جنگنده ها

جنگنده میراژ اف1

جنگنده میراژ اف1

در دهه 1960 فرانسه میراژ 3  را در خدمت داشت. جنگنده ای دارای بال دلتا که اگرچه در ارتفاع بالا چالاکی  خوبی داشت ولی در ارتفاع پایین دارای چالاکی کم و همچنین دارای مسافت طولانی برای نشست و برخواست بود.از این رو فرانسه هم به دنبال جایگزینی   برای میراز 3 میگشت و هم به دنبال نسل جدید جنگنده با توان برخواست  و نشست  در باند کوتاه تر.

در  همان دهه 1960  داسا در فرانسه روی طرح جنگنده بال متغیر با نام  میراژجی8 کار میکرد  و بر اساس ان نیز نسخه بال ثابت  با نام میراژاف2 را بررسی کرد  همچنین در همان دوران طراحی عمود  پروازی با نام  میراز 3 وی وجود داشت که نسخه عمو پرواز میراز 3 بود ولی در  نهایت همه این طرح ها به سوی  طراحی جدید رفت که میراژ اف1 نام داشت.

میراژ اف2

میراژ اف2 یک جنگنده دو سرنشینه  تهاجمی با موتور پرات اندوتنی تی اف 30  بود که در امریکا بر روی اف14 و اف111 نیز نصب شده بود. اف2 جنگنده خوبی بود ولی در سال 1966 ارتش فرانسه  اعلام کرد که نیازی به یک جنگنده تهاجمی ندارد بلکه نیاز به یک شکاری رهگیر دارد از این رو طرح اف2 لغو شد و بر اساس ان طرح با نام اف1 شکل گرفت.میراژ اف1 اولین پرواز خود را در 23 دسامبر سال 1966 انجام داد . تا سال 1973 چندین پیش نمونه ازمایشات مربوطه را طی کردند و در سال 1973 راسما وارد خدمت ارتش فرانسه  شد. اولین نمونه تحویلی نسخه تک سرنشینه  میراز اف1 سی بود که نسخه شکاری رهگیر با توان محدود هوا به زمین  بود.

میراژ  اف1 سی یک جنگنده با بدنه ای الومنیومی   بود که برخی از بخش های  با تیتانیوم و فولاد ساخته شده بود.هواپیما از یک موتور توربوجت اترا 9کا50 ساخت انسکما مجهز بود که دارای توان 11025 پاوند  بدون پس سوز و 15876 پاوند با پس سوز بود.ورودی  هوا به صورت نیم  دایره ای در دو طرف بدنه قرار داشت و دارای  یک مخروطه نیم دوکی در دهانه خود بود که جهت کاهش سرعت ورودی هوا به سرعت زیر صوت به  درون موتور بود.

بال جنگنده  دربالای بدنه قرار داشت   و مخازن  سوخت ان در درون بدنه وبال ها پخش  شده بود.دارای  سکان عمودی تکی بود . دارای چرخ های دو قلو بود و از یک ترمز ضد قفل بهره می برد .خلبان بر روی یک صندلی ساخت مارتین بیکر سوار میشد که اگرچه ارتفاع عمل صفر داشت  ولی کمترین سرعت برای پرتاب 167 کیلومتر بر ساعت بود ولی بعدها این صندلی به روز رسانی شده و به یک صندلی صفر صفر تجهیز شد.کابین خلبان دارای دید 360 درجه نبود و خلبان رو به عقب دید خوبی نداشت زیرا سقف کابین عملا با پست جنگنده در یک راستا بود.

سامانه های الکترونیک جنگنده برای زمان خودش سامانه  های مدرنی  به حساب می امد.یک سامانه ناوبری تاکان،یک خط ارتباط داده برای ارتباط  با رادار زمینی،ارتفاع سنج راداری،سامانه شناسایی دست از دشمن و گیرنده هشدار  دهنده رادار داشت.

میراژ اف1 سی نسخه شکاری میراز اف1 ارتش فرانسه در تصویر زیر بال مسلح به موشک سوپر 530 اف
میراژ اف1 سی نسخه شکاری میراز اف1 ارتش فرانسه در تصویر زیر بال مسلح به موشک سوپر 530 اف

جنگنده در دماغه دارای  رادار سیرانا  4 بود.سیرانا4 یک رادار پالس داپلر بود که بر اسا  رادار سیرنا2 میراژ3 ساخته شده بود. این رادار دارای  برد کشف 70 تا 100 کیلومتر بود و توان درگیری  همزمان  با یک هدف داشت. میراژ اف1 سی  که در دهه 1970 وارد خدمت شد دارای رادار سیرانای 4 – 0  بود که فاقد پایین نگری  و یا کشف اهداف دریایی بود ولی به مرور  زمان  این رادار ارتقاء یافت. این ارتقاء شامل سیرانا4 -1 با توان نگاه به پایین و شلیک به پایین ،سیرانای 4-2 با توان هوا به زمین   و سیرانای 4 ام نسخه ارتقا یافته در حملات  هوا به زمین  و توان حمله به  اهداف دریایی.

خلبان درون کابین دارای اچ یو دی و یک نمایشگر سی ار تی تک رنگ برای  نمایش رادار بود  و فاقد هوتاس بود. دارای یک سامانه جنگ الکترونیک داخلی بود که بارها ارتقا نیز یافت ولی همواره به سامانه های جنگ الکترونیک خارجی  متکی  بود.

سلاح اصلی میراز اف1 توپ 30 م م دو لول  دفا با 150  گلوله برای هر توپ است.این توپ که بر روی تمامی جنگنده های  ساخت فرانسه  به غیر از رافال نصب است دارای سرعت اتش 1300 گلوله بر دقیقه است .در نقش هوا به هوا توان حمل تا چهار موشک فروسرخ  ماژیک 1و 2  است. میتوان میراژ اف1 را به موشک  فروسرخ امریکا سایندوندر نیز تجهیز  کرد.هر دو موشک دارای رنج درگیری زیر 15 کیلومتر هستند. تا قبل از ورود موشک ماژیک در سال 1975 اف1 موشک ار 530 را حمل میکرد که دارای نسخه هدایت رادار نیم فعال و فروسرخ  بود و برد ان 20 کیلومتر بود.این موشک  بزرگ و سنگین و چالاکی کمی  داشت و در دهه 1970 با موشک ماژیک و سوپر 530 جایگزین  شد. میراژ اف1   به عنوان اولین جنگنده فرانسوی که دارای موشک رادار میان برد بود دارای توان حمل تا دو موشک سوپر 530 اف را با برد 25 کیلومتر را دارد.این موشک در سال 1979 وارد خدمت شد . سوپر 530 دارای هدایت رادار نیم فعال بود و   برد کمتر از اسپارو داشت  و  کارایی  کلی بسیار بهتری در درگیر با جنگنده های چالاک و همچنین ارتفاع درگیری پایین تری نسبت به اسپارو داشت. میراژ اف1 سی دارای  هفت جایگاه  جنگ افزاری  است  که یک عدد نوک هر بال دو عدد زیر هر بال و یکی در زیر مرکز بدنه. اف1 می تواند 6300 کیلوگرم مهمات را حمل کند اگرچه توان واقعی ان 4000 کیلوگرم بود . تسلیحات اف 1 در عملیات هوا به زمین شامل  تا 14 بمب مارک 82 و یا 8 بمب 450 کیلویی  ویا چهار راکت انداز 18 تایی 68 م م ماترا می باشد.همچنین میتواند تا دو مخزن سوخت خارجی زیر بال با 1200 لیتر سوخت و یک مخزن سوخت 2200 لیتری در زیر  بدنه حمل کند.میراژ اف1 سی از روز اول توان سوختگیری هوایی نداشت ولی از سال 1977  با ارتقا به مدل سی200 این  توان  را با اضافه کردن یک لوله سوختگیری  ثابت به دست اورد

برد انتقالی میراژ اف1  عدد 3300 کیلومتر است و با 14 بمب مارک 82 و دو موشک ماژیک بر سر بال دارای  شعاع رزمی 425 کیلومتر و با دو بمب  مارک 82 و دو موشک و سه مخزن سوخت دارای  شعاع رزمی 1300 کیلومتر است.

میراژ اف1 سی ایی ارتش اسپانیا . این نمونه بعدها با ارتقا رادار از یک شکاری به یک جنگنده چند منظوره تبدیل شد
میراژ اف1 سی ایی ارتش اسپانیا . این نمونه بعدها با ارتقا رادار از یک شکاری به یک جنگنده چند منظوره تبدیل شد

در ادمه توسعه میراژ  اف1 نسخه دو سرنشینه  میراژ  اف1بی به عنوان یک نسخه اموزشی  رزمی ساخته شد . این مدل 30 سانتیمتر کشیده تر بود و مخزن سوخت نیز کاهش یافته بود و توپ نیز حذف شده بود  ولی  دارای رادار سیرنای 4 و توان شلیک موشک رادار  نیم فعال ار 530 را داشت. همچنین فاقد لوله سوختگیری هوایی بود ولی یک لوله جهت تمرین بر روی ان نصب میشد.

در ادمه نسخه میراژ اف1 ایی توسعه  یافت این مدل نسخه صادراتی  چند منظوره  میراژ  اف1 سی بود که به رادار سیرانای 4 ام مجهز بود و توان حمل تسلیحات هدایت شونده چون موشک  لیزری ای اس 30 ال و بمب های هدایت لیزری  را داشت  و برای  این کار می توانست  یک غلاف نشان گذار لیزری  اطلس را حمل کند . برخی مدلها توان شلیک موشک ضد رادار ارمات را نیز داشتند.همچنین این مدل توان حمل یک  موشک  ضد کشتی اگزوسه را در زیر بدنه داشت و رادار سیرنای4 اجازه قفل بر روی اهداف دریایی و درگیر با اگزوسه را می داد

یکی از نسخه های ویژه میراژ اف1 نسخه تهاجمی  A بود.این مدل برای  افریقای جنوبی توسعه  یافت ولی لیبی  نیز به دست یافت. این نمونه دارای  یک رادار ایدا2 در دماغه است که دارای انتن ثابت بود. اگرچه توان هوا به هوا و هوا به زمین   داشت ولی به دلیل دیش ثابت  توان پوشش ان و برد ان کم است. دارای  یک مسافت یاب لیزری  در دماغه بود و توان حمل موشک رادار نیم فعال سوپر 530 اف را  نداشت ولی توان تسلیحات دیگر میراژ اف1 سی را به خوبی داشت.

میراژ اف1 دارای  نسخه شناسایی سی ار نیز بود ولی تنها در ارتش فرانسه  خدمت کرد. این نمونه دارای چندین دوربین در زیر  دماغه شامل  یک دوربین پانورما تی ار تی 40   و یک دوربین عمودی تی ار تی 33 هر دو ساخت تامسون و یک رادار سیرنا 4 ام ار با توان نقشه برداری از زمین را داشت. همچنین میتوانست  یک غلاف شناسایی خارجی را حمل کند که شامل یک رادار نقشه بردار  و یک دوربین با توان شناسایی شبانه.این مدل همان طور که گفته شد خریدار خارجی نداشت ولی برخی نسخه های صادراتی مانند نسخه در خدمت ارتش عراق دارای غلاف شناسایی خارجی بودند

یکی دیگر از نسخه های میراژ اف1 نسخه سی تی است. نسخه سی تی از ارتقاء میراژ اف1 سی ارتش فرانسه به دست امد.با جایگزین میراژ 2000 در نقش  دفاع هوایی در دهه 1980 با میراژ اف1 فرانسه تعدادی از میراژ اف1 سی -200 خود را به استاندارد سی تی برای عملیات تهاجمی  رساند . البته این نمونه طی ارتقاء مجهز  به رادار سیرنای 4 ام ار  شد و توان حمل غلاف شناسایی را نیز داشت  و توان پرتاب بمب های لیزری  را نیز به دست ارود .55 فروند نسخه سی به این نسخه ارتقا یافتند که اخرین  میراز اف1 ارتش فرانسه در خدمت همین مدل بود

میراژ اف1 ای زد نسخه تهاجمی میراژ اف1 که در دماغه کوچک خود یک رادار کوچک ایدا2 داشت.در تصویر ترمز های هوایی باز هستند
میراژ اف1 ای زد نسخه تهاجمی میراژ اف1 که در دماغه کوچک خود یک رادار کوچک ایدا2 داشت.در تصویر ترمز های هوایی باز هستند

نسخه ای با نام میراز اف1 ام 53 نیز توسعه یافت که مجهز به موتور توربوفن ام53 بود . این نمونه با توان بیشتر مورد دارای رانش به وزن بیشتر و مصرف سوخت کمتر و در نتیجه برد بیشتر بود . اگرچه یک بستر ازمایشی برای ازمایش موتور ام 53 بود ولی داسا تلاش کرد ان را برای جایگزینی اف104 ناتو بفروش برساند و در رقابت با اف16 در اواخر دهه 1970 برای انتخاب جنگنده ناتو شرکت کرد که شکست خورد. در نهایت این طرح لغو شد و موتور ام 53 روی میراز 2000 نصب شد.

فرانسه در سال 1973 این جنگنده را به خدمت گرفته شده است.فرانسه 243 فروند میراژ اف1 را دریافت کرد که شامل   نسخه سی و بی  و سی ار بود .اولین حضور عملیاتی میراژ اف در ارتش فرانسه به دفاع از چاد در مقابل حملات نیروی های نظامی  لیبی و طرفدارانش  در سال 1984 بر میگردد.در سال 1991  فرانسه  در قالب نیروی ها ائتلاف برای ازاد سازی کویت از دست عراق  12 فرون اف 1 سی را روانه منطقه کرد که به زودی توسط چهار فروند میراژ اف1 سی ار تقویت شدند.طی چند  روز اول عملیات به دلیل اینکه  با اف 1 عراقی اشتباه  گرفته نشوند  در نبرد حضور نداشتند و بعد از چند روز در عملیات بمب باران وشناسایی نقش داشتند و در مجموع  114 پرواز در این جنگ انجام دادند.در سال 2004 میراژ های اف1 فرانسوی  مستقر در افریقا  به یک پایگاه هوایی ساحل عاج حمله کرده  و دو فروند سوخوی25 و سه بالگرد میل را روی زمین  از بین بردند.در سال 2007 نیز سه فروند میراز اف1 در کنار میراژ 2000 دی در نبرد بر علیه طالبان در افغانستان  شرکت داشتند.بعد از این میراژ اف1 سی ار فرانسه  بر ضد غزافی  و شورشیان اسلامگرای  مالی شرکت داشت . سرانجام در 13 ژوئن سال 2014 اخرین میراژ اف1 ارتش فرانسه نیز از خدمت خارج شد.

میراز اف1 سی ار نسخه شناسایی برای ارتش فرانسه در این تصویر میتوان غلاف شناسایی را زیر بدنه به خوبی دید
میراز اف1 سی ار نسخه شناسایی برای ارتش فرانسه در این تصویر میتوان غلاف شناسایی را زیر بدنه به خوبی دید

اکوادور بین سالهای 1978 تا 1980 میراژ اف1 ایی را دریافت کرد و در درگیری  سال 1981 با پرو مورد استفاده قرار گرفت و یک فروند سوخوی22 پرو نیز به شلیک یک موشک  ماژیک اسیب دید .در درگیر سال 1995  اکوادور مدعی سرنگونی دو فروند سوخوی 22 پرو توسط میراژ های خود است. میراژ های اف1 اکوادور توسط اسرائیل ارتقا یافت و مجهز به موشک  اسرائیلی پاینتون 3 و 4 شد. اف1 اکوادور نیز در سال 2011 از خدمت خارج شدند.

عراق در اواخر  دهه 1970 میراژ اف را از فرانسه  تحویل گرفت . نسخه عراقی از نسخه ایی کیو بود که در واقع از نسل نسخه چند منظوره E بودند  بود.طی این جنگ اف1 پیشرفته ترین جنگنده ارتش  عراق بود و حملات انها به نفتکش های ایرانی  با موشک اگزوسه تلفات زیاد از ناوگان نفتکش ایران  گرفت و خسارت زیادی به ایران وارد کرد . همچنین عراق اف1 خود را به موشک هدایت لیزری  ای اس 30 ال تجهیز کرد  و  دست به حملات دقیق  هوایی به خاک ایران ضد. نسخه عراقی که شامل  نسخه های ایی کیو 2 تا ایی کیو 6 میشد کامل ترین نسخه  صادراتی اف بود که برخی مجهز به رادار اژوا و برخی رادار سیرنای 4 ام بودند. برخی از نسخه  های تحویل دارای  رادار اژوا بودند که توان شلیک موشک ضد کشتی  اگزوسه را به اف1 های عراقی می داد ولی فاقد توان شلیک موشک  سوپر 530 اف بود و بعدها با نصب رادار سیرنای 4 ام این توان در کنار توان شلیک موشک  سوپر 530 اف به میراژ عراقی داده شد .همچنین میراژ های اف1 عراقی توان حمل غلاف شناسایی ساخت تامسون و غلاف سوخت رسانی یار به یار را نیز داشتند. عراق 35 میراز اف1 خود را به اتش اف14 و اف4 از دست داد  و همین میزان جنگنده ایرانی را نیز سرنگون کرده است.همچنین  سال 1983 دو فرود اف100  ارتش ترکیه  که اشتباها  وارد خاک عراق شدند بودند  توسط اف1 های عراقی به اشتباه  هدف قرار گرفتند.در جریان جنگ خلیج فارس شش فروند میراژ   قربانی اف15 شدند که دو فروند از شش فروند شکار اف15 ارتش عربستان شدند.عراق در مجموع 108 فروند میراز بین سالهای 1980 تا 1989 تحویل گرفت که امروزه در نیروی هوایی عراق در خدمت نیستند

میراز اف1 جی ای نسخه بر گرفته شده از نسخه ایی در این تصویر مجهز به موکموشک اسرائیلی پاینتون 4 و موشک ماژیک 2 بر نوک بال
میراز اف1 جی ای ارتش اکوادور نسخه بر گرفته شده از نسخه ایی در این تصویر مجهز به موشک اسرائیلی پاینتون 4 و موشک ماژیک 2 بر نوک بال

افریقای جنوبی در اوائل دهه 1970 خواهان خرید 100 فروند اف1 شد تا جایگزین میراز 3 شوند ولی تحریم های  سازمان ملل علیه حکومت اپارتایت در سال 1977 باعث تعداد  تحویل شد. در کل افریقای جنوبی 16 فروند نسخه سی زد (نسخه شکاری بر مبنای سی)و 32 فروند نسخه  AZ نسخه تهاجمی اف1 را دریافت کرد.از سال  1980 با کمک بمب و راکت 68 م م بر علیه حکومت کمونیست انگولا  وارد عمل شد که مورد حمایت کوبا وشوروی بود.در سال 1981  و 1982 دو فروند میگ 21 انگولا را سرنگون کردند و در مه 1982 نیز یک میل8 سرنگون شد . در سال 1988 دو فروند اف1 در انگولا توسط سام سرنگون شد. در سال 1987 یک فروند از میراژ ها به اتش  موشک اپکس و یا افید توسط یک میگ 23 ام ال کوبای سرنگون شد و چنیدن  رویاروی و شلیک موشک توسط میراژ اف1  بر علیه میگ کوبای به نتیجه ای نرسید.در سال 2011 میلادی میراز اف1 افریقای جنوبی از خدمت خارج شدند.

اسپانیا در سال 1975 به دلیل تنش با مراکش و همچنین لیبی دست به  خرید میراژ اف1 است. اسپانیا در مجموع 44 فروند میراز اف1 سی ایی،22 فروند ایی ایی و 6 فروند بی ایی را تحویل گرفت(نسخه های برگرفته شده از نسخه های سی، ایی و بی) و در دهه 1990  ، 24 فروند نیز به صورت دست دوم از قطر و فرانسه تحویل گرفت.اف1 اسپانیا  به عنوان شکاری رسمی این ارتش تا زمان ورود به خدمت اف18 بود و به جای موشک  ماژیک مسلح به سایدوندر  بودند . اسپانیا  بعدها میراژ اف1 سی خود را به نسخه ایی با نصب رادار سیرنای 4 ام ارتقا داد و حتی توان حمل سلاح های لیزری  و موشک اگزوسه نیز پیدا کردند .اسپانیا  در سال 2013 میراز اف1 خود را از خدمت خارج کردو انها را با تایفون جایگزین کرد.

لیبی در دهه 1970 ،  16 فروند ای دی،16 ایی دی و 6 فروند بی دی تحویل میگیرد .در سال 1981 در نبرد علیه جاد به صورت محدود  به کار رفت . به دلیل  عدم پشتبانی  داسا فرانسه از اف1 لبی در دهه 1980 و 1990 تعداد میراز ها  تا 13 فروند در سال 2011 کاهش یافت  و مابقی به دلایل  مختلف یا از دست رفت و یا زمینگیر  شد. با سقوط  غزافی همچنان چند فروند اف1 در خدمت ارتش لیبی است که وضعیت ان نامشخص است.

کابین میراز اف1 سی ار
کابین میراز اف1 سی ار

در کنار این کشورها کویت 27 فروند(در سال 2000 از خدمت خارج شد)،اردن 36 فروند که در سال 2010 از خدمت خارج شد  ، یونان 40 فروند(در سال 2010 از خدمت خارج شد)،قطر 15 فروند(در دهه 1990 از خدمت خارج شد) ، گابون  6 فروند که از افریقای جنوبی به صورت دست  دوم تحویل گرفته و مراکش 50 فروند از دیگر کاربران اف1 هستند. طی جنگ خلیج فارس در سال 1991 ،  22 فروند اف1 عراقی به ایران گریختند که سالها زمینگیر بوده اند . امروزه کمتر از 12 و یا 8  فروند اف1 در خدمت ارتش  ایران است که به دلیل نبود تسلیحات اصلی این جنگنده در ایران مانند موشک ماژیک ،  موشک سوپر ار 530 و اگزوسه و عدم پشتبانی کشور سازنده   وضعیت عملیاتی نامشخصی دارند.

برخی از مشخصات داسا میراز اف1     عبارت اند از طول و ارتفاع 15.30 و 4.50 متر ،وزن خالی 7400 کیلوگرمی ،بیشترین سرعت 2338 کیلومتر در ساعت برابر با2.2 ماخ   ،برد 3300    کیلومتر برد انتقالی و 450 کیلومتر با 14 بمب 250 کیلوگرمی   ،سقف پرواز 20000 متر میباشد.این هواپیما مجهز به یک ادستگاه موتور توپوجت اترا 9 کا 50 با توان 11023 پاوند رانش خشک و 15878 پاوند با پس سوز است .تسلیحات میراز اف1   عبارت است از دو توپ 30 م م دفا با 150  گلوله برای هر توپ.هفت جایگاه جنگ افزاری شامل یک جایگاه نوک هر بال، دو جایگاه در زیر هر بال و یک جایگاه در زیر بدنه با توان 6300 کیلوگرم تسلیحات شامل موشکهای هوا به هوای ماژیک ویا سایندوندر تا دو موشک هوا به هوای رادار نیم فعال سوپر 530اف ،تا چهار  راکت انداز 18 تایی 68 م م ،یا تا 14 بمب 250 کیلویی ویا 8 بمب 450 کیلوگرمی،موشک ضد رادار ارمات ،موشک ضد کشتی اگزوسه،موشک لیزری ای اس 30 ال،بمب ضد باند.

ترجمه:عبدالحمید تارخ

 

میراژ اف1 فراری به ایران از نسخه بی کیو 3 و ایی کیو 6 بودند . نسخه تک سرنشینه ایی کیو 6 دارای رادار سیرنای 4 ام و توان حمل موشک اگزوسه بود و پیشرفته ترین نسخه ارتش عراق
میراژ اف1 فراری به ایران از نسخه بی کیو 3 و ایی کیو 6 بودند . نسخه تک سرنشینه ایی کیو 6 دارای رادار سیرنای 4 ام و توان حمل موشک اگزوست بود و پیشرفته ترین نسخه ارتش عراق

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن