ترکیه تا اواخر دهه ۱۹۸۰ فاقد بالگرد مسلح تهاجمی بود البته آنها از بالگرهای مسلح چون بالگرد ترابری یو اچ1 هیویی مجهز به راکت هایدرا و غلاف مسلسل را در نقش مسلح استفاده می‌کردند ولی بالگرد تخصصی تهاجمی چون کبرا و یا آپاچی نداشتند. در سال ۱۹۸۹ کمیته اجرایی صنایع دفاع ترکیه به دلیل درگیری‌های دائم ترکیه در جنوب این کشور با کردها و سازمان پ کا کا و نیاز به یک بالگرد مسلح برای عملیات روزانه بر علیه آنها دست به یک مناقصه برای خرید بالگرد تهاجمی از خارج زد که بالگرد چون آپاچی و سوپر کبرای آمریکایی و ای 129 ایتالیایی در این مناقصه شرکت کردند .
در مرحله اول به دلیل برخی از نگرانی‌ها بر سر اینکه ممکن است در مناطق کوهستانی و ارتفاع بالای جنوب ترکیه بالگرد چون ای ۱۲۹ ساخت ایتالیا کارایی نداشته باشد از مناقصه حذف شد اگرچه تقدیر این بالگرد این بود که بعدها در ترکیه تولید شود و مناقصه بین سوپر کبرا و آپاچی برگزار شد. اگرچه در این مناقصه باز آپاچی پیروز ماجرا شد ولی کبرا بسیار به صرفه‌تر و مقرون به صرفه‌تر بود ترکها به دلیل مسائل مالی تصمیم به خرید کبرا گرفتند
مقاله ای اختصاصی در مورد بالگرد کبرا را اینجا بخوانید
مقاله ای اختصاصی در مورد بالگرد سوپر کبرا را اینجا بخوانید
این پروژه برای مدت کوتاهی معلق ماند تا اینکه در مرحله اول ترکها تصمیم گرفتند در کنار بالگرد سوپر کبرا نسخه نیروی زمینی آن یعنی کبرا را نیز سفارش دهند. شایان به ذکر است که سوپر کبرا نسخه دو موتوره‌ای در خدمت تفنگداران دریایی آمریکا بود در حالی که کبرا نسخه تک موتوره در خدمت نیروی زمینی آمریکاست
ترکی در سال 1990 پنچ فروند سوپر کبرا سفارش داد که در همان سال دو فروند کبرای تفنگداران دریایی آمریکا وارد ترکیه شدند تا آموزش خلبانان شروع شود .دو فروند از بالگردها تا مارس ۱۹۹۱ در دیاربک مستقر و عملیات بر ضد کردهای پ کاکا را آغاز کردند. با وجود این ترکیه به دنبال تعداد بیشتری کبرا بود و در سال ۱۹۹۱ زمانی که تعداد زیادی آپاچی در خدمت نیروی زمینی آمریکا بود بخشی از کبراها به شکل کمک‌های نظامی به کشورهای منطقه تحویل داده شد. ترکیه در این میان توانست بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ ۴۴ کبرا نسخه تک موتوره شامل ۲۸ فروند نسخه پی(AH-1P) و ۱۲ فروند نسخه اس (AH-1S)و ۴ نسخه آموزشی پی (TH-1P) دریافت کند که البته یک پیشنهاد دیگر شامل ۲۷ فروند کبرا نسخه اس نیز از طرف آمریکا به ترکیه پیشنهاد داده شد که به دلیل وضعیت نامناسب این تعداد به دلیل عمر بالا این پیشنهاد پذیرفته نشد. ۱۲ فروند نسخه اس که تحویل شد به عنوان لوازم یدکی و آموزش به کار رفت زیر عمر بالایی داشتند و تنها ۲۸ فروند نسخه پی که در سال ۱۹۹۳ تحویل شد پس از بازسازی وارد خدمت شدند
ترکی در سال ۱۹۹۴ بعد از اینکه از عملکرد میدانی سوپر کبرا بسیار راضی بود دست به سفارش ۵ فروند دیگر به ارزش ۱۱۰ میلیون دلار زد و حتی یک سال بعد خواهان خرید ۱۰ فروند دیگر شد ولی این بار به دلیل فعالیت شدید لابی‌های یونانی این امر محقق نشد
عدم تامین سوپر کبراهای بیشتر توسط ایالات متحده ترکیه را در مسیر جدیدی گذاشت که همانا تصمیم به تولید تحت امتیاز بالگرد A-129 ایتالیا به دلیل برخی شباهت‌هایش با کبرا در داخل ترکیه بود که در داخل ترکیه به نام تی ۱۲۹ شناخته می‌شود
بیش از یک دهه بعد در سال ۲۰۱۱ ترکیه دوباره برای خرید تعداد بیشتر سوپر کبرا با آمریکا مذاکراتی را آغاز کرد و این بار تا ۳ سوپر کبرای دست دوم تحویل ترکها شود که یک سال بعد نیز وارد خدمت شدند. ترکها از این بالگرد بسیار راضی بودند به شکل متوسط ۷۰ ساعت پرواز جنگی در ماه در جنوب انجام می‌داد و البته لوازم یدکی نیز از راه می‌رسید و مشکل زیادی در این زمینه وجود نداشت. با ورود بالگرد تی ۱۲۹ در سال ۲۰۱۴ حجم کاری کبراها کاهش پیدا کرد هنگامی که در سال ۲۰۲۰ تعداد ای 129 ها به اندازه کافی رسید تمامی نسخه‌های تک موتوری کبرا از خدمت ترکها خارج شد ولی سوپر کبرا همچنان گزینه خوبی بود. ۱۰ فروند آن هنوز در سال ۲۰۲۲ در خدمت بود ترکها که در حال ساخت اولین ناو بالگردبر آبی خاکی خود به نام آنادولو بودند تصمیم گرفتند این ۱۰ فروند را در روی این ناو مستقر کنند
برنامه جدید ارتقا که از سال ۲۰۱۸ آغاز شد شامل ارتقا در سیستم‌های هشدار دهنده الکترونیک و تسلیحات بود این برنامه شامل نصب سیستم هشدار دهنده نزدیک شدن موشک نسخه تولید شده در ترکیه که بر روی بالگرد تی ۱۲۹ نیز نصب است .این سیستم با رصد شعله انتهایی موشک نزدیک شدن آن را به بالگرد هشدار می‌دهد. همچنین دوربین دید حرارتی موجود در سایت هدف‌گیری دماغه تغییر کرد و یک دوربین نسل دوم نصب شد که برد بیشتری در شب در هنگام کشف هدف داشت. کابین عقب و جلو مجهز به یک نمایشگر رنگی چند منظوره قابل برنامه‌ریزی شد و بالگرد توان حمل و شلیک موشک هدایت لیزری بومی میزراک را پیدا کرد و از یک خروجی موتور جدید بهره برد که مشابه خروجی نصب شده بر روی ویپر های امریکایی بود و بری کاهش امواج فروسرخ تولید شده توسط موتور این بالگرد بر روی ان نصب شد
کبراهای ترکی تا سال ۲۰۰۲ تنها موشک ضد تانک تاو را به عنوان موشک ضد تانک حمله می‌کردند دست کم ترکها 12000 موشک تاو از آمریکا طی دوره‌های مختلف دریافت کرده بودند ولی از سال ۲۰۰۲ به بعد ترکیه دست به دریافت موشک ضد تانک هدایت لیزری هلفایر نیز زد که از بالگردهای سوپرکبرا و اس ۷۰ آنها شلیک می‌شد ولی سرانجام با تولید موشک میزراک آنها میزراک را جایگزین هلفایر کردند.میزارک دارای برد 8 کیلومتر است
تلفات
در ۱۸ می سال ۱۹۹۷ یک فروند از بالگردهای سوپر کبرای ارتش ترکیه توسط یک موشک استرلا نیروهای کرد مورد هدف قرار گرفت که باعث سرنگونی آن و کشته شدن هر دو خدمه شد
در ۲۵ فوریه سال ۲۰۰۳ به دلیل برف سنگین آشیانه یکی از محل‌های نگهداری این بالگرد در هاکاری ریزش کرد که ۵ بالگرد به شدت آسیب دیدند که سه فروند آنها غیر عملیاتی شناخته شدند ولی در نهایت به دلیل عدم خرید بالگرد جدید هر سه فروند تعمیر و به خدمت بازگشتند
در یک می سال ۲۰۰۷ یکی از کبراها نسخه پی فرود سختی انجام داد که صدمه دید ولی بعدها تعمیر و به خدمت بازگشت
در ۲۳ فوریه سال ۲۰۰۸ یکی از این بالگردها در جنوب ترکیه مورد هدف یک راکت آر پی جی ۷ کردها قرار گرفت .این بالگرد که کبرا نسخه پی بود سقوط کرد و هر دو خدمه آن کشته شدند
در ۶ نوامبر سال ۲۰۰۹ یکی از کبراها از نسخه پی به دلیل نقص فنی سقوط می‌کند که هر دو خدمه البته جان سالم به در می‌برند
در ۱۸ ژوئن سال ۲۰۱۱ دوباره یکی از کبراها نسخه پی دلیل نقص فنی سقوط می‌کند که هر دو خدمه کشته می‌شود
در ۱۳ می سال ۲۰۱۶ یکی از سوپر کبراها در شمال عراق مورد حمله یک موشک پدافند سام 18 ایگلا کردها قرار می‌گیرد که بالگرد سقوط کرده و هر دو خلبان کشته می‌شوند
****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****
عبدالحمید تارخ
مقالت مرتبط
