آخرین بروزرسانی: 2025/11/02

موشک های بالستیک هایپر سونیک هواپرتاب اسرائيل (موشک خانواده اسپارو و موشک راکس )

اخرین بروزرسانی این مقاله: نوامبر 2, 2025

اسرائیل به شکل سنتی به دلیل داشتن سابقه تجاوزگری دارای دشمنان بسیار است .

این دشمنان همگی و بدون استثنا اکثر تسلیحات خود را از شوروی خریداری میکردند و در جنگ های مختلف نیز انرا بر علیه اسراییل استفاده کردند. تهدید هایی همچون تانک و هواپیما و… که برای اسراییل وجود داشت، اسراییل سلاح مناسب پاسخ گویی به ان را داشت اما یک تهدید بود که اسراییل هیچ توانایی برای مقابله با ان را نداشت و یک تهدید بسیار خطرناک بود به گونه ای که دشمنان اسراییل میتوانستند ان تهدید را در خاک خود تولید کنند و ان چیزی نبود جز موشک های بالستیک اسکاد که از شوروی وارد میشد و حتی خط تولید ان نیز راه اندازی میشد و نابودی خود ان موشک ها نیازمند یک سامانه پدافندی بود اما نابودی لانچر قبل از شلیک نیازمند این بود که اسراییل سرکوب پدافند کرده و ریسک  تلفات را برای جنگنده های خود را پذیرفته و سپس به تاسیسات ساخت و پرتاب یا لانچر ها حمله کند که اصلا عقلانی نبود بنابراین نیاز بود که یک تسلیحات ضد پدافند یا تسلیحاتی با قابلیت عبور از پدافند و ضربه زدن به ان تاسیسات خاص ساخته شود پس یک سامانه ضد بالستیک عقلانی تر بود ولی باید کار بر روی هردو انجام میشد.

اما در این بین یک مشکل ایجاد شد و ان اینکه اگر اسراییل بخواهد به سمت سامانه ضد بالستیک برود باید با چه چیزی ان را تست کند؟؟ در غرب هیچ کس موشک بالستیک میانبرد و کوتاه برد نداشت و امریکا هم که داشت به دلیل پیمان ای ان اف همگی نابود شدند و اصلا اگر هم میبود به دلیل عمق کم اسراییل و گران بودن موشک بالستیک اصلا کار عقلانی نبود…

از طرفی اسراییل یک موشک عمقی پر سرعت هواپرتاب میخواست که به تاسیسات دشمن به دور از دسترس پدافند اسیب بزند و همچنین خود قابلیت حمله به پدافند را داشته باشد..

با اعلام نیاز ها شرکت صنایع هوافضای اسراییل دست به کار شد و سه نوع موشک را برای این کار در نظر گرفت در ان سالها اسراییل تازه داشت روی موشک ارو1 و 2 کار میکرد و از پاتریوت استفاده میکرد که خوب البته اسراییل یک دور حملات اسکاد های صدام را هم به خود دیده بود و مصمم بود که دیگر چنین اتفاقی نیافتد اما انگار همسایه نزدیک به صدام  تصمیم گرفته دوباره همین کار را با قدرت وشدت بیشتر بر علیه او انجام دهد و آن ایران بود ایرانی که در حال توسعه موشک های بالستیک بود و همین کار را از تولید موشک های اسکاد شروع کرد…

موشک بالستیک هواپرتاب هایپر سونیک اسپارو

اسپارو  موشک‌های هدف بالستیکی هواپرتابی هستند که حرکتی مشابه موشک های بالستیک زمین پرتاب را دارند که هدف ان شبیه سازی موشک های بالستیک برای تمرین سامانه های پدافندی ضد بالستیک است. موشک هدف اسپارو توسط شرکت رافائل اسرائیل تولید می‌شود. این موشک به‌عنوان هدف برای آزمون سامانهٔ پدافند ضد بالستیک پیکان بکار می‌رود. بخش کلاهک موشک ماژولار است و می‌تواند کلاهک انفجاریِ معمولی (High Explosive) را حمل کند از این رو میتواند در نقش موشک بالستیک تهاجمی هواپرتاب برای درگیری واقعی نیز استفاده شود . موشک در سه نسخهٔ مختلف وجود دارد: بلک اسپارو، بلو اسپارو و سیلور اسپارو.

اهداف اسپارو   شبیه سازی مسیرها، مانورهای ورودی به جو و امضای راداری انواع موشک‌های بالستیکی را شبیه‌سازی می‌کنند. موشک ها  شامل برد کوتاهِ بلک اسپارو و برد متوسطِ بلو  اسپارو و سیلور اسپارو هستند. وزارت دفاع اسرائیل این اهداف را برای آزمون سامانه‌های پدافند موشکی دو‌مرحله‌ای مشترک آمریکا/اسرائیل پیکان انتخاب کرده است. بلک اسپارو همچنین توسط یک کشور خارجی نیز انتخاب شد. اهداف اسپارو می‌توانند بنا بر نیاز مشتری به‌عنوان «هدف در هوا» تأمین شوند.

اهداف اسپارو نمایشی با دقت متوسط تا بالا از تهدید ارائه می‌دهند و پاسخ جامعی به نیازهای آزمون و آموزش حسگرها و رهگیرهای پدافند موشکی بالستیک (BMD) فراهم می‌کنند. آن‌ها می‌توانند بالای خشکی و روی دریا پرتاب شوند و انعطاف‌پذیری سناریوی آزمایش را فراهم کنند.آماده‌سازی مأموریت هدف و راستی‌آزمایی سریع و ساده است. نرم‌افزار عملیاتی هدف در جریان اقدامات پیش‌پروازی به‌راحتی بارگذاری می‌شود. این امر زمان موردنیاز برای رسیدن به آمادگی آزمون را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

بلک اسپارو مسیرهای موشک‌های بالستیکی برد کوتاه تاکتیکی مانند موشک اسکاد –بی با برد 300 کیلومتر   را شبیه‌سازی می‌کند. این نسخه در مجموعه‌ای از مأموریت‌های پروازی و رهگیری که در آن‌ها مسیرهای مختلف و مانورهای ورود به جو انجام شد، عملکرد بسیار موفقی از خود نشان داد.

بلو و سیلور اسپارو موشک‌های با کلاهک جدا شونده است  و موشک های برد بلندتر چون موشک اسکاد  متوسط تا بلند مانند اسکاد-سی  تا شهاب 3  با محدوده برد 550 تا1300 کیلومتر  را شبیه‌سازی می‌کنند.

در جولای ۲۰۰۷ اسرائیل نخستین تصویر یک فروند جنگندهٔ  جنگنده دو سرنشینه اف15 دی ایگل نیروی هوایی خود را منتشر کرد که حامل موشک هدف بلو اسپارو بود . موشکی که برای آزمودن توانایی‌های نسخه‌های ارتقا یافتهٔ سامانهٔ پدافند ضدد بالستیک پیکان  ساخت شرکت Israel Aerospace Industries توسعه یافته بود

بلک اسپارو
بلو اسپارو زیر بال اف15 دی

در سپتامبر ۲۰۱۳ وزارت دفاع اسرائیل (IMOD) پرتاب آزمایشی موشک هدف هواپرتاب سیلور اسپارو را از یک پایگاه نیروی هوایی اسرائیل بر فراز دریای مدیترانه انجام داد. سیلور اسپارو که توسط رافال ساخته شده است برای شبیه‌سازی مسیرهای موشک‌های بالستیکی بردبلند طراحی شده که سامانهٔ  توسط موشک پیکان3 در خارج از جو رهگیری می شوند. این موشک که قابلیت پرتاب از جنگنده‌های F-15 نیروی هوایی اسرائیل را دارد، نسخهٔ ارتقا یافته‌ای از موشک‌های هدف مانوردهٔ بلک اسپارو و بلو اسپارو است. سیلور اسپارو دوپاره‌ای (دو مرحله‌ای) نسخه‌ای بسیار بزرگ‌تر و سریع‌تر از بلک  اسپارو و بلو اسپارو است.

موشک‌های تک‌مرحله‌ای بلک و بلو اسپارو که از F-15 اسرائیل پرتاب می‌شوند و برای آزمون رهگیرهای موجود پیکان2 به‌کار می‌روند، سیلور  اسپارو بزرگ‌تر برنامه‌ریزی شده است تا از هواپیمای نظامی ترابری C-130 پرتاب شود. اما همانند بلک اسپارو با وزن ۱.۲ تن — که برای تقلید موشک‌های نوع اسکاد طراحی شده — و بلو  اسپارو ۱.۹ تنی که شبیه سری شهاب ایرانی است، مانند سیلور اسپارو دارای کلاهک‌های ماژولار هستند  تا موشک‌های دارای کلاهک‌های متعارف و غیرمتعارف را شبیه‌سازی کند و یا حتی در عملیات نظامی واقعای با کمک سامانه هدایت ماهواره ای بر ضد اهداف زمینی استفاده شوند.

شرکت سازندهٔ تسلیحات اسرائیلی رافائل در فوریهٔ ۲۰۱۹ در نمایشگاه تجاری Aero India در بنگلور از یک موشک جدید دوربرد هوا-به-سطح به‌نام راکس( Rocks) رونمایی کرد. به‌گزارش سازنده، Rocks یک سلاح پیشرفته با برد افزوده است که برای استفاده علیه اهداف باارزش، ثابت و متحرک طراحی شده است. سامانهٔ هدایت شامل INS/GPS برای ناوبری میانهٔ مسیر است، در حالی که هومینگ نهایی روی هدف با استفاده از جستجوگر الکترواپتیکی و پردازش تصویر پیشرفته انجام می‌شود

انواع کلاهک قابل حمل که شامل نسخه مسلح نیز میباشد
پرفایل پروازی هر یک از موشک های خانواده اسپارو

موشک بالستیک هواپرتاب راکس

راکس  یک موشک نسل جدید هوا به سطح با برد برد است که برای  هدف قراردادن اهداف ثابت و متحرک است.این موشک می‌تواند با کلاهک نفوذی یا کلاهک تکه‌تکه‌شونده (انفجاری-ترکش شونده ) تجهیز شود و قادر است اهداف روی سطح یا اهداف زیرزمینی حفاظت‌شده را در مناطق دارای پوشش ضدهوایی سنگین نابود کند برد راکس تا حدود هزار کیلومتر نیز عنوان می شود که کاملاً بیرون از پوشش سامانه‌های پدافندی دشمن است.موشک بعد از پرتاب حرکت بالستیک دارد و با پرواز در خارج از جو عملا از برد تهدید بسیاری از سامانه های پدافندی خارج است.راکس مانند خانواده اسپرو از جنگنده پرتاب می شود.تصاویری این موشک در زیر بال جنگنده اف16 سوفا ارتش اسرائیل دیده شده است

خلبان پیش از رهاسازی، مختصات هدف را به ان میدهد . اطلاعات  شامل مختصات هدف، زاویهٔ برخورد و یورش ، داده‌های تصویربرداری توپوگرافی و  تنظیم تاخیرهای فیوز است. .راکس خارج از منطقهٔ تحت پوشش پدافند سطح-به-هوا رها می‌شود و مسیر با سرعت بالایی را طی می‌کند تا تلفات هم برای هواپیمای پرتاب‌کننده و هم برای خود موشک به حداقل برسد و موفقیت نابودی هدف را بالا ببرد.

موشک برای هدایت مسیر میانی از سامانهٔ اینرسی/جی‌پی‌اس (INS/GPS) خود استفاده می‌کند. هدایت  نهایی تا لحظهٔ نابودی هدف توسط فناوری تطبیق تصاویر ماهواره ای و همچنین گیرنده غیر فعال رادار انجام می شود. این موشک با مطابقت تصاویر درون حافظه از هدف که توسط ماهواره گرفته شده و تصویر واقعی هدف که توسط دوربین موشک گرفته شده به سمت ان هدایت می شود

این موشک فناوری‌های پیشرفتهٔ رافائل را در خود دارد که از خانوادهٔ تسلیحات  رزمی و آزمودهٔ  پوپای  و اسپایس به ارث برده شده‌اند. راکس دارای قابلیت عملیات در روز، شب و همهٔ شرایط جوی است که مبتنی بر جستجوگر الکترواپتیکی پیشرفته است. الگوریتمِ هدف‌یابی خودکار (Automatic Target Acquisition) با فناوری منحصربه‌فرد تطبیق تصاویری و ضد رادار  ، هرگونه اخلال در GPS، خطاهای ناوبری و خطاهای تعیین موقعیت هدف را برطرف می‌سازد.

رافائل این موشک دوربرد هوا به سطح را در نمایشگاه هوایی Aero India در بنگلور، هند، در فوریهٔ ۲۰۱۹ رونمایی کرد. «راکس» راه‌حلی پیشرفته و مقرون‌به‌صرفه ارائه می‌دهد که ترکیبی از چندین فناوری رزمی-آزمودهٔ به‌ارث‌رسیده از سامانهٔ نسل جدید اسپایسی است. راکس به‌طور مؤثر به تقاضای روزافزون برای قابلیت هدف‌گیری دقیق هوا-به-زمین با برد طولانی و مستقل از GPS پاسخ می‌دهد.

در بهار سال ۲۰۲۴ میلادی، چندین منبع خبری و تحلیلی بین‌المللی از جمله رسانه‌های تخصصی نظامی و روزنامه‌های غربی گزارش‌هایی را منتشر کردند مبنی بر اینکه در جریان حملات هوایی اسرائیل به برخی اهداف در داخل خاک ایران، احتمالاً از موشک‌های راکس  شلیک شده بر فراز عراق استفاده شده است. این گزارش‌ها بر اساس شواهد میدانی، نوع آسیب وارده به اهداف و بقایای احتمالی تسلیحات، چنین نتیجه‌گیری‌ای را مطرح کردند.

در این حملات، اهدافی با ارزش بالا از جمله تأسیسات نظامی و سامانه‌های پدافندی مورد اصابت قرار گرفتند و ویژگی‌های فنی راکس — از جمله دقت بالا، سرعت زیاد و توان نفوذ در محیط‌های دفاع هوایی پیشرفته — با نوع خسارت وارد شده هم‌خوانی داشت. با این حال، دولت و ارتش اسرائیل تاکنون به‌طور رسمی استفاده از این موشک را در هیچ عملیات خاصی تأیید یا تکذیب نکرده‌اند.

تحلیلگران نظامی معتقدند استفاده از موشک‌هایی با ویژگی‌های مشابه راکس نشان‌دهنده ورود اسرائیل به مرحله‌ای جدید از جنگ الکترونیک و حملات دورایستا علیه اهداف راهبردی در عمق خاک ایران است. این رویکرد، ریسک درگیری مستقیم هوایی را کاهش داده و در عین حال امکان ضربه زدن دقیق به اهداف حیاتی را فراهم می‌کند.