بمب سنگرشکن جی بی یو ۷۲ جدیدترین بمب نفوذ کننده و سنگرشکن در خدمت نیروی هوایی ایالات متحد است که اولین بار در سال ۲۰۲۱ رونمایی شد اگرچه از چند سال پیش از این در مورد ان صحبت میشد و هدف اولیه از ساخت آن پرتاب از بمب افکن‌ها ب2 بود ولی به زودی برنامه هماهنگ‌سازی آن برای پرتاب از جنگنده‌های اف ۱۵ استریک ایگل نیز به اجرا در امد
طراحی بمب جی بی یو ۷۲ به سال 2017 بر میگردد زمانی که نیروی هوایی آمریکا به دنبال بمب نفوذ کننده هوا پرتابی بود که بتواند آن را از بمب افکن‌های پنهانکار ب۲ پرتاب کند .از آنجا که نیروی هوایی به دلایلی طی سند محرمانه به پنتاگون خواهان افزایش سرعت تحویل چنین بمبی شده بود بدون برگزاری هیچ مناقصه‌ای بر خلاف روال خرید سلاح توسط پنتاگون قرارداد ساخت این بمب مستقیماً به کمپانی نروث روپ داده شد
قرارداد شامل شش میلیارد دلار برای توسعه این بمب و خرید صدها تیره از آن میشد
نیروی هوایی آمریکا در دهه ۱۹۹۰ تلاش در هماهنگ سازی بمب‌های سنگرشکن با بمب افکن ب2 انجام داد.یکی از بمب‌هایی که در آن زمان در دسترس بودند، بمب هدایت لیزری جی بی یو ۲۸ بود که چند سال پیش از این در جریان جنگ خلیج فارس وارد خدمت شده بود. جی بی یو ۲۸ یک بمب ۱۸۰۰ کیلوگرمی هدایت لیزری بود که بدنه ان در واقع لوله هویتزر 203 میلیمتری ام ۱۱۰ بود
در زمان طراحی جی بی یو ۲۸ برای افزایش سرعت تولید امریکایی‌ها از لوله این توپ برای تبدیل به بدنه بمب استفاده کردند که هم در زمان تولید بسیار صرفه جویی شد و همچنین در هزینه تولید
با وجود این جی بی یو ۲۸ یک بمب هدایت لیزری بود و یکی از ایرادات آن این بود که به عنوان یک بمب هدایت لیزری میشد آن را نمیشد از بمب افکن بی ۲ پرتاب کرد. ب۲ توان حمل سلاح هدایت لیزری نداشت و در واقع هیچ سیستمی برای نشان گذاری لیزری نداشت و تنها بمب های هدایت ماهواره ای حمل می کند
در ادامه نیروی هوایی آمریکا به سراغ بمب گام رفت. بمب گام در دهه ۱۹۹۰ تست و در سال ۱۹۹۷ بر روی بمب افکن ب۲ آزمایش و عملیاتی شد. گام ۲۱۰۰ کیلوگرم وزن داشت و برد آن به حدود ۱۰ کیلومتر بعد از پرتاب از ب۲ می‌رسید. این بمب داره سیستم هدایت ماهواره‌ای بود ولی تنها از ب 2 پرتاب میشد و تعداد محدودی از آن ساخته شد . ولی در سال 2017 نیروی هوایی در طراحی بمب جدید می‌خواست نه تنها بمب افکن ب۲ بلکه بقیه جنگنده‌های نیروی هوایی نیز آن را پرتاب کنند
بمب جدید که در سال ۲۰۲۱ آزمایشات و به نام جی بی یو ۷۲ شناخته می‌شود شامل بدنه بمب نفوذ کننده بی ال یو 138 به اضافه کیت هدایت ماهواره‌ای است
بی ال یو ۱۳۸ هسته مرکزی یک بمب نفوذ کننده است ، که وزن آن به ۲۲۷۰ کیلوگرم می رسد . میزان مواد انفجاری بمب هنوز مشخص نشده ولی بر اساس داده‌های یک مرکز تحقیقاتی ۵۶۰ کیلوگرم از وزن این بمب را مواد انفجاری و مابقی هسته نفوذ کننده از جنس مواد سخت است که بعد از پرتاب با سرعت حدود ۹۳۰ تا ۹۵۰ کیلومتر در ساعت به هدف اصابت کرده و بعد از نفوذ منفجر می‌شود .این بمب می‌تواند در ۶۰ متر زمین نفوذ کند میزان نفوذ آن در بتن مسلح به ۱۰ متر نیز می‌رسد رقمی که دست کم در بحث نفوذ در بتن مسلح تقریباً ۴۰ درصد بیشتر از بمب جی بی یو 28 است
بمب جی بی یو ۷۲ دارای سیستم هدایت ماهواره‌ای است .این سیستم اجازه درگیری و انهدام اهداف ثابت را می‌دهد که معمولاً هم بمب‌های سنگرشکن نیز تنها بر ضد اهداف ثابت به کار می‌رود.استفاده از هدایت ماهواره‌ای این امتیاز را دارد که دیگر نیازی به نشانه گذاری لیزری هدف نیست برای همین هم هواپیمای پرتاب کننده دیگر لازم نیست که در آسمان منتظر برخورد بمب به هدف شود (چون غلاف هدفگیری لیزری خود را بر روی هدف قفل کرده است) از این رو برخلاف بمب جی بی یو ۲۸ که بمب لیزری بود در بمب جی بی یو ۷۲ وقتی هواپیما بمب را پرتاب کرد بلافاصله منطقه را ترک می‌کند.بمب دارای دقت 3 تا 5 متر است اگرچه مانند تقریباً تمام بمب‌های هدایت ماهواره‌ای که از کیت جیدم استفاده می‌کنند معمولا در عملیات‌ها دقت یک متر را دارد.
این بمب گفته شده دارای برد ۲۰ کیلومتر است دست کم در اولین تست خود از بمب افکن ب۲ نیز به این برد رسید. این بمب هم اکنون به غیر از ب۲ از جنگنده تهاجمی اف ۱۵ استریک ایگل نیز پرتاب می‌شود ولی احتمال هماهنگ‌سازی آن با با بمب افکن ب1 لنسر نیز وجود دارد با ورود به خدمت بمب افکن جدید ب21 این بمب افکن نیز توان حمل این بمب را خواهد یافت
این بمب از سال ۲۰۲۲ به شکل محدود وارد خدمت ارتش امریکا شد و در همان سال اسرائیل نیز نسبت به خرید این بمب تمایل نشان داد. اسرائیل خود دارای بمب هدایت لیزری نفوذ کننده جی بی یو ۲۸ است که آن را از اف ۱۵های خود پرتاب می‌کند ولی نسبت به خرید این بمب که توانایی بیشتری دارد نیز ابراز تمایل کرده. برخی از منابع از تحویل این بمب در سال ۲۰۲۳ به اسرائیل خبر می‌دهند ولی در نهایت تایید رسمی از طرف امریکا و اسرائیل وجود ندارد. البته اسرائیل از بمب‌های نفوذ کننده بی ال یو ۱۰۸ که ۹۰۰ کیلوگرمی بودند نیز استفاده کرده و در ترور سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان و برخی دیگر از مقامات حزب الله از آن در بیروت در سپتامبر ۲۰۲۴ از جی بی یو 28 و بی ال یو 108 با کیت هدایت ماهواره ای استفاده کرده است
بمب جی بی یو ۷۲ جدیدترین بمب نفوذ کننده ارتش ایالات متحده است ولی بهترین آن نیست. بدون شک بمب جی بی یو ۵۷ از این بمب بسیار بزرگتر و قدرتمندتر است ولی تنها از بمب افکن‌های بزرگ پرتاب می‌شود ولی جی بی یو ۷۲ را می‌توان از جنگنده‌ای مثل اف ۱۵ نیز پرتاب کرد
عبدالحمید تارخ
مقالات مرتبط
