تانک

تانک ام 60 پاتن

تانک ام 60 پاتن

توسعه ام 60 پاتن در امریکا در اواخر  دهه 1950 اغاز شد زمانی که ارتش امریکا تعداد زیادی تانک از انواع مختلفی از نسخه های ارتقا یافته شرمن تا ام 46/47 و 48 را در خدمت داشت  و حتی  یک نمونه تانک سنگین. چندین نوع توپ از انواع 76 م م/90 م م و 120 م م روی تانک سنگین  ام 103 نصب بود و هیچ استانداردی  وجود نداشت و هیچ کدام عملا  توان رویاروی  با تانک جدید شوروی یعنی  تی54 را نیز نداشتند و مشکلات تدارکاتی زیادی نیز به دلیل تنوع بالا ایجاد کرده بودند.تانک جدید شوروی تی 54 دارای  زرهی با ضخامت   بیش از 200 م م از روبرو و همچنین توپ 100 م م از تمام  توپ های تانک های متوسط غربی برتر بود. توپ 90 م م ام47 و ام48 توان مقابله با ان را نداشت  و زره انها نیز بسیار کمتر از تی54 بود . ارتش  امریکا شروع به سرمایه گذاری  روی تانک متوسط  تی95 کرد ولی به زودی این طرح را رها کرد و به دنبال طرح دیگری رفت

اولین قدم انتخاب یک سلاح مدرن  برای تانک بود. توپی برتر از توپ 90 م م فعلی و برتر  از  توپ 100 م م تانک ت54. بهترین سلاح موجود توپ 105 م م  خان دار ال7 ساخت انگلستان   بود .برای توسعه تانک  سه  عراده ام 48ای2 برای  تغیراتی انتخاب شدند. روی اولین ام 48 موتور دیزل AVDS-1790-P  بر روی انها نصب شد. در ادامه قرار شد   نسخه یا با توان  استفاده  از چندین  سوخت روی تانک نصب شود ولی این کار پر درسر بود و به چنین  موتوری نمی شد اعتماد کرد از این رو در نهایت موتور  AVDS-1790-2 روی سومین نمونه  نصب شد که در ازمایشات اب هوای سرد در کانادا نشان  داد موتور قابل اعتمادی  است .

ام60ای1
ام60ای1
ام 60 ای1 و نورافکن فروسرخ
ام 60 ای1 و نورافکن فروسرخ

چهار پیش نمونه از تانک جدید  ساخته شد و مجهز به توپ 105 م م در سال 1959 در اختیار ارتش  امریکا قرار گرفت تا مورد ارزیابی قرار بگیرد. در نهایت در سال 1960 دستور ساخت تانک صادر شد و 300 عراده از ام60 ساخته شد تا در سال 1962 نسخه ام 60 ای1 در خط تولید قرار بگیرد….

ام 60  دارای شباهت زیاد با ام48 داشت ولی در برجک و بدنه تغییراتی  از نظر ظاهری کرده بود.دارای چهار خدمه بود .فرمانده نشسته  در سمت راست برجک  قرار داشت که بالای  سر ان یک برجک کوچک  بود که بر روی ان مسلسل  12.7 م م برونینگ  نصب بود. دور تا دور برجک کوچک بالای سرش را  پیرسکوپ  برای دید 360 درجه فرمانده وجود داشت  که میشد پیرسکوپ جلوی را مجهز به چشمی دید درشب  ام 24 کرد. سایت اتش مسلسل 12.7 م م  دارای سایت اتش در روز و شب که توسط فرمانده کنترل میشود . همچنین بر روی برجک دارای یک سایت با توان درشت نمایی تا 5.5 ایکس را داشت  .توپچی در همان سمت راست کمی جلوتر از فرمانده قرار داشت  و دارای یک سایت هدفگیری  در سمت راست برجک (جلوی  برجک کوچک مسلسل)برای هدفگیری  بود که توان درگیری در 1500 متری را در روز داشت اگرچه برد اتش تا 2000 متری نیز برای یک توپچی با اموزش متوسط امکان داشت. سایت اتش توپچی نیز دارای سایت اتش نسل دوم در شب  است که توسط فرمانده نیز با کمک یک پیرسکوپ که به سایت توپچی وصل است قابل دسترسی است . تانک دارای یک مسافت یاب لیزری با برد 5000 متر است که توسط توپچی و فرمانده قابل دسترسی است. برای  رانند  در جلوی تانک  دقیقا زیرلوله توپ قرار داشت  که دارای  دریچه ای برای بیرون اوردن سر خود بود  و با سه پیرسکوپ که پیرسکوپ جلوی را میشد به چشمی  دید شبانه تجهیز کرد به بیرون دید داشت . یک لودر  نیز در درون برجک  سمت چپ برای  لود توپ قرار داشت .

تانک از   یک موتور دیزل  AVDS-1790-2  12 سیلندر  با توان 750 اسب بخار قدرت می گرفت. با در نظر گرفتم وزن 50 تنی تانک ، ام60 داریا رانش به وزن 15.5 اسب بخار بر تن بود که چندان زیاد نیز نبود.شاسی شامل شش چرخ فولادی بود و دارای  تحرک خوبی در جاده بود  و از نظر اطمینان پذیر موتور در جایگاه مناسبی قرار داشت.

سلاح اصلی ام60 در نسخه ای1 و ای3 توپ 105 م م ام68 است.ام68 بر اساس توپ انگلیسی ال7 ساخته شده خود ال 7 بر اساس توپ84 م م 20  پوندی و 20 پوندی بر اساس توپ17 پوندی  که توپ مشهور تانک شرمن فایر فلی بود و شهرت  بسیار در جنگ جهانی دوم داشت.  توپ دارای زاویه پوشش  20درجه رو به بالا و 10 درجه رو به پایین است .توپ توان شلیک  انواع مهمان انرژی جنبشی و خرج گود  را داشت.تانک در مجموع 63 گلوله105 م م حمل میکرد  که دو سوم ان در درون بدنه  تانک در دو طرف و یک سوم  از ان در قسمت زیر برجک به طرف جلو قرار میگیرد. تانک دارای تثبیت کننده لوله توپ بود میتوانست در سرعت  کم با توپ خود اتش کند ولی ولی دقت اتش در حرکت در مدلهای مختلف فرق داشت .توپ دارای مهمات بسیار عالی بود و دقت ان بسیار بالا و میتوان ان را تا زمان ورود توپ 125 م م بر روی تانک تی 64 برترین توپ نصب شده روی یک تانک دانست. جالب اینکه کارایی بالای مهمات های  این توپ باعث شده بود که تا اوائل دهه 1980 هم این توپ از پس همه تانک های شوروی بر  بیاید و تنها با روی کار امدن مهمات کنتاکت5 بر روی برخی تانک های شوروی در دهه 1980 دیگر این توپ به تانک های شوروی اثر نداشت. عملا مهمات های 125 م م تانک های روسی با مهمات های 105 م م این توپ از نظر نفوذ برابر بودند  که به سرعت دهانه بالای ان بر میگشت.در جدول زیر جدول مهات 105 م م شلیک شونده از 105 م م امده است

برجک کوچک مسلسل 12.7 م م و در جلوی اون سایت اتش
برجک کوچک مسلسل 12.7 م م و در جلوی اون سایت اتش
نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ توضیحات
 (ام 329) 1478 120 م م در 2000 متر در زره 60 درجه  مهمات انرژی جنبشی دارای هسته تنگستین
 (ام 735) 1455 330  م م در 2000 متر در زره  60 درجه APFSDS   انرژی جنبشی با هسته اورانیومی
 (ام 833) 1495 420  م م در 2000متر در زره 30 درجه APFSDS ،انرژی جنبشی
DM 63C LS 1455 600 م م در 2000 متر APFSDS ،انرژی جنبشی
ام 456 1174 390 تا 420 م م بسته به نوع مهمات خرج گود

همچنین بر اساس جدول زیر احتمال برخورد  مهمات های شلیک شده از این توپ بر روی ام 60 ای3 به شرح زیر است

نوع مهمات 500 m 1000 m 1500 m 2000 m 2500 m 3000 m
انرژی جنبشی 94 % 86 % 61 % 44 % 25 % 8 %
خرج گود 89 % 69 % 50 % 28 % 17 % 3 %

به غیر ازتوپ اصلی یک مسلسل 12.7 م م برونینگ  بر روی برجک کوچک در قسمت بالای برجک اصلی است. این برجک توسط فرمانده هدایت میشود و میتواند بدون اینکه از درون تانک بیرون بیاید از درون تانک اقدام به اتش مسلسل 12.7 م م بکند. این برجک کوچک دارای یک سایت روزانه و شبانه برای اتش است و میتواند تا 60 درجه به طرف بالا و 15 درجه به طرف پایین حرکت کند و پوشش 360 درجه دارد .  همچنین  یک مسلسل  7.62 م م هماهنگ  با توپ 105 م م وجود دارد.

ام60 دارای  زره فولادی  است.قرار بود مجهز به زره  کامپوزیت شود ولی هزینه زیاد باعث  لغو این کار شد.در دهه 1980 برخی نسخه های ام 60 ای1 و ای 3  به زره واکنش دهنده برای مقابله با مهمات خرج گود تجهیز شدند .در جدول زیر میزان زره سه مدل از ام 60 در بخش های مختلف امده است.

Bauteil M60 M60A1 M60A2 M60A3
جلوی بدنه  قسمت بالا 93 mm 109 mm 109 mm 109 mm
قسمت جلو بدنه  زیر 143–185 mm 143–185 mm 143–185 mm 143–185 mm
دو طرف بدنه 36–74 mm 36–74 mm 36–74 mm 36–74 mm
جلوی برجک 178 mm 254 mm 292 mm 254 mm
جلو برجک کنار لوله توپ 114 mm 127 mm 292 mm 127 mm
کنار برجک 76 mm 140 mm 121 mm 140 mm

این زره به اندزه کافی قدرت داشت  تا در برابر مهمات 100 م م توپ تانک تی 55 مقاومت کند ولی در برابر مهمات های توپ115 م م تانک تی 62 و توپ 115 م م  تانک های تی 64 و تی 72 دست کم با در نظر گرفتن توان مهمات ها این تانک ها در دهه 1970 کافی نبود . در دهه 1970 امریکا ام60 ای1 خود را به زره واکنش دهنده مجهز کردند تا در برابر خرج گود دست کم بین 500 تا 600 م م مقاومت داشته باشد .

مدلهای مختلف

ام 60 ای1

نسخه تولید بعد از نسخه ام 60 دارای برجکی  با  تغییرات بیشتر و یک  مسلسل 12.7 م م بر روی  یک برجک کوچک  روی سر برجک اصلی. در این نمونه ظرفیت توپ از 57 گلوله به 63 گلوله افزایش یافته. خدمه دارای چشمی دید شبانه هستند  که با کمک یک نورافکن  فروسرخ AN/VSS-3A  بر روی لوله  توپ میتواند  در شب تا 1500 متری را ببینند. این سیستم نسل اول سامانه های دید در شب است . در دهه 1970 ام60 ای1 در امریکا ارتقا یافتند وشامل سامانه تثبیت کننده  جدید لوله و همچین موتور  ارتقا یافته شدند

محل قرار دادن مهمات های مختلف در درون تانک
محل قرار دادن مهمات های مختلف در درون تانک

ام60 ای2

در سال 1960 ارتش امریکا موشک  لوله پرتاب ام جی ام 51 را به خدمت گرفته بود که یک موشک  راکتی با سامانه هدایت نیم خودکار بود و از لوله 152 م م پرتاب میشد. موشک دارای  برد 2000 تا 3000 متر بسته به مدل بود و با خرج گود خود توان نابودی  یک زره 150 م م با شیب 60 درجه را داشت.از انجای که این موشک  برای درگیر زرهی ساخته شده بود و تنها از لوله 152 م م پرتاب میشد برجک توپ ام68 را برداشته و جای ان یک توپ 152  م م لوله کوتاه نصب کردند.برجک به شدت  تغییر کرده بود. فرمانده در برجک بود و یک پیرسکوب بر روی برجک کوچک بالای سر خود کنار مسلسل 12.7 م م داشتن  و میشد ان را از داخل برجک شلیک کرد،توپ چی در سمت راست برجک  در کنار ان می نشست  ولی در سطح پایین تری   و دارای  یک سایت هدفگیری  جدا در کنار برجک در جلوی دریجه خود بود،تانک مجهز به یک مسافت یاب لیزری بر روی لوله توپ  توپ 152 م م بود و این اولین بار بود که یک تانک امریکایی مسافت یاب لیزری داشت. یک نور افکن فروسرخ  AN/VSS-1نیز در سمت چپ برجک نصب میشد که برد ان برای دید  شبانه تا 1500 متر بود ولی شلیک تنها در برد 1000 متری ممکن بود زیرا در شب مسافت یاب لیزری  تنها 1000 متر  برد داشت.ام60 ای2  از سال 1973 وارد خط تولید شد و محبوبیت  کمی داشت .به زودی مشخص شد موشک ام جی ام 51 که تنها سلاح موثر ضد تانک این توپ بود بر ضد تانک های جدید شوروی مانند تی 62 و تی 64 اثر ندارد از طرفی بزرگ بود مهمات ، باعث کاهش میزان مهمات قابل حمل شده بود   و در کل تانک فناوری ها پیچیده و بسیار مستعد خرابی داشت  .526 عراده از این مدل بیشتر تولید نشد

ام60 ای 2 فلش بالا تصویر محل قرار گرفتن فرمانده و فلش سمت چپ محل قرار گیری توپچی

ام60 ای3

این نمونه دارای  برجک مشابه با کمی تغییرات مدل ای1 بود و از همان توپ 105  م م بهره  میبرد و دارای  مسافت یاب لیزری بود. سامانه الکترومیکانیکی  محاسبه اتش  با یک رایانه  دیجیتال جایگزین شد  که دقت اتش را بسیار بهبود داد .در اواخر دهه 1970 تعداد از  ام 60 ای 3 به سامانه دید حرارتی  AN/VSG-2 تجهیز شدند که جایگزین روش قبیل دید با نورافکن فروسرخ  شد.این نمونه را ام 60 ای 3 تی تی اس نامیدند.

ام 60 تانک موفقی بود. در جریان جنگ ویتنام به صورت محدود خدمت کرد اگرچه در ویتنام ام 48 اصلیترین تانک امریکا در ویتنام بود. اسرائیلی ها در جنگ سال 1973 به خوبی از این تانک در صحرای  سینا در برابر تانک های مصری استفاده کردند و ام 60 و توپ 105 م م نشان داد از تی 55 مصریها سرتر است . در جریان جنگ ایران و عراق ایران از نسخه ام60 ای1 بهره برد ولی در برابر تانکهای پرتعداد عراقی و همچنین  تانک برتری چون تی 72 کاری از پیش نبرد . در جریان جنگ اول خلیج فارس 1 امریکا از تانک های ام60 ارتقا یافته با زره واکنش دهنده و مهمات اورانیومی به خوبی بهره بردند  و تعدادی از تی 72 های عراقی را با ان منهدم کردند اگرچه چندین تانک از دست رفت

ام60 ای 3
ام60 ای 3
M60A2_16_zpsoewpf19u
ام60 ای2

ام60 در ایران

ایران در سال 1969 تا 1970 موفق به دریافت 460  عراده تانک ام60 شد. این تانک برای مدتها بهترین تانک ارتش ایران بود حتی از چیفتن پر دردسر و دم دمی مزاج بهتر بود. ایران نسخه a1 را دریافت کرد و امروزه بسیاری معقدند که ای کاش شاه ایران به جای دریافت بیش از  500 عراده چیفتن نسخه A3  تانک ام60 را خریداری می کرد. این تانک همچنان بدون بهساری مشخص در ایران خدمت میکند اگرچه ایران یک نسخه ارتقا یافته با نام صمصام را معرفی کرد که دارای زره واکنش دهنده ، سامانه اتش کت 72 و همچنین اختلالگر فروسرخ بود ولی مشخصا این ارتقا به صورت گسترده انجام نشد . همچنان بین 150 تا170 تانک ام60 در ایران در خدمت است

برخی از ارتقائات انجام شده بر روی ام60

ماگاچ: برای اشنایی با تانک ماگاچ اینجا را کلید کنید

سابرا :نسخه ارتقا یافته توسط اسرائیل برای ارتش ترکیه  که ام 60 تی نیز خوانده میشود که می‌توان انتظار را به نوعی  پیشرفته ترین ام 60موجود جهان است مجهز  به توپ 120 م م ام جی 253 ساخت اسرائیل متعلق به تانک مرکوا، جایگاه  فرمانده جدید با توان شلیک  مسلسل 12.7 م م  برجک از درون برجک به صورت کنترل  از راه دور،سامانه  حرارتی دید شبانه نسل دوم  ،سامانه کنترل  اتش دیجیتال هر دو ساخت البیت سیستم اسرائیل ، موتور 1000 اسب بخاره و زره واکنش دهنده​.برخی اجزا این ارتقاء در تانک مرکاوا نیز به کار رفته .همچنین بعدها بر روی سابر  هشدار    دهنده لیزری و اختلال گر لیزری نیز نصب شد. گفته شده زره این تانک دارای مقاومتی بیش از 1000 م م  اگر‌چه رقم هاب بالاتری نیز ذکر  شده است170 عراده سابرا در خدمت ارتش ترکیه است

سابرا
سابرا

صمصمام:نسخه ارتقا یافته در ایرانی  بر روی ام 60 ای 1 و تجهیز ان به سامانه کنترل اتش ساخت اسلوانی ،زره واکنش دهندهکنتاکت1 ، مسافت یاب لیزری، سامانه هشدار لیزری

ام60 لئوناردو

یک ارتقا روی تانک ام60 است که توسط ایتالیا در سال 2017 انجام شده و شامل زره مازولار کامپوزیت جدید برای افزایش سطح حفاظت که روی برجک و بدنه پیچ می شود و گفته شده به خوبی میتواند راکتهای ضد تانکی چون ار پی جی7 حتی در نسخه دو مرحله ای را بی اثر کند. همچنین توپ 105 م م با توپ120 م م عوض شده که قدرت اتش را به شدت افزایش داده . سامانه کنترل اتش رایانه و مسلسل12.7 م م ریموت کنترل مجهز به تجهیزات اپتیکی روی ان نصب شده است.همچنین موتور نیز با یک موتور908 اسب بخاری جایگزین شده است

ام60 لئوناردو

ام 60 فونیکس

نسخه ارتقاء یافته  ام 60 توسط انگلستان برای اردن مسلح به توپ 120 م م  ال 50 ساخت انگلستان ،توان  موتور جدید 950 اسب بخاری،زره واکنش دهنده سرامیکی،سامانه کنترل اتش ساخت امریکا با توان اجرای اتش در حین حرکت ،سامانه دید حرارتی برای توپچی  ،مسافت یاب لیزری جدید  با برد 10 کیلومتر ، و هشدار دهنده لیزری،کامپیوتر  اتش بالستیک ،خط ارتباط امن داده ، ارتقاء شنی و بهسازی سامانه انتقال  قدرت

ام60 فونیکس
ام 60 ای1 مجهز به زره واکنش دهنده
ام 60 ای1 مجهز به زره واکنش دهنده
ام 60 ام3 تی تی اس مجهز به سامانه دید حرارتی
ام 60 ام3 تی تی اس مجهز به سامانه دید حرارتی

مشخصات ام 60 ای3

طول:6.9 متر

ارتفاع:3.2 متر

وزن:54 تن

سلاح اصلی: توپ 105 م م ام 68

سلاح های فرعی:یک مسلسل 7.62م م هماهنگ با برجک اصلی و یک مسلسل سنگین 12.7 م م روی برجک

موتور: یک موتور دیزل 750 اسب بخاری 12 سیلندر

رانش به وزن:15.08 اسب بخار بر تن

برد:300 کیلومتر

سرعت:48 کیلومتر در ساعت

ترجمه:عبدالحمید تارخ

نوشته های مشابه

‫2 نظرها

  1. با عرض سلام
    فونیکس بهتره یا لئوناردو یا سابرا یا ماگاچ؟؟؟؟؟؟؟؟؟

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن