع می‌دهد. این سیستم برای تأمین ایمنی تانک در محیطهای خطرناک بسیار مناسب است.. راننده نیز دارای  یک نمایشگر رنگی است که به ان اجازه میدهد تا پشت سر خود را با کمک یک  دوربین  ببیند . فرمانده و توپچی هر کدام دارای  دو نمایشگر رنگی چند کاره است  که  نمایشگر فرمانده دارای  یک نقشه خان دیجیتال  مجهز به سامانه جی پی اس است که موقعیت دقیق تانک را به فرمانده روی نقش نشان میدهد. برجک تمام برقی است و تمامی تجهیزات الکترونیکی  ان ساخت البیت سیستم اسرائیل است . تانک دارای خط ارتباط داده برای  تبادل  اطلاعات سامانه اپتیکی بین تانک های دیگر و یا مراکز فرمانده ای است این سیستم حتی توان دریافت تصاویر پهبادها را  خواهد داشت و میتواند اطلاعات  اپتیک یک بالگرد را دریافت کند.

زره این مدل نیز مشابه زره مارک3 دی است ولی  در شکل برجک تغیراتی  ایجاد شده که شامل  قرار گرفتن سامانه اپتیک توپچی در بالای زره تانک است در حالی که  در نسخه های قبلی این سامانه در درون زره قرار داشت (بین زره). زره ماژولار و قابل جدا شونده است. در مارک 4 مقاومت زره از جلو برجک  در برابر مهمات های  خرج گود از نسخه  مارک 3 دی کمتر است  که دلیل ان نحوه طراحی زره ماژولار این مدل است . زره ماژولار این مدل با نسخه قبلی فرق بسیار و بر خلاف نسخه مارک3 که زره کامپوزیت روی زره اصلی پیچ میشد  ، در این نسخه زره به صورت کامل روی برجک را پوشانده شده است    . در این نسخه مقاومت زرهی در بالاترین رده خود است که در جدول زیر امده است

جلو بدنه در برابر مهمات انرژی جنبشی	880 م م
جلو بدنه در برابر مهمات خرج گود	1400 م م
جلو برجک در برابر مهمات انرژی جنبشی	600 تا 1030 م م
جلو برجک در برابر مهمات خرج گود	750 تا 1340   م م

با در نظر گرفتن  زره دو نسخه مارک 3و مارک4 بسیاری از موشک های ضد تانک زمین پرتاب  توان نفوذ در زره  این تانک را از جلوی بدنه و برجک ندارد و همچنین در این نسخه کف تانک به شکل وی شکل ساخته شده که کمترین میزان خسارت بر اثر انفجار مین زیر تانک با هدایت موج انفجار به دو طرف به وجود اید

تانک دارای هشدار دهنده لیزری ساخت البیت است  است که به صورت خودکار بعد از کشف لیزر قفل شده روی تانک دست به پرتاب نارنجک انداز دو زا میزند . در این نسخه  برخلاف  نسخه های قبلی  که نارنجک انداز ها  در جلوی برجک نصب شده بودند در درون زره ماژولار در دو طرف  برجک به صورت نیم پنهان قرار دارند.

تانک دارای سامانه تهویه  مناسب برای بقا در یک نبرد میکروبی است ولی شاید بزرگترین امتیاز  مارک 4 نصب سامانه ترفوی  ساخت رافائل اسرائیل بود که در سال 2010 روی این تانک نصب شد. تروفی که سامانه دفاع فعال است که بر اسا  تجارب نبرد در سال 2006 در جنوب لبنان به دست امد(جنگ 33 روزه)

این سامانه یک سامانه  برای مقابله با موشک ها و راکتهای ضد تانک است اگرچه میتواند با مهمات های پر سرعت انرژی جنبشی نیز درگیر شود . همچنین گفته شده این سامانه توان درگیری با موشک های تاپ اتک (حمله کننده از بالا) را نیز دارد .

تروفی دارای چهار رادار اریه فازی موج میلیمتری  ام 2133 ساخت البیت سیستم  که در چهار  طرف برجک نصب شده است و پوشش 360 درجه فراهم میکند و حرکت  هرگونه پرتابه را به طرف تانک را هشدار میدهد . بعد از دریافت تصویر رادار پرتاب و مشخص شدن سمت ان سامانه  دارای  دو پرتاب کننده در دو طرف برجک است که دارای گلوله های همانند شات گان می باشد  و شامل  تعداد زیادی ساچمه است.  به سرعت با محاسبه  مسیر و سمت حرکت پرتاب لوله شلیک که در موقعیت و سمت پرتاب است به طرف منطقه برگشت و تعداد زیادی  ساچمه  به طرف  پرتابه شلیک میکندو مهمات را در اسمان هدف قرار میدهد. تمام فعالیت این سیستم خودکار بود و زمان واکنش کمتر از 2 ثانیه است. بارگذاری مهمات بعدی برای نابودی پرتابه بعدی تنها یک ثانیه زمان میبرد

این سامانه بر روی برخی نسخه های مارک4 نصب  است که به انها مارک 4 ام نیز میگویند(همه مارک 4 ها این سامانه را ندارند). این نسخه  در سال  2010 روی مارک 4 نصب شد و اولین بار در غزه در 1 مارس سال 2011 استفاده شد. در ان  روز یک حمله با یک موشک ضد تانک مالیوتکا  توسط تروفی  دفع شد،در 20 مارس همان  سال و  یک اوت سال 2012 موفق به دفع حمله با ار پی جی 29 و موشک مایلوتکا شد

در 14ژوئن سال 2014 در غزه یک موشک کورنت را نابود کرد   و در نبرد سال 2014 در غزه  دست کم پنچ  بار مارک4 را نجات داد البته در این نبرد تنها یک مارک 4 از کنار بدنه(بخش زره محافظ سامانه تعلیق) توس ار  پی جی 29 هدف قرار گرفت که البته تانک اسیب دید ولی خدمه زنده ماندند.

اگرچه گفته شده ار پی چی 30  برای مقابله با تروفی ساخته شده ولی از نظر نظامی این مسئله خیلی غیر قابل باور است. طراحی این موشک بسیار ساده است. ابتدا یک راکت کوچک از لانچر جانبی پرتاب شده و با برخورد با زره‌های واکنشی این زره را از بین برده و پس از مدت کوتاهی راکت ۱۰۵ میلیمتری اصلی به بدنه تانک برخورد کرده و آن را منهدم می‌کند. در واقع  قرار است اول راکت کوچیک  سامانه تروفی را فریب دهد و بعد راکت 105 م م پشت سر ان به تانک برخورد کند ولی دو مسئله باقی میماند اول اینکه   با در نظر گرفتن برد 200 متری این راکت انداز فرد تیر انداز باید تا 200 متری به  تانکی نزدیک شود  که دارای چند مسلسل برای حفاظت از خود است و مسئله دوم توان نفوذ  مهمات راکت ار پی جی 30  است که تنها رقم 650 م م انهم در صورت برخورد با زره تخت است و نه زره شیب دار مرکاوا

بر اساس شاسی شاسی مارک4 نفربر نمر ساخته شد. نفربر زرهی سنگین نمر (Namer) از محصولات زرهی اسرائیل ، در دو نمونه ساخته شده که نمونه اول بر اساس شاسی تانک مرکاوا مارک 1 و نمونه دوم براساس شاسی تانک مرکاوا مارک 4 است. این نفربر با نصب جایگاه های تسلیحاتی مناسب از قابلیت تبدیل به یک خودروی رزمی پیاده نظام (IFV) تمام عیار برخوردار است. نفربر سنگین نمر از بالاترین سطح حفاظت زرهی در میان نفربرها برخوردار است و قابلیت دفع گلوله های کالیبر 120 و 125 میلیمتری تانک ها از بخش جلویی را دارد.

مرکاوا 4 باراک که مرکاوا مارک 5 هم گفته می شود اخرین نسخه این تانک است  که  قرار است در سال 2023 وارد خدمت شود. این تانک دارای یک ترفوی  ارتقا یافته، پوشش دوربین 360 درجه روز/شب برای افزایش آگاهی از موقعیت، یک نمایشگر هدآپ به سبک جت جنگنده برای فرمانده تانک(که اطلاعات  لازم را روی شیشه عینک کلاه به نمایش میگذارد ) و حسگرهای جدیدی که آن را قادر می‌سازد به طور مستقل اهداف را به شناسایی  و به سرعت به آنها حمله کند و همچنین دارای قابلیت‌های جنگ الکترونیک و سیستم‌های پردازش پیشرفته است.

تجارب عملیاتی

اولین حضور نظامی مرکاوا در سال 1982 در جریان حمله به لبنان و اشغال این کشور توسط اسرائیل بود. در این نبرد نسخه مارک1 مرکاوا با یگانها زرهی ارتش سوریه در لبنان درگیر شد . در مرحله اول  در جریان پیش روی به طرف بیروت چند تانک تی 62 در مقابل مرکوا قرار گرفتند که نابود شدند ولی در دره بقا درگیر زرهی بزرگی اتفاق افتاد که بین 350 تا 400 تانک سوری از انواع تی 55، تی 62 و تی 72 توسط اسرائیل از بین رفت که بیشتر توسط موشک های تاو از بین رفتند  زیرا اسرائیل برتری هوایی را به دست گرفت و بالگردهای دیفندر و کبرا با موشک تاو  و جنگنده های فانتوم با موشک ماوریک توانستند  نیروی زرهی سوریه را قلع قمع کنند. در ان زمان اسرائیل کمتر از 300 تی 72 داشت که از نسخه اولیه اورال بودند که چند فروند در درگیر با مرکاوا  از دست رفت ولی بیشتر تلفات سوریها تی 62 بود. در نهایت 34 مرکاوا صدمه دیدند که 19 عراده از رده خارج شدند. سوریها تعداد  زیادی موشک میلان، مالیوتکا و راکت ار پی جی 7 شلیک کردند ولی مرکاوا نشان داد در برابر ار پی جی 7 و مایلوتکا به خوبی مقاوم  است و تنها میلان چند تلفات از مرکاوا گرفت و همچنین تعدادی از مرکاوا در بمب  باران جنگنده های سوری از دست  رفتند. برخی منابع مدعی از دست رفتند 3 تا 5  مرکاو در اتش تانک های سوری هستند ولی رقم دقیق مشخص نیست

تجارب حضور در لبنان از جمله در جنگ شهری باعث تولید  شدن مارک 2شد و در انتفاضه سال 1987 در فلسطیم مرکاوا  دوباره وارد عمل شد. در چند مورد برخورد ار پی جی 7 از بالا به برجک(شلیک شده از بالای ساختمان در جنگ شهری)به مرکاوا خسارت وارد کرد که باعث نصب زره کامپوزیت  در بالای برجک شد. با وجود این هیچ  مرکاوای در انتفاضه اول از دست نرفت اگرچه دست کم یک ام60 از بین رفته است

در انتفاضه دوم در سال 2002 یک مارک3 توسط یک بمب جاده ای  با قدرت انفجار 100 کیلوگرم تی ان تی کاملا نابود شد و چهار خدمه ان کشته شدند که این تنها تلفات مرکاوا در انتفاضه دوم بود

در 12 جولای سال 2006 دو سرباز اسرائیلی توسط حزب الله  لبنان ربوده شد که باعث اغاز یک درگیر وسیع  و حمله به جنوب لبنان توسط اسرائیل شد. در 23 ژوئیه تانک های مرکاوا اسرائیل به روستای مرزی مارون راس که حزب الله  در  ان  موضع گرفته بود حمله کرد که و درگیر شدید برای چند روز ادامه داشت. اسرائیل انتظار  تجهیز حزب الله  به تعداد زیادی موشک  ضد تانک را نداشت و از این رو بیگداربه اب زد. حزب الله  از موشک های تاو ، مالیوتکا ،کونکورس، کورنت، میتس و میلان بهره می بردند  و حملات شدید به مرکاوا های اسرائیل انجام داد

گفته شده حزب الله در این نبرد 1000 موشک ضد تانک و راکت  شلیک کرد که البته  همه انها را به طرف تانک های اسرائیل اتش نکرد و بر علیه پیاده نظام نیز استفاده شد  ولی در مجموع  50 تانک مرکاوا هدف  قرار گرفتند که عمدتا از نوع  مارک 2و مارک 3  بودند. البته گفته شده تنها 45% از مرکاوا های هدف قرار گرفته توسط موشک های ضد تانک بوده اند(برخی منابع 51 %)از این میان 21 تانک که 15 عراده توسط موشک ضد تانک (عمدتا کورنت) و 6 عراده توسط بمب کنار جاده ای هدف قرار گرفتند   از خدمت خارج شده و یا به نفربر تبدیل شدند   که هشت  و یا پنچ فروند کامل نابود شدند . در این نبرد  15 خدمه تانک  کشته شدند  که البته 15 سرباز درون تانک نیز در لیست کشته شدگان هستند   ولی ما بقی تانکها صدم دید تعمیر و به خدمت برگشتند (بعد از پایان درگیری). از قرار معلوم یک مارک4 بر اثر اصابت بمب کناره جاده ای  به شدت صدمه دیده ولی از چهار خدمه و سه سرباز داخل ان تنها یک نفر کشته شده است و یک مارک4 دیگز نیز بر اثر موشک کورنت اسیب دیده است

بعد از جنگ مطالعات   بسیار انجام شد که چرا این اتفاق  افتاد. در بررسی مشخص شد که در مرحله اول عدم پیش بینی  درست سرویس اطلاعاتی ارتش اسرائیل از توان ضد تانک حزب الله باعث این شد که فرماندهان اسرائیل بدون هیچ احتیاطی  با خیال راحت مرکاوا را راهی جنوب لبنان کنند، در مرحله دوم استفاده از تانک در یک منطقه کوهستانی جای  که  فرمانده تانک دید مستقیم کم داشت  و به دلیل عوارض  بسیار و پستی بلندها برد دید ان محدود شده بود و نمیتوانست   نیروی ها حزب الله را ببیند(که بازهم به دلیل عدم توجه به خطر موشک های حزب الله بود). در نزدیکی مارون راس جای کمی برای مانور تانکها بود و انها در کنار هم به صورت فشرده حرکت میکردند زیرا در منطقه کوهستانی تنها راه های مشخصی برای حرکت تانک ها وجود دارد  و دست  کم در یک نوبت حمله انها جای فرار هم نداشتند. در واقع به جرات  میتوان گفت هر ارتشی در ان وضعیت از هر تانکی در ان منطقه بهره می برد  نتیجه ای جز این نداشت. مسئله بعد که در گزارش ارتش اسرائیل به ان اشاره شده بود دست  بالا گرفتن توان مقاومت زره مرکاوا بود. تا انجای که در تمامی گزارشات قبلی حتی نسخه مارک2 برای مقابله با تهدید موشک های حزب الله کافی   دانسته شده بود. البته این مسئله را نباید  نادید گرفت که دو موشک هدایت لیزری مدرن روسی کورنت و میتس  بیشتری تلفات را از اسرائیل ها گرفت و موشکهای چون تاو و مالیوتکا  و کنکورس و یا ار پی جی29 صدمه وارد نکردند  که باز به  بی اطلاعی  از دریافت  این گونه سلاح توسط حزب الله بر میگشت

در نهایت گذارش امده که تلفات زرهی اسرائیل 1.5 برابر کمتر از نبرد یوم الکیپور و 1 برابر کمتر از جنگ سال 1982 بود و همچنان تحمل ده ها  موشک از سوی  مرکاوا ها و تنها از  دست رفتن 15 خدمه نشان دهنده  کارایی بالای مرکاوا بود ولی اسرائیلها درس های بسیار از این نبرد گرفتند تا با ساخت سامانه تروفی دست کم بیش از 12 بار مرکاوا را از دست حملات موشکی و راکتی نجات دهند

تا کنون 360 عراده مرکاوا مارک4 تولید شده و احتمالا 300 عراده دیگر نیز تولید خواهد شد

مرکاوا تانک پیشرفته است  و اگر قرار باشد از نظر نظامی و فنی به ان نگاه کرد(نه  با دید تعصبی) میتوان از ان و عملکرد ان درس های بسیار گرفت

در درگیری‌های سال ۲۰۲۳ بین حماس و اسرائیل طی سه هفته اول جنگ دست کم 23 بر اساس تصاویر مورد حمله نیروهای حماس و حزب الله قرار گرفتند که 6 مورد نابود و مابقی  آسیب دیده است

مشخصات مدلهای مختلف مرکاوا
مدل	مارک1	مارک2	مارک3	مارک4
سال ورود به خدمت	1979	1983	1990	2004
سال تولید	1978 تا 1983	1982تا 1989	1990 تا 2002	2003 تاکنون
تعداد تولید شده	250 عراده	580 عراده	780 عراده	در مجموع 660 عراده تولید خواهد شد
وزن	63 تن		65 تن
طول	8.3 متر		9.04 متر
ارتفاع	2.6 متر		2.66 متر
خدمه	چهار نفر
سلاح اصلی	توپ 105 م م خان دار ام 68 با 63 گلوله		توپ 120 م م بدون خان با 46 گلوله	توپ 120 م م بدون خان با 48 گلوله
سلاح فرعی	2 تا 3 مسلسل 7.62 م م.. یک خمپاره انداز بیرونی 60 م م و 12 نارنجک انداز دود زا	2 تا 3 مسلسل 7.62 م م.. یک خمپاره انداز درونی  60 م م و 12 نارنجک انداز دود زا	3 مسلسل 7.62 م م و یا یک خمپاره انداز درونی  60 م م و 12 نارنجک انداز دود زا	3 مسلسل 7.62 م م و یا یک مسلسل 12.7 م م روی لوله یک خمپاره انداز درونی  60 م م و 12 نارنجک انداز دود زا
موتور	یک موتوز دیزل 12 سیلندر 908 اسب بخاری		یک موتور دیزل 12 سیلندر 1200 اسب بخاری	یک موتور دیزل 12 سیلندر 1500 اسب بخاری
رانش به وزن	14.5 اسب بخار بر تن		18. اسب بخار بر تن	23 اسب بخار بر تن
سوخت	1000 لیتر	1400 لیتر
برد	400 تا 500 کیلومتر	500 کیلومتر
سرعت جاده	50 کیلومتر بر ساعت		60 کیلومتر بر ساعت	64 کیلومتر بر ساعت

گرداوری: عبدالحمید تارخ

منابع:

http://defense-update.com/directory/merkava4.htm

http://mapsys.info/62664/battle-tank-merkava-mk-4/

http://www.army-technology.com/projects/merkava4/

http://www.tanks-encyclopedia.com/modern/israel/Merkava.php

http://en.wikipedia.org/wiki/Merkava