جت اموزشی L-39 الباتروس

ساخت جت اموزشی L-39 الباتروس به سال 1964 بر میگردد زمانی که کمپانی Aero Vodochody چک اسلاواکی سابق برای جایگزین ال29 دولفین به دنبال یک جت جدید رفت.ال 29 دولفین در دهه 1950 به عنوان یک اموزشی با توان رزمی محدود توسعه یافت و بیش از 3500 فروند ان ساخته شد که بیش از دو هزار فروندش ان در شوروی خدمت کرد . ال 29 یک جت تک موتوره با سرعت 820 کیلومتر بر ساعت بود که در زیر هربال یک جایگاه برای حمل سلاح نیز داشت

هواپیمای جدید با نام ال 39 مورد بررسی قرار گرفت و در سال 1969 اولین پرواز خود را انجام داد و از سال 1972 با نام ال 39 وارد خدمت شد

ال39 پرنده ساده ای بود . یک جت با بدنه الومنیومی تمام فلزی با بالهای کاملا صاف و بدون پس گرایی که تلاش شده بود تا انجای که می شود مقرون به صرفه و تعمیر و نگهداری ان اسان باشد . حتی تلاش بسیار شده بود تا انجای که می شود تمامی اجزا ساده باشد تا نیاز به اموزش و هزینه خاصی نباشد.

هواپیما دارای یک موتور در میانه بدنه با دو ورودی هوا عقب تر از بال انها نیز در کنار بدنه است و از دو کابین به شکل پشت سر هم استفاده میکند. هواپیما دارای مخزن سوخت درون بالها و پشت کابین است . هواپیما در مجموع میتواند 1100 لیتر سوخت داخلی حمل کند که شامل یک مخزن هر یک با 100 لیتر بر نوک هر بال است و میتواند با دو مخزن سوخت خارجی 350 لیتری 1680 لیتر سوخت را حمل کند

هواپیما از یک موتور توربوفن Ivchenko AI-25 بهره می برد. این موتور نخستین موتور توربوفن نظامی شوروی است البته فاقد پس سوز بود و روی هواپیمای مسافربری کوچکی چون یاک 40 و هواپیمای ال 39 استفاده شد. موتور دارای بیشترین رانش 3792 پاوند رانش است که رانش به وزن 0.37 را برای ال 39 فراهم میکند . این موتور دارای ساعت تعمیراتی 1000 ساعت بود اگرچه کم بود ولی موتور ارزانی به حساب می امد این موتور میتوان ال39 را در وزن خالی به سرعت 980 کیلومتر بر ساعت برسد و برد انتقالی ان 1750 کیلومتر با مخازن سوخت خارجی است

هواپیمای دارای کابین کاملا انلوک بود که دارای یک مگسک الکترونیک ساده بود بعدها برخی نسخ ها با اونیک غربی و اچ یو دی تجهیز شدند. هواپیما فاقد هر گونه ساانه الکترونیک مانند IFF و یا هشدار دهنده راداری و یا رادار بود و هر دو خلبان در اکثر نسخه ها روی صندلی پرتاب شونده ساخت چک می نشستند اگرچه نسخه های تحویل به شوروی دارای صندلی پرتابی مشابه میگ21 بودند. هواپیما زیر هر کابین سمت راست دارای یک پله جمع شونده بود که زیر کابین جمع می شد. دماغه هواپیما یک بخش تو خالی دارد که خدمه وسایل شخصی و یا دیگر تجهیزات را درون ان میگذارند

از نظر تسلیحاتی برخی نسخها مانند نسخه ساخته شده برای ارتش شوروی فاقد هر گونه سلاح بود. برخی نسخه ها دارای یک جایگاه خارجی زیر هربال بودند و برخی دارای دو جایگاه زیر هر بال. برخی سلاح ثابت داشتند و برخی نداشتند که در بخش مدل های به ان خواهیم پرداخت

L-39C: نسخه تولیدی اولیه که شامل بیشترین نمونه تولید می شود. این نسخه برای ارتش شوروی و برخی دیگر ارتشها ساخته شد. اکثر نمونه های تحویلی به شوروی فاقد جایگاه تسلیحاتی بودند ولی بسیاری از نسخه های صادراتی دارای یک جایگاه تسلیحاتی زیر هر بال بودند که درمجموع توان حمل تا دو بمب 100 ، 200 و یا 500 کیلوگرمی ویا دو غلاف 16 تایی 57 م م ویا دو غلاف 32 لول 80 م م و یا دو مخزن سوخت خارجی را حمل کند. 2260 فروند از این مدل ساخته شد

L39V: نسخه تک سرنشینه برای عملیات اکروباتیک و رزمی که تنها نه فروند از ان ساخته شد

L-39ZO: نسخه رزمی دو سرنشینه با دو جایگاه زیر ها بال که میتواند تا دو بمب 500 کیلوگرمی ویا چهار بمب 100 و یا 250 کیلوگرمی ویا تا چهار راکت 16 تایی 57 م م را حمل کند. این نسخه تا 1150 کیلوگرم بمب حمل میکرد و 337 فروند ان ساخته شد

L-39ZA: نسخه مسلح تر که مشابه نسخه قبلی بود ولی دارای یک توپ دو لول 23 م م ثابت در زیر بدنه که تا 150 گلوله بود. این نسخه حتی توان حمل موشک های فروسرخ هوا به هوای چون ار13 و ار 60 را نیز داشت.208 فروند از این پرنده ساخته شد

نسخه L-39ZA مسلح به راکت انداز 57 م م اس5 و بمب سقوط ازاد

L-39ZA/ART: یک نسخه تولیدی بعد از جنگ سرد با اونیک اسرائیلی شامل اچ یو دی و هشدار دهنده راداری . این نسخه توان رزمی مشابه نسخه ZA داشت و 40 فروند از ان ساخته شد

L-39MS: یک نسخه ارتقاء یافته که درسال 1986 پرواز کرد و با نام ال 59 سوپر الباتروس نیز شناخته می شود. این نسخه دارای موتور قویتر Lotarev DV-2 که 4850 پاوند رانش فراهم میکرد و دارای بدنه قویتر بود و به دلیل مصرف کمتر و سخت بیشتر برد به 2000 کیلومتر افزایش یافته بود. این نسخه از نظر تسلیحاتی مشابهL39ZA بود و تنها 67 فروند از ان ساخته شد که از این میان 49 فروند برای مصر ،12 فروند برای تونس بود. همه انها دارای اونیک غربی بودند

این هواپیما پیش نمونه ال 159 شد

2900 فروند ال39 ساخته شد. این هواپیما فراگیری ترین هواپیمای اموزشی بلوک شرق بود و تقریبا تمامی مشتریان محصولات شوروی و شرق این هواپیما را خریداری ردند که همچنان در خدمت است . ارتش شوروی خود حدود 1500 فروند را به خدمت گرفت و از انجای که مسلح بود در نیردهای زیادی همچون دو دهه نبرد داخلی در افغانستان نبرد ابخاژی و چند نبرد در اسیایی میانه، جنگ ایران و عراق برای ارتش عراق، نبرد داخلی سوریه و نبرد داخلی لیبی به کار رفت . نکته جالب ماجرا استفاده گسترده به عنوان جت تجاری است و بیش از 250 فروند از این جت با قیمت 200 تا 300 هزار دلار توسط افراد ثروتمند بدون سیستم تسلیحاتی استفاده می شود که بیش از 230 فروند ان در امریکا میباشند

ارتش روسیه همچنان از ال 39 استفاده میکند ولی در حال جایگزینی ان با یاک 130 است