بمب سنگر شکن بی ال یو109
بمب سنگر شکن بی ال یو109 مورد استفاده در ترور سید حسن نصرالله
بمب ضد استحکام بی ال یو ۱۰۹ که توسط نیروی هوایی اسرائیل در ترور سید حسن نصرالله در جنوب بیروت به کار رفت ساخت ایالات متحده امریکاست .این بمب اولین بار در سال ۱۹۸۲ آزمایش شد و در سال ۱۹۸۵ عملیاتی شد. پلتفرم کلی این بمب ، سری بمب‌های سقوط آزاد مارک از جمله بمب ۹۰۰ کیلوگرمی یا ۲۰۰۰ پوندی مارک ۸۴ است
بمب به شکل قطره شکل ساخته شده و دارای چهار بالچه تعادل در انتهای خود است .وزن کامل آن ۹۱۰ کیلوگرم است که از این میان ۲۵۰ کیلوگرم آن مواد انفجاری مابقی پوسته سخت فولادی با قطر ۲۵ میلی‌متر است
بمب در واقع بر اساس بیس بمب مارک ۸۴ ساخته شده و دارای همان شکل و وزن است با این تفاوت که تقریباً نصف بمب مارک ۸۴ مواد انفجاری حمل می‌کند و بخش بیشتری را صرف نصب پوسته محکم‌تر کرده تا بتواند نفوذ بیشتری را به دست آورد
برای نمونه در مارک ۸۴ در صورت پرتاب در ارتفاع مناسب می‌تواند تا سه و نیم متر بتن معمولی را سوراخ کند ولی این میزان برای بی ال یو ۱۰۹ نفوذ در ۲ متر بتن مسلح یعنی بتنی که در اون آن میلگرد کار گذاشته شده و حدود ۶ متر بتن معمولی است
از آنجایی که برخورد این بمب تنها به شکل دقیق به هدف مستحکم مثلاً یک آشیانه بتنی می‌تواند بیشترین تاثیر در نفوذ را داشته باشد بمب به شکل‌های مختلف و با کیت‌های هدایت مختلف تاکنون ساخته شده
یکی از نخستین موارد هدایت شونده این بمب برمی‌گردد به ساخت بمب هدایت اپتیکی که در واقع شامل یک کیت برای نصب در جلو و عقب بمب برای تبدیل کردن آن به یک بمب هدایت شونده بود .این بمب که به نام جی بی یو ۱۵ شناخته می‌شد شامل یک کیت هدایت اپتیک دید حرارتی و یک بالچه بزرگ در انتهای خود برای سوار شدن بر روی امواج هوا و گلاید تا مسافت حدود ۲۷ کیلومتر بود.
بمب را می‌شد به روش قفل شده بر روی هدف و یا قفل نشده پرتاب کرد و تصاویر دوربین سر بمب به شکل زنده برای یک غلاف که زیر جنگنده نصب می‌شد ارسال و افسر اسلحه و یا خلبان می‌توانست هنگامی که هدف را توسط دوربین سر بمب دید دوربین را روی هدف قفل کند تا بمب به هدف برخورد کند .این بمب در دهه ۱۹۸۰ وارد خدمت شد و توسط جنگنده‌های مختلفی مانند اف ۱۱۱ ، اف ۱۵ استریک ایگل و اف ۴ فانتوم پرتاب می‌شد. این بمب به شکل گسترده‌ای در جریان جنگ اول خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ تفاده شد و اسرائیلی‌ها نیز این بمب را در خدمت داشتند که از فانتوم پرتاب می‌شد ولی امروزه دیگر آن ندارند و فانتوم نیز از خدمت آنها خارج شده
بمب جی بی یو ۱۵ دقت بسیار عالی داشت می‌توانست با دقت حدود ۱ تا ۲ متر به هدف بخورد ولی بردش کم بود
از این رو آمریکایی‌ها این بمب را با یک کیت دیگر در قالب سلاح برد بلندی به نام ای جی ام 130 نیز به کار بردند .ای جی ام ۱۳۰ در واقع همان بمب جی بی یو 15 بود فقط برای اینکه به برد بیشتری برسد مجهز به یک پیشرانه راکتی زیر بدنه بود که باعث می‌شد بعد از پرتاب این پیشرانه روشن شده و سرعت بمب را افزایش دهد تا بمب برد ۷۵ کیلومتری برسد تا اینگونه جنگنده پرتاب کننده از برد بسیاری از سامانه‌های پدافندی دور باشد .روش هدایت ای جی ام ۱۳۰ نیز مشابه جی بی یو ۱۵ بود و دارای همان دقت بود
در دهه ۱۹۹۰ بمب بی ال یو ۱۰۹ با کیت هدایت لیزری پیویی ۳ نیز عرضه شد که معمولاً در قالب دو بمب جی بی یو ۲۴ و ۲۷ شناخته می‌شدند. اگرچه بمب‌های مارک ۸۴ نیز با همین کیت با همین نام شناخته می‌شد بی ال یو ۱۰۹ با کیت هدایت لیزر حدود ۲۰ کیلومتر برد داشت
با وجود این طی تحقیقاتی در ارتش امریکا مشخص شد که برای اینکه شما بتوانید به بیشترین میزان نفوذ بمب ضد استحکامات برسید باید بوم با زاویه هرچه عمودتر به هدف برخورد کند. زوایایی مانند ۸۵ و حتی ۹۰ درجه .بمب هدایت اپتیکی و لیزری به شکل معمول با زاویه کمتری حدود ۴۵ درجه به هدف برخورد می‌کردند اینگونه نفوذ آنها کمتر می‌شد
با ورود کیت‌های هدایت ماهواره‌ای از دهه ۱۹۹۰ امریکایی‌ها تصمیم گرفتند تا بی ال یو ۱۰۹ را به کیت هدایت ماهواره مجهز کند .کیت هدایت ماهواره به دلیل اینکه قبل از پرتاب هدف مختصات ماهواره هدف به بمب داده می‌شد بعد از پرتاب دارای یک پرفایل پرواز قابل برنامه‌ریزی بود که شامل یک روش حمله نیز بود که بمب تقریباً با یک زاویه عمود ۸۰ تا ۹۰ درجه به هدف برخورد می‌کرد .در واقع بمب تا نزدیکی هدف در ارتفاع بالا پرواز می‌کرد و در نزدیکی هدف به یکباره سر خود را پایین داده و با زاویه تند به هدف می‌خورد. اینگونه تجهیز بمب بی ال یو ۱۰۹ به کیت هدایت ماهواره جیدم این بمب موفق شد به بیشترین میزان نفوذ خود دست پیدا کند به شکلی که گفته می‌شود در عملیاتی که در جنوب بیروت انجام شد و باعث کشته شدن سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان شد این بمب در زمین خاکی معمولی تا ۳۰ متر نیز نفوذ کرده است . گفته می‌شود در این عملیات حدود ۷۰ بمب افکنده شده است
بمب بی ال یو 109 با ترکیب به کیت هدایت جیدم با نام جی بی یو ۳۱ وی ۳ و وی ۴ شناخته می‌شود در حالی که بمب مارک ۸۴ با کیت جیدم با نام جی بی یو ۳۱ وی ۱ و وی ۲ ناخته می‌شود
بمب بعد از پرتاب با این کیت می‌تواند به برد ۲۷ کیلومتری نیز برسد اگرچه بسته به سرعت و ارتفاع پرتاب آن دارد .کیت هدایت ماهواره جیدم حدود ۱ تا ۳ متر دقت دارد
این بمب در قالب کیت جیدن و البته در قالب کیت هدایت لیزری پیووی ۳ از هر جنگنده پرتاب می‌شود دیگر معطوف به چند جنگنده خاص نیست. البته معمولاً کشورها آن را با کیت هدایت ماهواره جیدم سفارش دادند .کشورهای سفارش دهن این بمب عبارتند از اسرائیل عربستان ترکیه یونان کره جنوبی مراکش پاکستان امارات و هلند اشاره کرد
در اسرائیل این بمب بر از اف شانزده‌ها و اف ۱۵ها قابل پرتاب است و در عربستان نیز اف ۱۵ این بمب را پرتاب می‌کند
عبدالحمید تارخ
****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****
مقالات مرتبط
