تانک تایپ 10 ، طی طرحی به نام MBT-X تولید شد هدف از این طرح ، طراحی و تولید یک تانک جدید برای جایگزین کردن تانک قدیمی ژاپنی تایپ 74 بود. در سال 1990 نیروهای ژاپن به فکر تولید یک تانک جدید به منظور جایگزینی Type-74 بودند و در همان سال با تخصیص بودجه این طرح رسما اغاز شد. در 15 اکتبر سال 2001 طرح این تانک تکمیل شد و در همان سال تعداد 35 دستگاه از ان ساخته و تحویل نیروهای نظامی این کشور در هوکایدو قرار داده شد تا عملیات بازبینی و بازنگری انرا انجام دهند در 13 فوریه سال 2008 یک سری بازبینی هایی بر روی این طرح اغاز شد و یک سری سیستم های ان اصلاح شد. تانک در سال 2014 وارد خدمت شده و پیش بینی میشود 300 عراده از ان تولید شود . بنابر اعلام رسمی مقامات ژاپن این تانک در ابتدا تنها برای نیروهای ژاپنی تولید خواهد شد و تا تکمیل نیاز نیروهای نظامی ژاپن برای جایگزینی تانکهای قدیمی خود ، این کشور قصد صادرات تانک خود را نخواهد داشت . تولید قطعات مکانیکی این تانک به صنایع سنگین میتسوبیشی سپرده شد شرکت اصلی طرف قرارداد نیز گروه تحقیقات صنعتی TRDI در استان ساگامی هارا میباشد. هزینه های اولیه این طرح تا سال 2001 که نمونه های اولیه این تانک عرضه شد ، معادل 48 میلیارد ین ژاپن ( معادل 450 میلیون دلار به ارزش زمانی سال 2001) هزینه داشته است بنابه اعلام مقامات ژاپنی قیمت این تانک در حدود 6.5 میلیون دلار خواهد بود اگرچه در نهایت به 8.5 میلیون دلار رسید . به عقیده اکثر کارشناسان نظامی در جهان ، ساخت این تانک توسط ژاپن در واقع پاسخی بود به ساخت تانک پیشرفته Type 99 توسط چین ، که با ساخته شدن این تانک مدرن توسط ژاپن موازنه زرهی بین دو کشور مجددا برقرار شد. این تانک بطور متوسط 20 تن سبک تر از تانکهای مطرح جهان میباشد. علت این امر نیز فشار مسئولین بدلیل رعایت مقررات محدودیت وزن در جاده های ژاپن میباشد. تانک تایپ 90 به دلیل داشتن وزن سنگین در بسیاری از موارد مجاز به خارج شدن از هوکایدو نبود.این تانک در سال 2014 وارد خدمت شد
تایپ 10 تانکی است با وزن 44 تن و طول 9.4 متر که از سه خدمه بهره می برد.راننده، توپچی و فرمانده
رانند در جلوی تانک زیر لوله توپ قرار داشته که توسط یک دریچه به بیرون راه داشت و دارای سه پیرسکوپ رو به بیرون برای دید رو به بیرون است که یکی از انها دارای سامانه دید حرارتی برای رانندگی در شب است. همچنین دارای یک دوربین مدار بسته رو به عقب برای دید راننده است که تصاویر ان در درون کابین رانند روی نمایشگر به نمایش در می اید .
فرمانده در برج اصلی سمت راست برجک قرار دارد. فرمانده دارای یک دریچه در بالای سر است و که دارای چندین پیریسکوپ برای پوشش جلو و دو طرف در اطراف دریچه بهره می برد ولی به غیر از این پیرسکوپ های دور تا دور دریچه دارای یک سامانه دید پانورماتیک است که از یک سامانه دید حرارتی نسل سوم بهره می برد. این سامانه به یک نمایشگر لمسی در جلوی فرمانده تانک متصل است به ان اجازه دید کامل در روز و شب را میدهد. میتواند با کمک یک خط ارتباطی تصاویر این سامانه نظارتی را به هر خودروی و یا مرکز فرمانده ای که بتواند تصاویر را دریافت کند به صورت زنده ارسال کند.فرمانده میتواند کنترل توپ اصلی را از دست توپچی گرفته و دست به هدف یابی و اجرای اتش با کمک سایت هدفگیر توپچی بزند که توسط خط ارتباط داده به نمایشگر های فرمانده متصل است .همچنین فرمانده میتواند کنترل سامانه اتش توپچی را از ان گرفته و هدف را برای ان مشخص کند و بعد دوباره کنترل را به دست او بدهد. تانک دارای سامانه ناوبری جی پی اس است و فرمانده میتواند بر روی یک از دو نمایشگر لمسی خود یک نقشه خان خودکار ماهواره ای را داشته باشد که محل دقیق تانک را روی نقشه مشخص میکند
توپچی در سمت چپ برجک قرار دارد . از یک سایت اتش بر روی برجک برای هدفگیر توپ اصلی بهره می برد.این سایت اتش توان رهگیر تا 8 هدف را به صورت خودکار شامل اهداف ثابت و متحرک را به واسطه سامانه دید حرارتی دارد. سامانه تشخیص خودکار و زیر نظر گرفتن خودکار اهداف باعث افزایش هشیاری توپچی را به صورت چشمگیری افزایش میدهد. توپچی دارای یک نمایشگر رنگی است. هدف را روی نمایشگر لمسی ، لمس میکند و بعد از ان رایانه اتش به صورت خودکار دست به تعقیب هدف میزند، محاسبات توسط سنسور های مختلف انجام شده، لوله در زاویه مناسب قرار می گیرد و تنها توپچی ماشه را می فشارد.. این سامانه به خوبی در روز تا برد 4000 متر و در شب تا برد 2500 متر توان درگیر با هدف را دارد و میتواند در حال درگیر با یک هدف هفت هدف دیگر را به صورت خودکار با گذاشتن مربع های رنگی بر روی انها در نمایشگر برای توپ چی مشخص کند.تصاویر سایت توپچی نیز برای دیگر تانک های گروه قابل اشتراک گذاری است. اطلاعات برای هدفگیر با کمک سنسور های برای مشخص کردن سرعت باد، دمای هوا، زاویه تانک و… پردازش می شود .تنها کمتر از 4 ثانیه برای محاسبه و اتش وقت نیاز است .تانک دارای یک مسافت یاب لیزری بر روی برجک تانک (بالای قسمتی که توپ قرار دارد) با برد 9500 متر است . همچنین توپ چی دارای یک سایت دید وسیع در بالای برجک بالای توپ اصلی است
تانک از یک توپ 120 م م بدون خان بهره می برد که تحت تاثیر توپ ال 44 المانی ساخته شده که پیش از این روی تانک تایپ 90 ژاپنی ها نصب شده بود. توپ 120 م م تایپ 10 به گفته ژاپنیها 13% سبکتر از ال 44 المانی ها است و از فولاد مقاومتری ساخته شده است . این توپ نیز مانند توپ تانک تایپ 90 دارای سامانه گلوله گذاری خودکار است . سامانه لوله گذاری خودکار زنجیره ای که مهمات ان در پشت سر برجک قرار دارد و میتواند 8 تا 10 گلوله در دقیقه لود کند. گفته شده 16گلوله در برجک برای توپ و 26 گلوله در درون بدنه به عنوان مهمات ذخیره به کار می رود. توپ توان شلیک مهمات انرژی جنبشی جی ام33 با توان نفوذ در 560 م م در 2000 متر و مهمات خرج گود جی ام 12 با توان نفوذ در 600 م م زره را دارد. این دو مهمات بر اساس مهمات های اروپای نصب شده روی توپ ال44 ساخته شده و از تایپ 90 نیز شلیک میشود . همچنین توپ میتواند مهمات انفجاری ترکش شونده را نیز حمل کند و گفته شده نوعی مهمات انرژی جنبشی جدید با توان نفوذ در 600 تا 650 م م زره در 2000 متر برای ان طراحی شده است.تانک توان شلیک تمامی مهمات های 120 م م استاندارد ناتو را دارد.
به غیر از توپ اصلی یک مسلسل 12.7 م م بر روی برجک تانک و یک مسلسل 7.62 م م هماهنگ با برجک اصلی نیز وجود دارد. تانک در مجموع 42 گلوله 120 م م، 3000 گلوله 7.62 م م و 900 گلوله 12.7 م م را حمل میکند.
زره تایپ 10 یک زره ماجولار است . زره اصلی از جنس نانو کریستال است ولی بر روی ان یک زره ترکیبی ماجولار نصب می شود که از سرامیک، کولار و مواد ترکیبی تشکیل شده است که وظیفه ان دفع مهمات انرژی جنبشی و مهمات خرج گود است. زره ماجولار بوده و با پیچ به زره اصلی وصل می شود و میتوان ان را به سرعت تعویض کرد و یا از روی تانک برداشت.انتخاب زره بسته به شرایط درگیری فرق دارد .میتوان در یک نبرد شهری در صورت نیاز بر روی تانک زره واکنش دهنده نیز نصب کرد . در حال سبک این تانک 40 تن وزن دارد ولی با در نظر گرفتن زره های که میتوان روی ان نصب کرد وزن ان تا 48 تن قابل افزایش است. تایپ 10 یکی از سبکترین تانک های موجود است که این وزن سبک را به دلیل زره مجولار و ترکیبی از مواد سبک ولی مقاوم می باشد .
سطح جلوی تانک شیب دار بوده و شباهاتی به لئوپارد 2 ای 6 دارد و در اطراف برجک دارای محفظه های برای قرار دادن وسایل اضافی لازم برای تانک و خدمه ان است. همچنین پشت سر برجک یک قفسه فلزی با توری پوشانده شده است که میتوان در درون ان وسایل لازم خدمه و تانک را قرار داد ولی در واقع یک قفسه توری شکل برای محافظت پشت برجک از حملات راکتی و موشکی است
تانک دارای چهار لوله نارنج انداز در دو طرف بدنه است . البته این نارنجک اندازها در زره ماچولار قرار گرفته و از یک اخطار دهنده لیزری برای اخطار به خدمه مبنی بر قفل سلاح لیزری روی تانک بهره برده است. سامانه اتش تانک این توان را دارد که بلافاصله بعد در دریافت اخطار لازم دست به پرتاب نارنجک انداز دود زا به صورت خودکار بزند(اگر برای این حالت تنظیم شده باشد)
همچنین تانک دارای پوشش های لازم در بخش های موتور و توپ برای کاهش امواج فروسرخ ارسالی از تانک است تا بتواند دست به یک اختفای فروسرخ برای کاهش احتمال رهگیری توسط سامانه های اپتیک فروسرخ بزند . گفته شده توپ دارای پمپ مخصوص برای تزریق مواد خنک کننده در صورت افزایش بیش از حد دمای توپ است. همچنین چهار چشمی از یک سامانه اپتیکی در چهار سمت برجک قرار دارد که تصاویر ان برای فرمانده به نمایش در امده و به فرمانده کمک میکند دید بهتری به چهار سمت تانک حتی بدون سامانه پانورماتیک خود داشته باشد
تانک از یک موتور دیزل 1200 اسب بخاره هشت سیلندر بهره می برد که توان مصرف سوخت های دیگری چون بنزین را نیز در صورت نیاز دارد. موتور در عقب تانک قرار دارد و در داخل ژاپن ساخته شده و با در نظر گرفتن وزن تانک به ان رانش به وزن 27 اسب بخار بر تن را میدهد که در میان تانک های موجود جایگاه قابل توجه ای دارد .
اگزوز تانک کمترین سطح گرمایی را برای حفاظت فروسرخ تولید میکند و تانک میتواند به سرعت 70 کیلومتر بر ساعت در جاده برسد .880 لیتر سوخت داخلی حمل میکند که برد تانک را به 500 کیلومتر افزایش داده است. نکته جالب این است که تایپ 10 دست کم 250 لیتر سوخت کمتری را نسبت به تایپ 90 حمل میکند ولی بردش بیشتر است ولی رانش به وزن کمتری را نسبت به تایپ 90 دارد که البته موتور تایپ 10 دست کم 300 اسب بخار نیز کمتر از تایپ 90 قدرت فراهم میکند.
سامانه تعلیق تانک کارایی فوق العاده ای دارد. میتوان دست به کاهش ارتفاع تانک به صورت کامل، زنو زدن(پایین اوردن سر جلوی تانک) و یا حتی میتوان دست به کم کردن ارتفاع هر کدام از سمت ها( چپ و یا راست تانک ) بزند . این کار به تانک اجازه مخفی شدن بهتر را میدهد تا خود را از اتش مستقیم دشمن دور نگهدارد
همان طور که گفته شد تایپ 10 با وزن 44 تن در حالت عادی حتی از تی 90 روسی هم سبکتر است.این بیشتر به دلیل زره ماجولار ان است .تلاش شد تا این تانک سبک ساخته شود تا بتوان ان را به راحتی از هر پل و یا جاده ای رد کرد . تایپ 90 با وزن 50 تن تنها توان عبور از 65% از پل های ژاپن را داشت ولی این رقم برای تایپ 10 بیش از 80% است. همچنین بسیاری از جاده های که تایپ 90 را تحمل نمیکرد برای تایپ 10 مشکلی ندارند.
تایپ 10 دارای قیمت 8.4 میلیون دلار برای هر عراده است . این به معنی این است که این تانک با بهترین نسخه ابرامز هم قیمت و از بسیاری از تانک های موجود چون تی 90 بسیار گرانتر است . از این رو اگرچه ژاپن اعلام کرده قصد صادرات این تانک را ندارد ولی قیمت بالا ان نیز مانعی برای صادرات این تانک است .اگرچه ژاپن از دهه 1960 به بعد تمامی نیاز خود را به تانک در داخل تامین کرده است ولی همواره پروژه های نظامی ژاپن به دلیل اسرار ژاپنیها در توسعه همه جنبه های ان در داخل بسیار گران تمام میشود(همانند جنگنده میتسابیشی اف2).
مشخصات تایپ 10
وزن:44 تن ولی در بیشتری حالت 48 تن
طول:9.4 متر
ارتفاع:2.3 متر
خدمه سه نفر: توپچی، فرمانده و راننده
موتور: یک موتور هشت سیلندر دیزل 1200 اسب بخاری
رانش به وزن:27 اسب بخار بر تن
سلاح : یک توپ 120 م م بدون خان با 36 گلوله
سلاح جانبی:یک مسلسل 12.7 م م با 900 گلوله و و یک مسلسل 7.62 م م با 3000 گلوله
بیشترین سرعت:70 کیلومتر بر ساعت
برد:500 کیلومتر
ترجمه:عبدالحمید تارخ