موشک ضد کشتی و ضد رادار KH-31
در دهه 1970 شوروی اولین موشک های ضد رادار خود با قابلین شلیک از جنگنده های خود را توسعه داد. منظور نسخه ای از موشک خا ۲۳و بعد از ان نسخه ضد رادار موشک خا 25. موشک خا 25 پی نسخه ضد رادار موشک خا 25 که نسخه اصلی هدایت لیزری بود برای پرتاب از جنگنده های چون سوخو17 و 24 برای سرکوب پدافند هوایی توسعه یافتند . تا پیش از این بمب افکنهای شوروی موشک های بزرگ کروز ضد رادار چون ای اس 5 و 4 را حمل میکردند و جنگندهای برای چنین کاری در نظر گرفته نشده بود
خا 25 دارای برد 60 کیلومتر بود ولی محدودیت جستجو گر غیر فعال ان باعث شده بود تا برد به زیر 40 کیلومتر کاهش یابد. تا دهه 1980 ترکیب خا 25 و سامانه جنگ الکترونیک برای پیروزی بر سامانه های پدافند غربی چون هاوک و راپیر کافی بود ولی با ورود سامانه پاتریوت داستان کاملا تغییر کرد. پاتریوت دارای رادار ارایه فازی بود و به دلیل توان تغییر فاز قفل روی رادار بسیار دشوار بود از طرفی برد عمل پاتریوت به 70 کیلومتر می رسید . در بهترین حالت خا۲۵ شاید از 20 کیلومتری نیز امکان اتش نداشت . زا این رو روسها وابسته با نسخه ضد رادار موشک کروز ضد کشتی خا22 شدند ولی این موشک تنها از بمب افکنها شلیک میشد از این رو انها به دنبال یک موشک جدید رفتند(موشک ضد رادار با دریافت امواج رادار دشمن به طرف محل انتشار امواج ویا همان رادار میرود. در سامانه های پدافندی هوایی هدایت راداری در صورت نابود رادار دیگر سامانه اتش به کار نمی آید)
روسها به سرعت بر اساس موشک سانبرد که یک موشک ضد کشتی ناو پرتاب بود موشک جدید با نام خا 31 را طراحی کردند. این موشک جدید در دهه 1980 مراحل تست خود را پشت سر گذاشت و در نهایت در سال 1988 وارد خدمت شد. روسها دو نسخه ضد کشتی و ضد رادار بر اساس این موشک طراحی کردند
خود موشک خا 31 یک موشک با طول 4.7 متر و وزن کامل 610 کیلوگرم است. موشک دارای چهار بالچه مثلثی برای هدایت موشک است که ثابت بوده و جمع شونده نیستند. موشک همانند سان برن دارای پیشرانه اصلی رم جت و پیشرانه فرعی سوخت جامد بود. رم جت یک نسخه از موتور جت است که در واقع شبیه یک لوله بخاری است که از سر ان نگاه کنید از تهش بیرون معلوم است. در واقع در رم جت هوا به سرعت از یک سمت وارد موتور شده، از یک بخش باریک رد شده، سوخت درون ان تزریق شده و هوا گرم و فشرده با فشار از عقب خارجی می شد. در درون این لوله هیچ فنی برای کشیدن هوا به درون ویا گردانند کمپروسر نیست . پیشرانه رم جت باید تا سرعت مشخصی به حرکت در اید تا و بعد اغاز به کار کند. دلیل این کار این است که هوا باید با فشار از جلو وارد شود تا باسوخت ترکیب شود از این رو در موشک خا 31 یک پیشرانه مرکزی سوخت جامد بعد از شلیک، موشک را تا سرعت 1.8 ماخ رسانده و بعد چهار پیشرانه رم جت که دور موشک قرار دارد با باز شدن دریچه جلو خود هوا را وارد خود کرد با سوخت تزریق و از عقب بیرون میدهند.
موشک با کمک موتور رمجت به سرعت 2.7 ماخ در ارتفاع پایین و 3.5 ماخ در ارتفاع بالا می رسد. موتور سوخت جامد کمتر از 4 ثانیه و رم جت حدود هشت ثانیه روشن است و بسته به مدل دارای برد 70 تا 170 کیلومتر است.
همان طور که گفته شد دو نسخه ضد کشتی و ضد رادار از این موشک توسعه یافته است که به مدل های مختلف آن خواهیم پرداخت
KA-31P: نخستین نمونه عملیاتی در سال 1988 که در نقش ضد رادار وارد خدمت شد. این نسخه دارای کاونده غیر فعال از نوع PRES-4VP که ال-111 نیز خوانده می شد بود و با کسب امواج راداری ، رادار دشمن دست به تعقیب محل انتشار امواج می زند. این نسخه این قابلیت را دارد که صورت خاموش شدن رادار دشمن دست به حرکت به طرف ان نقطه ای بزند که اخرین بار امواج رادار از انجا تابیده شده است . این نسخه دارای برد 110 کیلومتر و یک کلاهک انفجار ترکش شونده 87 کیلوگرمی داشت . این موشک بعد از شلیک بسته به تنظیم قبلا از پرتاب می توانست در ارتفاعی بین 1 تا 15000 متری سطح زمین پرواز کند و از بالا و یا پایین به رادار حمله بکند. این نسخه از سوخوی 17/24/30/34/35/ میگ29 اس ام به بعد و میگ35 و میگ 31 بی ام و همچنین چند نمونه جنگنده چینی قابل پرتاب است
KA-31PD: نسخه جدید که در سال 2012 به نمایش گذاشته شد. این نسخه دارای کاونده رادار مشابه موشک خا58 یو ایکس است که برای پرتاب از دهلیز جنگ افزاری سوخو50 پاکفا ساخته شده است که در باند بالاتری کار میکند و زاویه جستجوی ان به 60 درجه در هر سمت و 50 درجه در ارتفاع افزایش یافته است. این نسخه برای مقابله با رادار های رایه فازی فعال ساخته شده و دارای بیشترین برد 250 کیلومتر است و هدف از طراحی ان مقابله با پاتریوت نسخه 3 است . این نسخه بزرگتر است و موتور رمجت قدرتمندتری دارد و کلاهک سنگین تر 110 کیلوگرمی با ریز مهمات کوچک حمل میکند و میتواند بر فراز هدف منفجر شود تا در صورت لزوم هم رادار و همچنین اتش بارها را از بین ببرد. این نسخه از سال 2012 تولید شد
KA-31PK: یک ارتقا روی خا -31 پی موجود و نصب گیرنده راداری پیشرفته تر برای کاهش احتمال شکستن قفل رادار
KA-31A: شوروی تا اواخر دهه 1980 و به عبارتی تا چند سال اخر پایان حکومت شوروی هیچ موشک ضد کشتی در خدمت نداشت که از جنگنده های این ارتش پرتاب شوند. تمامی موشک های ضد کشتی از بمب افکن های دریایی چون توپلوف 95،22 و 22ام پرتاب می شد. نصب موشک های ضد کشتی هارپون و اگزوست روی جنگنده های غربی باعث شد که شوروی نیز به این فکر بیفتد که موشک کوچک ضد کشتی برای نصب روی جنگنده های خود بسازد. از این رو نسخه ضد کشتی خا 31 نیز توسعه یافت تا اولین موشک ضد شتی شوروی باشد که از جنگنده ها نیز پرتاب میشود. خا 31 ای دارای یک سامانه رادار فعال بود که شامل رادار U505 در دماغه بود که از 35 کیلومتر هدف فعال می شد. همانند مابقی موشک های رادار فعال بخشی از مسیر بر اساس ادرسی که از هدف توسط رادار جنگنده داده میشد با خلبان خودکار طی میشد و در چند ده کیلومتر اخر موشک رادار خود را روشن و به دنبال هدف میگشت. این نسخه دارای برد 70 کیلومتر بود از یک کلاهک 94 کیلوگرمی انفجار شدید بهره می برد و قابل تنظیم برای انفجار بعد از برخورد و نفوذ بود . با در نظر گرفتن این کلاهک موشک توان درگیر و صدمه زدن به یک شناور 4500 تنی را داشت . این نسخه در سال 1989 وارد خدمت شد و از جنگندهای چون سوخو24 ام2، 30،34،35،میگ29 اس ام به بعد و میگ35 قابل پرتاب است
KA-31AD: نسخه دوربرد که برد ان به 120 تا 160 کیلومتر افزایش یافته و سرعت ان به 4.5 ماخ این نسخه دارای یک رادار ارایه فازی فعال در دماغه است و کلاهک ان نیز به 110 کیلوگرم افزایش یافته. بر اساس گفته کمپانی داشتن رادار ارایه فازی به یعنی کارایی بسیار بهتر در برابر جنگ الکترونیک است. توسعه این نسخه در سال 2015 تمام شد
KA-31AM/PM: نسخه ارتقا یافته موشک های خا 31 پی و ای در خدمت شامل ارتقا رادار پیشرفته تر RGS-31 برای نسخه ضد کشتی و کاونده ال 113 برای نسخه ضد رادار است . همچنین موتور نیز بازسازی شده تا توان از دست رفته موتور طی سالها در انبار بودن بازیابی شود
MA-31: این نسخه به عنوان یک هدف تمرینی برای نیروی دریایی امریکا ساخته شد. داستان بر این قرار است که در دهه 1980 ارتش امریکا به دنبال یک هدف پرنده مافوق صوت برای تمرین پدافند نیروی دریایی بود تا اینکه سرانجام در دهه 1990 به دلیل اینکه موشک خا 31 نسخه ضد کشتی برای ناوگان ارتش امریکا یک خطر بزرگ بود این نیرو خواهان تحویل نسخه از این موشک از روسیه برای استفاده در نقش هدف پرنده شد. در سال 1996 سفارش به روسها داده شد و با وجود برخی مشکلات در روسیه و مخالفتها برای عدم تحویل این موشک به آمریکا ولی در نهایت با تصمیم دوما در پی مذاکراتی با کارشناسان مبنی بر اینکه فناوری این موشک چیزی نیست که آمریکا از ان بی بهره باشد 34 تیره موشک خا31 با نام ام ای 31 به امریکا تحویل داده شد. این نسخه دارای برد 50 کیلومتر و سرعت 3.5 ماخ بود ولی فقط سامانه خلبان خودکار بر اساس سامانه اینرسی بود.این نمونه از یک نسخه فانتوم تغییر یافته پرتاب میشد و تا سال 2007 همگی شلیک شدند و در نهایت هدف پرنده جدید آمریکایی GQM-163 Coyote که یک موشک رم جت با سرعت 3.5 تا 4 ماخ بود جای ان را گرفت.
YJ-91 : نسخه تولید در چین بر اساس نسخه ضد رادار و ضد کشتی که روسها ان را در دهه 1990 به چین به تعداد محدود فروختند. نکته جالب اینکه از آنجایی که روسها پیشبینی احتمال مهندسی معکوس را میدادند دست به فروش نسخه ضعیفتر موشک خا 31 را به چین زدند . نسخه چینی دارای برد 50 کیلومتر و ارتفاع پرواز 20 تا 2 متر از سطح اب است و نسخه ضد رادار دارای برد 120 کیلومتر است و دارای سرعت 4.5 ماخ و کلاهک 90 کیلوگرمی است
YJ-12 :یک نسخه بزرگتر و دوربردتر که ان نیز از هواپرتاب است و از سال 2015 میلادی وارد خدمت شده است.این نسخه با سرعت 3 ماخ دارای برد 300 کیلومتر و با سرعت4 ماخ دارای سرعت400 کیلومتر است و از بمب افکن اچ6 و جنگنده جی اچ 7 شیک می شود.این نسخه 2.5 تن وزن دارد در حالی که وای جی91 دارای وزن600 کیلوگرم است و طول ان نیز دو متر بزرگتر است. این نسخه دارای ترکیبی از سیستم هدایت ماهواره ای و رادار فعال است و دارای نقش ضد کشتی است .نسخه صادراتی این موشک با نام CM-302 با برد 280 کیلومتر و سرعت 3 ماخ و یک کلاهگ 250 کیلوگرمی نیز از سال 2016 میلادی رو نمایی شد. نسخه اصلی چینی یا وای جی12 کلاه بین 205 تا 500 کیلوگرم دارد. این موشک در بین موشک های ضد کشتی چینی بسیار خطر ناک است زیرا سریع ، دوربرد، و کلاهک بزرگی دارد
موشک خا 31 تاکنون به اکثر مشتریان سوخو30 فروخته شده است و چین ، الجزایر،هند، اندونزی،پرو(برای میگ29 اس ام تی)، ونزوئلا ویتنام،مالزی از دارندگان این موشک هستند. سوریه نیز با ارتقا سوخو24 ام کا خود به نسخه ام ار نسخه ضد رادار این موشک را تحویل گرفته است
یکی از مشکلات فعلی این موشک از جمله در نسخه ضد رادار نداشتن کاونده ماهواره به سبک نسخه های جدید موشک های غربی است. از انجای که قفل روی امواج راداری های ارایه فازی به دلیل تغییر مداوم فاز بسیار سخت است و یا نمیتوان روی انها قفل کرد ویا خیلی دیر قفل میکنند که معمولا ممکن است جنگنده شلیک کننده مورد هدف قرار بگیرد قبل از اینکه بتوان مورد هدف قرار دهد از این رو نسخه های جدید موشک هارم و یا موشک های کروز که در نقش ضد رادار بکار می روند دارای یک سامانه ماهواره ای نیز برای اینکه بتوانند به چنین رادارهای با کمک هدایت ماهواره ای حمله کننده و یا اینکه اصلا در صورت خاموش بودن رادار نیز به ان حمله بکنند. در حال حاضر خا 31 چنین توانی را ندارد
مشخصات
نسخه | KA-31A | KH-31P |
ماموریت | ضد کشتی | ضد رادار |
طول | 4.7 متر | 4.7 متر |
قطر | 360 م م | 360 م م |
وزن موشک | 610 کیلوگرم | 600 کیلوگرم |
وزن کلاهک | 94 کیلوگرم | 87 کیلوگرم |
سرعت | بسته به ارتفاع 2.5 تا 3.7 ماخ | بسته به ارتفاع 2.5 تا 3.7 ماخ |
برد | 25 تا 100 کیلومتر بسته به ارتفاع پروازی | 110 کیلومتر |
سیستم هدایت | رادار فعال | کاونده غیر فعال |
ترجمه: عبدالحمید تارخ
منابع
http://www.ausairpower.net/APA-Rus-ASM.html
دوست عزیزشوروی بعد از خا 25 موشک ضد رادار خا 58 رو میسازه و بعدا خا 31 رو.البته در مقالات دیگر همین سایت به درستی به این موضوع اشارهدشده.