موشک بالستیک و کروز اسکندر

موشک بالستیک و کروز اسکندر

ساخت یک موشک جدید متعارف تاکتیکی بالستیک در اواخر دهه 1980  اغاز شد. درسال 1988 شوروی نیاز به یک موشک بالستیک تاکتیکی برای جایگزین موشک اسکاد بود. اسکاد موشک سوخت مایع  بود که در دهه 1960 وارد خدمت شده بود. این موشک دارای زمان اماده سازی چند ساعته بود و دقت ان بسیار پایین بود

شوروی در اواخر دهه 1970 موشک توچکا را  توسعه داد که در عرضه 20 تا 30 دقیقه اماده پرتاب می شد  ولی این موشک  برد کمی داشت  بیشترین بردش به 120 کیلومتر می رسد در حالی  که نسخه های متعارف اسکاد 300 تا 550 کیلومتر برد دشتند.  بعد از ان شوروی موشک اوکا را ساخت ولی این موشک  بر اساس پیمان INF  بین شوروی و امریکا در حال جمع اوری  بود. اوکا دارای برد 500 کیلومتر بود و بر اساس پیمان  INF  هر دو قدرت نباید  موشک بالستیکی  با برد بین 500 تا 5500 کیلومتر را می ساختند  از این رو اوکا با برد 500 کیلومتر باید از خدمت خارج می شود  کما بر اینکه  امریکا نیز موشک پرشینگ را از  خدمت خارج کرد(برای اشنایی با توچکا و اوکا اینجا را کلیک کنید)

از این رو در سال 1988 شوروی تصمیم به ساخت موشک با برد کمینه  300 تا 400 کیلومتر شد تا خلاء اوکا را پر کند و جایگزین اسکاد شود ولی با فروپاشی شوروی این برنامه یک دهه به عقب افتاد تا اینکه سرانجام با همت شرکت ماشین الات Votkinsk این موشک جدید در سال 1996 تست شد و در سال 2006 عملیاتی شد

موشک  جدید با نام 9K720 اسکندر شناخته شد و ناتو به ان نام SS-26 استونی را داد

موشک اسکندر یک موشک سوخت جامد متعارف  تاکتیک است که برای حمله به اهدافی  ثابت میدان جنگ مانند مقر فرمانده ای و ارتباطی ، سامانه های پدافندی، هواگردهای پارک شده دشمن و تاسیسات زیر ساختی ساخته شده است

موشک دارای  پرتاب گر متحرک شامل یک خودروی هشت چرخ MZAK-79306 است که دارای  کد نظامی 9P78 است . این خودرو در واقع  همان خودروی MZKT-7930  است  که یک کامیون نظامی  است و شاسی سامانه های چون پانتسیر  و کشنده برخی از بشخهای سامانه های چون اس 300 و اس 400 است و از یک موتور 500 اسب بخاری بخره می برد  و  قدرت به هشت چرخ این خودرو منتقل شده و دو محور جلو نیز قابلیت هدایت خودو را دارند  . این  شاسی 42 تن وزن دارد و میتوان تا 19 تن بار را حمل کند که شامل دو موشک اسکندر است.شاسی دارای بیشترین سرعت 70 کیلومتر بر ساعت و برد 1000 کیلومتر است

همچنین واحد اتش از یک خودروی مشابه بهره می برد که خودرو بارگذار با کد 9T250-1  است . این نمونه دارای  یک چرثقیل برای برداشتن موشک از پشت خودرو کمکی و گذاشتن  ان پشت خودروی پرتابگر است

اگرچه پرتابگر دارای  سامانه لازم برای هدفگیری  و اتش موشک است ولی همیشه واحد پرتاب را یک واحد فرمانده ای شامل یک کامیون KAMAZ  با یک کانکس پشت سر ان  همراهی میکند. همچنین  یک خودوی ارتباط نیز وجود  دارد. هر اتش بار اسکندر معمولا دارای   شش خودرو شامل یک پرتابگر، سه خودرو حامل موشک ،خودروی فرمانده ای و خودروی ارتباطی  و پشتیبانی است

کل سیستم برای اماده شدن و شلیک موشک 30 دقیقه  زمان لازم دارند که 15 دقیقه صرف استقرار سیستم و 15 دقیقه برای دادن مختصات  و شلیک موشک.

موشک به کار رفته در سیستم اسکندر  موشک سوخت جامد تک محله ای 9M723  است که 3800 کیلوگرم وزن دارد . موشک یک تکه  است  و کل بدنه و کلاهک یکپارچه است . موشک  در انتهای بدنه  دارای  چهار بالچه تعادل است . موشک در تمامی طول مسیر قابل هدایت است  و  در مرحله اوجگیری  توسط چهار بالچه کوچک پشت خروجی موتور هدایت می شود(همه موشک بالستیک این روش هدایت  را دارند ) و در مرحله اخر با چرخش ایرودینامکی هدایت می شود.

موشک  دارای یک حرکت نیم بالستیک است اگرچه  عمود شلیک می شود و بیشتر ارتفاع قابل دستراسی ان 50 کیلومتر از سطح زمین  است  و موشک دارای  بیشترین سرعت 6 ماخ در مرحله اخر در حال شیرجه است . بیشترین برد نسخه بالستیک اصلی  500 کیلومتر است اگرچه این موشک تنها تا برد 400 کیلومتری تست شده که احتمالا به دلیل محدودیت پیمان INF و عدم جنجال سیاسی در برد بیشتر تست نشده است . موشک دارای سوخت جامد است و میتواند ان را تا ده سال به شکل پلمپ  شده و یا 3 سال به شکل میدانی  نگهداشته  بیش از این تاریخ باید برای تجدید  سوخت به کارخانه سازنده  برگردد . موشک را میتوان در هوایی مثبت و منفی 50 درجه سانتیگراد اتش کرد

موشک  بسته به مدل میتواند یک کلاهک 480 تا 700 کیلوگرمی را حمل کند. این کلاهک که میتواند شامل یک کلاهک واحد انفجار قوی  ویا یک کلاهک  نفوذ کننده، ویا یک کلاهک ترکش شونده برای انفجار در ارتفاع ده متری زمین  ویا  72  ریز مهمات هدایت شونده  ضد زره ویا یک کلاهک اتمی 5 تا 50 کیلو تن تی ان تی و یا کلاهک 100 تا 200 کیلوتن تی ان تی است

موشک  در نسخه  بالستیک  دارای  سامانه هدایت اینرسی برای هدایت میانه راه، سامانه هدایت اپتیکی  با توان نقشه برداری دیجیتال  از زمین  برای مرحله اخر است . این سامانه در شیرجه  با تصویر برداری   از سطح زمین و مطابقت  ان با تصویر  از پیش داده شده به حافظه موشک را به طرف  هدف هدایت میکند . همچنین  موشک دارای  سامانه مکان یاب جهانی  روسها و یا همان  گلناس هم میباشد. دقت این موشک 10 تا 30 متر است  که در صورت عدم استفاده ار دوربین دقت به 70 متر کاهش می یابد (در برخی منابع دقت نسخه بالستیک  از جمله ویکی پدیا  دقت این موشک 5 تا7 متر امده ولی هیچ منبعی برای این حرف ارائه نکرده است ولی در منابع زیادی رقم  دقت بین 10 تا 30 متر امده و با سرچ در گوگل  با عبارتی مانند Iskander-M CEP میتوان به این نتیجه رسید ولی در نهایت در منابع مختلف دقت ان بین 5 تا 30 متر امده است ولی چیزی که مشخص است دقت اسکندر در صورت استفاده تنها از سیستم هدایت ماهواره ای و اینرسی بالای ده متر است و دقت بیشتر تنها با کمک سامانه اپتیک به دست میاد)

گفته شده موشک توان انجام مانور فریب برای فرار از دست موشک های ضد بالستیک را دارد ولی مشخص نیست منظور از این مانور فریب چه حرکتی است.منظور از مانور فریب حرکت فیزیکی موشک است ولی نحوه حرکت مشخص نیست.همچنین موشک توان رها سازی اهداف دروغین برای فریب  سامانه های ضد موشک را دارد

مدل های مختلف

اسکندر M: نسخه بالستیک تولیدی  برای روسها  با برد اسمی 500 کیلومتر  است و از یک کلاهک  انفجار قوی 700 کیلوگرمی  بهره می برد. این نسخه دارای  دقت 10 تا 30 متر است  و به شکل دو تایی  پشت  یک کامیون حمل  می شود که در بالا به ان اشاره شد

اسکندر E: نسخه صادراتی با برد 280 کیلومتر و کلاهک 480 کیلوگرمی. این نسخه  فاقد سامانه اپتیک نقشه بردار است و تنها از سامانه اینرسی و ماهواره ای استفاده  کرده و دقت ان بین  30 تا 50 متر به گفته برخی منابع  30 تا 70 متر است

اسکندر K: نسخه کروز این موشک که تفاوت اساسی با نمونه بالستیک  دارد. این نسخه  در سال 2007 میلادی ازمایش شد و یک مسیر  مشخص را در ارتفاع 250 متر پیموده  و در پی ازمایشات بعدی  ارتفاع پروازی خود را تا 50 متری نیز کاهش داده است. این نسخه دارای  یک موتور توربوجت  است اگرچه در هنگام پرتاب از یک بوستر  کمکی سوخت جامد کمک میگرید تا با گرفتن سرعت و ارتفاع مورد نظر  موتور اصل روشن  شود. موشک همچنین  دارای دو بالچه جمع شونده است که بعد از پرتاب باز می شود .این نسخه دارای برد 500 کیلومتر و کلاهک 480 کیلوگرمی است و با نام پی 500 نیز شناخته می شود .  نسخه کروز اسکندر نیز  دارای لانچر مشابه نسخه قبلی است  و به شکل دو تا چهار تایی حمل می شود . این نسخه دارای  سامانه هدایت جی پی اس و یا گلناس در کنار سامانه تراکام تصویر  است و دقت ان بین 5 تا 7 متر می باشد. این نسخه  از موشک 9M728  بهره می برد

یک نسخه دیگر موشک کروز اسکندر در سال 2019 به نمایش گذاشته شد که با نام 9m729  نامیده می شود که دارای برد480 کیلومتر است.

گفته شده نسخه جدید کروز  از این موشک با برد 2600 کیلومتر در راه است که احتمالا  زمین  پرتاب نیست و از ناوگان دریایی پرتاب می شود زیرا بر اساس INF هر دو قدرت حق استفاده از  موشک بالستیک  و کروز با برد بین 500 تا 5500 کیلومتر را ندارند

به شکل معمول  یک واحد اتش بار این موشک شامل  چهار تا پنج لانچر  بالستیک و یک لانچر  کروز است

گفته شد روسها  در جنگ سال 2008 میلادی از  نسخه بالستیک  اسکندر بر ضد گرجستان استفاده کرده. در ان زمان نسخه کروز عملیاتی نشده بود. اگرچه گذارشاتی  وجود دارد که چندین بار بر علیه انبارهای مهمات استفاده شد و حتی در یک مورد با ریز مهمت ضد زره چند ده تانک و نفربر را نابود و یا اسیب  رسانده ولی تنها در گذارشات  دولتی روسها دو بار گذارش در مورد استفاده از اسکندر در گرجستان انهم بر ضد انبار مهمات تائید شده

دارندگان

روسیه:همینک ۱۱۵ لانچر و حدود ۴۰۰ تا ۷۰۰تیره موشک در خدمت است که در حال جایگزینی با موشک های توچکا باقی مانده هستند

اگرچه تا مدتها اخباری از تحویل اسکندر به چند کشور مانند سوریه و بلاروس بود ولی  هرگز تائید نشد و تنها دارنده این موشک به شکل رسمی و اعلام شده ارمنستان است اگرچه روسها این موشک را در سوریه نیز مستقر کرده اند

اسکندر موشک راهبردی برای روسی است اگرچه عمق اروپا را پوشش نمیدهد ولی به عنوان یک سلاح تاکتیکی  میدانی ساخته شده و نه موشک راهبردی . نسخه کروز دقت بالای دارد و نسخه بالستیک نیز دقت لازم را دارد. قیمت هر تیره نسخه بالستیک اصلی این موشک 3 میلیون دلار است

مشخصات نسخه بالستیک

طول موشک:7.3 متر

قطر موشک:920 م م

وزن موشک:3.8 تن

سرعت نهایی :6 ماخ

پیشرانه: سوخت جامد

کلاهک: 480 تا 700 کیلوگرم شامل انواع انفجاری، ترکش شونده و یا با ریز  مهمات مختلف

برد:500 کیلومتر(نسخه صادراتی 280 کیلومتر)

هدایت: اینرسی و هدایت ماهواره ای با سامانه تراکام تصویری

دقت: بسته به مدل 5 تا 70 متر

حامل : یک خودروی هشت چرخ با دو موشک

ترجمه: عبدالحمید تارخ

منابع

http://www.military-today.com/missiles/iskander.htm

http://www.globalsecurity.org/wmd/world/russia/ss-26.htm

http://nationalinterest.org/blog/the-buzz/introducing-the-iskander-the-russian-missile-nato-fears-15653

https://missilethreat.csis.org/missile/ss-26

http://missiledefenseadvocacy.org/missile-threat-and-proliferation/missile-proliferation/russia/iskander-m-ss-26/