در دهه ۱۹۹۰ ایالات متحده امریکا به دنبال ساخت سلاح هدایت ماهواره‌ای رفت. در دهه قبل آن یعنی در دهه ۸۰ ایالات متحده سیستم هدایت ماهواره مکانیاب جهانی خود ملقب به جی پی اس را در فضا راه اندازی کرد که می‌توانست تنها با ارتباط گیری با سه ماهواره با دقت کمتر از ۱۰ متر موقعیت هر کسی را نشان دهد.
این سیستم در مرحله اول یک سیستم موقعیت یاب جهانی بود ولی در دهه ۹۰ به سرعت تبدیل به یک سیستم برای هدایت تسلیحات هدایت شونده شد. امریکا در نیمه اول دهه ۹۰ بمب‌های هدایت ماهواره جیدم را آزمایش کردند که شامل کیت‌های هدایت ماهواره‌ای بود که بر روی بمب‌های سقوط آزاد جی پی نصب می‌شد و آنها را تبدیل به بمب‌های هدایت شونده می‌کرد. این بمب‌ها اولین بار در بمباران سال ۱۹۹۹ بمب باران هوایی یوگسلاوی استفاده شد
بسیار از متحدین ایالات متحده یا دست به خرید این کیت از امریکا زدند و یا کیت‌های هدایت ماهواره خود را ساختند .فرانسه یکی از این کشورها بود که دست به توسعه نسخه هدایت ماهواره خودش زد.
طراحی کیت هدایت ماهواره جدید در سال ۱۹۹۷ آغاز شد و در سال ۱۹۹۹ نخستین نمونه ازمایش شد بین سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۵ میلادی آزمون‌های دولتی را پشت سر گذاشت تا اینکه سرانجام در سال ۲۰۰۷ وارد خدمت شد
کیت هدایت ماهواره فرانسوی‌ها به نام AASM شناخته می‌شود.
ای ای اس ام همانطور که گفته شد کیت هدایت ماهواره‌ای است که برای نصب بر روی بمب‌های مارک ۸۱ با وزن ۱۲۵ کیلوگرم، مارک ۸۲ با وزن ۲۵۰ کیلوگرم، مارک ۸۳ با وزن ۵۰۰ کیلوگرم و یا مارک ۸۴ با وزن ۹۰۰ کیلوگرم کاربرد دارد. همه این چهار بمب آمریکایی هستند که در فرانسه برخی از آنها تولید می‌شود از جمله بمب مارک ۸۲ و ۸۴ .خود فرانسوی‌ها دارای بمب‌های ۴۵۰ کیلوگرمی نیز هستند که این کیت بر روی ان نیز سوار می‌شود اگرچه تنها نسخه عملیتی ای ای اس ام بر روی بمب 250 یلوگرمی نصب است
کیت شامل دو بخش است یکی بخش جلویی که شامل ۸ بالچه می‌باشد که چهار تای آنها متحرک بوده و نقش هدایت کننده بمب را بازی می‌کندو ۴ بالچه در انتها که بالچه‌های جمع شونده بوده و با باز شدن آن بمب دست به گلاید بر روی امواج هوا زده تا به بیشترین برد خود برسد.
این بمب دارای چند سیستم هدایت بسته به مدل است.
نسخه پاییه دارای دو سیستم هدایت است که اولین سیستم هدایت آن سیستم هدایت اینرسی است که بر اساس جایروسکوپ کار کرده سیستم هدایت پایه می‌باشد .سیستم هدایت بعدی سیستم هدایت ماهواره است در این بمب نیز مانند جیدم آمریکایی سیستم اینرسی هدایت اصلی است ولی چون اینرسی دارای خطا است با کمک جی پی اس و چک کردن دائم مختصات بمب خطایی اینرسی را جبران می‌کند. از این رو حتی با مختل شدن جی پی اس باز بمب به طرف هدف خود می‌رود ولی با دقت کمتر. بر اساس گفته فرانسوی‌ها بمب در حالت هدایت ماهواره‌ای دارای دقت حدود ۱۰ متر است اگرچه میانگین دقت ۳ متر می‌باشد ولی در صورتی که تنها از اینرسی استفاده کند ممکن است تا ۴۰ کیلومتر نیز از هدف خود دور بیفتد
نسخه دیگری از این بمب دارای سه سیستم هدایت است یعنی به غیر از اینرسی و جی پی اس دارای یک کاوندی تصویرساز حرارتی نیز در دماغ است .این نسخه برای این منظور استفاده می‌شود که بتواند در مرحله آخر با کسب تصویر هدف به شکل حرارتی با آن برخورد کند .این نسخه برای زدن اهدافی که دارای منبع گرمایی هستند مانند تانک‌ها ،سامانه‌های پدافندی و یا لانچرهای موشک و یا شناور ها کاربرد بسیار دارد .استفاده از سیستم تصویرساز حرارتی در مرحله آخر باعث می‌شود حتی در صورت وجود اختلال ماهواره‌ای باز بتواند خود را به هدف برساند. این سیستم یک ویژگی نیز دارد که دارای توان دادن تصاویر هدف به شکل حرارتی در حافظه بمب است که زمانی که بمب به سمت هدف می‌رود با اسکن حرارتی سطح زمین و مطابقت تصاویر با الگوی از پیش داده شده در حافظه هدف را کسب و به آن حمله کند
یک نسخه سوم نیز وجود دارد که به جای سیستم کاونده تصویر ساز حرارتی دارای یک سیستم هدایت آشیانه یاب لیزری نیز است و می‌توان از آن به عنوان یک سلاح هدایت لیزری استفاده کرد. در این روش هدایت، امواج لیزر تابیده شده از طرف جنگنده به هدف و بازگشت امواج لیزر بمب پرتاب شده و به دنبال محل انعکاس امواج لیزر که همان هدف باشد می‌گردد و به سمت آن پیش می‌رود .این روش هدایت آشیانه یاب لیزری نیز می‌گویند
این نسخه شبیه بمب ال جیدم آمریکایی ها است که آن نیز دارای هدایت دوگانه لیزری ماهواره‌ای است که به آن اجازه می‌دهد هم به اهداف ثابت حمله کند و هم به اهداف متحرک زیرا سیستم هدایت ماهواره‌ای تنها برای زدن اهداف ثابت کاربرد دارد
کلاهک انفجار قوی ترکش شونده است که در نسخه 225 کیلوگرمی دارای حدود 85 تا90 کیلوگرم مواد انفجاری است ولی یکی از بزرگترین تفاوت‌های این بمب با جیدم آمریکایی دارا بودن پیشرانه راکتی است این بمب دارای یک راکت کمکی تقویتی در انتهای خود است که قسمتی از کیت هدایت شونده می‌باشد که می‌تواند این بمب را تا برد ۷۰ کیلومتری نیز پیش ببرد ، که اگر آن را با بمب جیدم آمریکایی که دارای برد ۲۸ کیلومتر است قیاس کنید متوجه برتری آن می‌شوید.
نسخه هدایت ماهواره برد بلند جیدم ملقب به جیدم- ایی ار دارای برد حدود 75 کیلومتر است ولی آن نسخه دارای دو بالچه بزرگ برای گلاید بر روی امواج هوا است ولی برای رسیدن به این برد در AASM فرانسوی از پیشرانه راکتی استفاده شده
قیمت هر کیت این بمب ۳۰۰ هزار دلار است که قیمت آن بسیار بیشتر از قیمت جیدم آمریکایست که برای هر کیت حدود ۳۵ هزار دلار قیمت دارد . دلیل این اختلاف قیمت نیز کاملاً مشخص است جیدم در حدود چهل ارتش جهان خدمت می‌کند و صدها هزار کیت از آن تولید شده در حالی که ای ای اس ام فرانسوی تنها توسط کشورهایی که خریدار تسلیحات فرانسوی همچون جنگنده رافال و یا جنگنده‌های میراژ استفاده و خریداری شده
به غیر فرانسه مصر ،هند و قطر از جمله مشتریان این سلاح هستند که آن را از جنگنده‌های رافال خود پرتاب می‌کند. مراکش یگر مشتری این سلاح است که البته آن را از نسخه‌های ارتقا یافته جنگنده میراژ اف ۱ خود یا همان میراژاف1-2000 پرتاب می‌کند
اوکراین آخرین مشتری این سلاح است که در اوایل سال ۲۰۲۴ تعدادی از این بمب را از فرانسه دریافت کرد. این بمب بر روی جنگنده‌های میگ ۲۹ این کشور نصب شد که جنگنده‌های دوران شوروی است ولی با کمی تغییر در جایگاه پرتاب بمب و نصب یک رایانه جدید بر روی هواپیما شلیک این بمب مقدور شد.این بمب با موفقیت چندین بار بر ضد اهداف مختلف روس‌ها از جمله سامانه پدافند اس ۳۰۰ به کار رفت و موفقیت چشمگیر نیز به دست آورد.
خود فرانسه در سال ۲۰۱۱ در جریان حمله به لیبی از این بمب بر ضد ارتش لیبی استفاده و دست کم ۲۲۵ بمب را افکندند
نکته‌ای که باید در اینجا به آن اشاره شود با وجود اینکه این بمب را می‌توان بر روی بمب‌هایی از ۱۲۵ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم وصل کرد ولی تنها نسخه‌ای که تاکنون تولید و در خدمت است نسخه ۲۲۵ کیلوگرمی است که بر روی بدنه بمب مارک ۸۲ نصب شده. این بمب به شکل سه تایی می‌تواند زیر یک پایلوت حمل شود و جنگنده‌های تهاجمی ۶ عدد از آن را در دو پایلوت حمل می‌کند .بمب بر اساس گفته فرانسوی‌ها با یک سوم امواج دریافتی ماهواره‌ای توسط جیدم آمریکای قابل هدایت است و دقت آن در برابر اختلال بسیار بیشتر است
در صورتی که بخواهیم جیدم را با فرانسوی قیاس کنیم اید به این مسئله اشاره کرد که جیدم بسیار ارزان‌تر است و تنوع آن به واسطه نصب بر روی بمب‌های مختلف بیشتر است ولی در عوض نسخه فرانسوی برد بیشتری دارد و از قرار در برابر اختلال بسیار مقاوم‌تر است
انواع
اس بی یو 38 : این نسخه نسخه پایه این بمب است که تنها دارای سیستم هدایت ماهواره‌ای و اینرسی است
اس بی یو 54: نسخه‌ای است که دارای سیستم هدایت جی پی اس و اینرسی و لیزری است
اس بی یو 64: نیز نسخه‌ای صادراتی اس بی یو 54
****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****
عبدالحمید تارخ
