اسرائیل در روز های نخست تاسیس ، از تانک های جنگ جهانی دوم به صورت دست دوم بهره می برد از جمله تانک شرمن. در واقع شرمن اولین تانکی بود که اسرائیل دست به ارتقا ان زدند و در دهه 1960 با نصب توپ 90 م م فرانسوی اف1 دست به ارتقا شرمن ها زده و انها را به سایت اتش جدید و زره تقویت شده و موتور دیزل تجهیز کرد.
در جنگ سال 1956 و 1967 صدها عراده (بیش از 600 عراده) تانک تی 54 و تی 55 از مصر غنیمت گرفت و انها را به توپ 105 م م ال7 استاندارد ناتو و سایت جدید اتش تجهیز کردند. بعد ها در ادامه دست به ارتقا تانک های تی 62 غنیمت گرفته شده از سوریه در جنگ سال 1973 نیز زدند (اسرائیل در طول جنگ های 1956، 1967 و 1973 بیش از 1500 تانک و زره کوب از اعراب غنمیت گرفت)
اسرائیل همچنین تعداد زیادی تانک ام 48 و ام 60 از سری پاتن داشت که به صورت نو و دست دوم از چندین کشور انها را دریافت کرده بود و در دهه 1970 برای افزایش کارایی انها برای مقابله با تهدیدات زرهی جدید چون تانک تی 62 شوروی و بعد از ان تانک تی 72 دست به ارتقا انها زد. این سری ارتقائات در اسرائیل با نامگاچ شناخته میشوند
برای اشنایی با تانک ام 48 اینجا را کلیک کند
برای اشنایی با تانک ام60 اینجا را کلیک کنید
ماگاچ1
ماگاچ 1 یک نام بود و ارتقا خواصی روی ان انجام نشد . اسرائیل در سال 1967 توانست 150 تانک ام 48 ای1 را از المان غربی دریافت کند و دست کم 100 عراده دیگر را نیز از امریکا تحویل گرفت ولی تنها 120 عراده ان به جنگ سال 1967 رسید.در همین جنگ دست کم 100 ام 48 ای1 دیگر از اردن سالم به غنیمت گرفته که به همه انها در کل نام ماگاچ1 داده شد
ماگاچ2
این نام به تانک های ام48 ای2 داده شد که انها نیز دست دوم از المان غربی تحویل این کشور شد
ماگاچ3
ماگاچ3 یک ارتقا بر روی تانک ها ام48 ای1 و ای2 و تعدادی ای 3 را به سطح استاندارد ام 48 ای4 رساند. البته ام48 ای4 یک ارتقا روی سری قبلی در امریکا بود ولی این نسخه که در اسرائیل ارتقاء یافت مشابه همان بود که شامل نصب توپ 105 م م ناتو به جای توپ90 م م اصلی تانک که برد و قدرت نفوذ ان دو برابر توپ قبلی بود، ارتقا برجک فرمانده و نصب سایت دید جدید برای فرمانده،نصب موتور دیزل AVDS-1790-2A با توان 750 اسب بخار به جای موتور بنزینی ساخت الیوسن در نسخه قبلی. موتور جدید نتنها نتنها قدرت بیشتری داشت بلکه دیزل بود که خطر بسیار کمتری در زمینه اتش سوزی داشت(گازوئیل دمای اشتعال بالای دارد به راحتی بنزین اتش نمی گیرد و اتش ان نیز غیر قابل مهار همچون بنزین نیست)
در اوائل دهه 1980 برخی از ماگاچ های3 به زره واکنش دهنده بلازر تجهیز شدند. بلازر یک زره واکنش دهنده ساخته شده در اسرائیل بود که میزان مقاومت در حدود 250 تا 300 م م در برابر خرج گود(موشک و راکت های ضد تانک) داشت
ماگاچ5
مشابه ام 48 ای 5 است و در کل فرق زیادی با ماگاچ3 نداشت ولی مجهز به موتور بهیود یافته AVDS-1790-2D و گیربکس جدید بود
ماگاچ6
در حالی که ماگاچ1و2و3 و5 برنامه ارتقا تانک ام48 ارتش اسرائیل بود ماگاچ6 برنامه ارتقا تانک های ام 60 بود. ماگاچ 6 شامل چندین نسخه میشد که عبارت بودن از:
ماگاچ6 ای:یک برنامه برای ارتقاع ام60 ای1 در سایت اتش .
ماگاچ6 بی: شامل ارتقا تانک های ام60 ای1 و ماگاچ6 ای به این سطح که با نصب موتور دیزل بهبود یافته AVDS-1790-2C که نسخه موتور اصلی بود ولی مصرف کمتر و هزینه تعمیرات و نگهداری کمتری داشت. تمامی این مدل ها در دهه 1980 مجهز به زره واکنش دهنده شده است.
ماگاچ6 بی گال: نصب سامانه کنترل اتش اسرائیل گال که برد موثر اتش در روز را تا 2000 متر با دقت 85% افزایش داد( در حالی که برد موثر ام 60 ای1 بین 1000 تا 1300 متر بود). این سامانه اتش دارای دید حرارتی نسل دوم بود که نیازی به نورافکن فروسرخ نداشت و برد درگیر در شب را به 1500 متر به صورت موثر افزایش داده بود . همچنین سامانه گال شامل مسافت یاب لیزری تا برد 5000 متر نیز بود. این نسخه دارای صفحه های کامپوزیت بر روی برجک است که این صفحه هات روی برجک نصب میشود و شکل برجک را تغییر داده است. اکثر ماگاچ های 6 از این نسخه هستند
ماگاچ6 بی گال باتاش: نسخه ارتقا یافته ماگاچ های 6 بی گال مجهز به زره واکنش دهنده نسل چهارم و همچنین موتور قویتر 908 اسب بخاری به جای موتور قبلی 750 اسب بخاری در نسخه های قبلی شده است . شیب برجک در این مدل باعث افزایش میزان مقاومت در برابر مهمات انرژی جنبشی از 300 م م به 600 تا 700 م م شد.
ماگاچ6 باز: مجهز به سامانه اتش باز . تنها چند عراده تبدیل شد
ماگاچ6 سی و ار ارتقا در موتور ام 60 ای1 و ای 3
ماگاچ 6 ار *:نصب سامانه کنترل اتش اوز شامل سایت اتش دید شبانه نسل دوم و مسافت یاب لیزری و رایانه اتش بالستیک
ولی در خانواده ماگاچ این ماگاچ 7 است که به دلیل تغییرات بسیار شهرت زیادی پیدا کرده است . این ارتقا روی تانک های ام60 انجام شد. در واقع با وجود نصب زره واکنش دهنده بلازر روی ام 48 ولی این زره نشان داد که اگرچه در برابر مهمات های خرج گود موثر است ولی در یک درگیری زره با زره شانسی در برابر پرتاب های توپ های 115 و 125 م م تانک های چون تی 62 و تی 72 ندارد . اضافه کردن زره واکنش دهنده بیشتر اشتباه بود زیرا این زره ها وزن را بیش از اندازه بالا می برد و حتی تا ده تن تانک سنگینتر میشد و البته در نهایت سطح حفاظت لازم در برابر مهمات انرژی جنبشی به دست نمی امد . از این رو در ان زمان اسرائیل که در حال توسعه زره کامپوزیت برای تانک مرکاوا بود دست به ساخت زره لازم برای ارتقا تانک ام 60 زد. ماگاچ 7 را باید بهترین ارتقا انجام شده روی ام60 دانست.(برای اشنایی با مرکاوا اینجا را کلیک کنید )
ماگاچ7 ای (A): این نسخه دارای زره ارتقا یافته کامپوزیت در ناحیه برجک است که در جلو و دو طرف برجک را فراگرفته است و گفته شده میزان مقاومت در برابر موشک ها و راکت های ضد تانک را بین 950 تا 1250 م م افزایش داده که عملا جز چند موشک ضد تانک در جهان توان نفوذ در ان را دست کم از روبرو برجک را نداشت
همچنین این نسخه دارای موتور بهبود یافته دیزل AVDS 1790-5A است که در واقع هم نسل موتور قدیمی AVDS 1790-2C است که البته همان موتور نیز در اسرائیل روی ام60 نصب شد. موتور جدید 908 اسب بخار قدرت داشت در حالی که موتور قبلی 750 اسب بخار قدرت داشت. موتور جدید دارای قطعات مشابه به میزان 80% است و مصرف سوخت کمتری دارد. البته تغییر موتور لازم بود زیرا وزن تانک 3تن افزایش یافته بود ولی این خود نشان دهنده برتری زره جدید بر زره واکنش دهنده است زیرا زره واکنش دهنده بلازر وزن تانک را تا 8 تا 10 تن افزایش میداد
همچنین تانک دارای گیربکس اتوماتیک جدید شد و در مجموع موتور و زره نصب شده روی این مدل متعلق به مرکاوا مارک1 بود
همچنین این نسخه دارای یک پکیج قدرت برای تعویض سریع موتور در عرض نیم ساعت بود و از سامانه کنترل اتش گال بهره میبرد اگرچه نسخه پیشنهادی برای صادراتی از سامانه ساخت البیت استفاده میکند. دارای سایت اتش شبانه نسل دوم و توان اتش در روز در 2500 متری را داشت و دارای رایانه اتش بالستیک دیجیتال بود . همچنین فرمانده نیز می توانست از سایت اتش خود دست به اتش به صورت مستقل بزند
توپ همان توپ 105 م م حفظ شد ولی توان پرتاب مهمات انرژی جنبش ام 413 به ان داده شد که توان نفوذ در 600 م م زره را دارد که همه تانک های سوری را حریف است. همچنین این نسخه همانند تانک مرکاوا دارای یک خمپاره انداز داخلی 60 م م برای مقابله با پیاده نظام است
چند عراده از این تانک در یک کمین در جنوب لبنان مورد هدف 20 موشک مالیوتکا قرار گرفت ولی تنها دو موشک در زره ماگاچ7 ای نفوذ کردند که تنها باعث اتش سوزی شد که به سرعت خاموش شد و خدمه اسیب ندیدند . در تجزیه و تحلیل ارتش اسرائیل مشخص شد اگر به جای زره کامپوزیت زیره واکنش دهنده روی این تانک بود این حادثه تلفات جای به همراه داشت
ماگاچ7 سی :این نسخه تفاوت چندان با مدل قبیل (ماگاچ ای ) ندارد و بزرگترین تفاوت در شکل جلوی برجک و ایجاد شیب بالا برای مقاومت بیشتر است. گفته شده میزان مقاومت در برابر خرج گود در این نسخه بالاتر از 1400 م م است. این نسخه پر تعداد ترین نسخه ماگاچ 7 است
در مجموع ارتش اسرائیل 200 مگاچ 3، 560 ماگاچ 6 و بیش از 1100 ماگاچ 7 را تحویل گرفت که همکنون به عنوان تانک ذخیره استفاده میشود
Pereh : این نسخه شامل یک طرح ازمایشی برای ارتقا برخی ماگاچ های 5 در خدمت به موشک اسپایک است. در این نسخه توپ برداشته شده اگرچه لوله ان برای فریب همچنان سر جای خود است و در برجک دارای 12 موشک ضد تانک اسپایک است که در دو سیلوی شش تایی روی هم نصب شده است. سیلوی موشک ها از درون برجک بیرون امده و موشک ها شلیک میشوند و تانک دارای یک دوربین اپتیکی بزرگ بر روی برجک سمت راست برای هدفگیری موشک ها است . موشک اسپایک مورد استفاده در این سامانه Spike-NLOS است که دارای برد 25 کیلومتر و توان هدایت همزمان ان در اسمان است . این نسخه حدود یک دهه است به صورت محدود در خدمت است ولی تا مدتها خبری از ان منتشر نشده بود
سابرا:در واقع یک ارتقا مشابه مگاچ 7 برای ترکیه بود که در ترکیه ام60 تی سابرا خوانده میشود
سابرا به خود ارتقائات زیادی دیده و اشتراکات زیادی با تانک مرکاوا دارد. این نسخه دارای توپ 120 م م ام جی 256 ساخت اسرائیل است که در واقع نسخه تولید شده توپ المانی ال 44 در اسرائیل است. این توپ از نظر برد و قدرت نفوذ مهمات دو برابر توپ 105 م م نسخه اصلی قدرت دارد
سابرا دارای برجکی همچون ماگاچ 7 است ولی مقاومت زره بیشتری دارد در منبع مختلف مقاومت زره برجک در برابر خرج گود بین 1250 تا 1700 م م ذکر شده ولی چیزی که مشخص است از نظر مقاومت زرهی برابر و یا برتر از تانکی چون تی 90 است . همچنین جلوی تانک نیز با بلوک های کامپوزیت ساخت شرکت رافال اسرائیل پوشانده شده است . نارنجک اندازهای دود زا به برجک به صورت مستیقم وصل شده و دارای سامانه اتش El-Op ساخت البیت اسرائیل است که توان درگیر با اهداف متحرک و ثابت در حالت متحرک و ثابت را به واسطه سامانه کنترل اتش می دهد. سامانه کنترل اتش توان تعقیب خودکار هدف را دارد و میتواند با محاسبه لازم زاویه لوله را برای اتش دقیق حتی به طرف یک هدف متحرک را دارد . فرمانده و توپچی دارای دو سایت اتش جدا است و هر کدام مسافت یاب لیزری خود را دارند
مسافت یاب لیزری توپچی 10000 متر با دقت 5 متر برد دارد و فرمانده و توپچی هر دو دارای سایت دید شبانه نسل دوم خودشان هستند. این نسخه توان نابود هدف را در برد 2500 متر با احتمال برخورد بالای 90% را با یک گلوله دارد اگرچه تمرینات در 3500 متر نیز با دقت بالا شکار داشته است
تانک از یک موتور 900 اسب بخاری دیزل AVDS-1790-5A dizel بهره می برد ولی در دو مدل مارک2 و مارک3 سابرا تانک دارای موتور 1000 اسب بخاره AVDS-1790-5A dizel میباشد
سه مدل از سابرا توسعه یافت . اولین نمونه سابرا مارک 1 بود که در بالا به ان اشاره شد در نسخه مارک 2 که دارای موتو قویتر 1000 اسب بخاری و همچنین سامانه اتش مستقل برای فرمانده و توپچی به صورت جدا بود و از زره کامپوزیت در جلوی بدنه بهره می برد. نسخه مارک 2 را ام60 تی نیز می گوید، در نهایت سابرا مارک3 که از وضعیت خدمتش در ارتش ترکیه اطلاعی در دست دست نیست و دارای هشدار دهنده راداری، هشدار دهنده لیزری و پلتفرمی مشابه تانک مرکاوا است
در مجموع 170 سابرا تحویل ارتش ترکیه شد
گرداوری: عبدالحمید تارخ
منابع: