پاکستان برای سال‌های درازی خریدار محصولات نظامی آمریکا بود ولی پاکستان همواره این محصولات را به شکل دست دوم می‌خرید زیرا این کشور فقیرتر از آن بود که محصولات آمریکایی را خریداری کند. پاکستان معمولا این تسلحات را مانند هواپیماهای اف ۸۶ و اف ۱۰۴ را با کمک مالی کشورهای مختلف مانند شاه ایران خریداری کرد. ولی خریدهای عمده‌اش از چین بود. پاکستان و چین یک دشمن مشترک داشتند که آن نیز هند بود. از طرفی محصولات نظامی چین بسیار ارزان بود و وسع پاکستان به خرید آنها می‌رسید .
ولی زمانی که اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۷۹ وارد افغانستان شد و این کشور را اشغال کرد پاکستان که از کشورهای طرف ایالات متحده در جنگ سرد بود به ناگاه شوروی را در مرزهای شمالی خود دید و به خود حالت جنگی گرفت .حوادثی که در پی آن آمد باعث شد تا پاکستان موفق شود از کمک‌های مالی و نظامی آمریکا استفاده کند و ناوگانی از جنگنده‌های آمریکایی را برای خود دست و پا کند .در آن دوران بهترین محصولی که ایالات متحده می‌توانست به پاکستان دهد بدون شک جنگنده اف ۱۶ بود که تنها چند سالی بود وارد خدمت شده بود و یک جنگنده چند منظوره بود که پاکستان می‌توانست با آن جنگنده‌های قدیمی چون اف ۸۶ آمریکایی را جایگزین کند و از طرفی در مقابل شوروی دست بالایی داشته باشد
در دسامبر سال ۱۹۸۱ دولت پاکستان موفقیت نامه‌ای را با ایالات متحده برای خرید ۴۰ فروند جنگنده اف ۱۶ ای و بی شامل ۲۸ فروند نسخه تک سرنشین رزمی a و ۱۲ فروند نسخه دو سرنشینی آموزشی رزمی اف ۱۶ بی به امضا رساند. در این قرارداد قرار شد که جنگنده‌ها در دو دسته شش تایی و ۳۴ تایی تحویل پاکستان شود. اولین هواپیما در اکتبر سال ۱۹۸۲ از خط تولید در امریکا خارج شد و چند ماه بعد در پاکستان فرود آمد. شش فروند نخست تا ۱۵ ژانویه سال ۱۹۸۳ تحویل پاکستان شدند.
این شش فروند طی پروژه مشترک امریکا و پاکستان به نام دروازه‌های صلح یک تحویل شد و ۳۴ فروند دیگر طی پروژه با نام دروازه‌های صلح ۲ همگی از نوع بلوک ۱۵ تحویل پاکستان شدند. نسخه‌های تحویلی دارای موتور پرات اندوویتنی آف ۱۰۰ پی200 بودند که تا سال ۱۹۸۷ همگی تحویل پاکستان شدند
از آنجایی که اولویت ارتش پاکستان برای اف ۱۶ نبرد هوا به هوا با جنگنده‌های شوروی بود که البته چندین پیروزی هوایی نیز در جنگ به دست آورد این کشور طی دو سفارش یک بار ۵۰۰ تیر در سری بعد ۳۶۰ تیر در سال‌های ۱۹۸۵ و ۱۹۸۸ موشک سایدواندر نسخه ال از امریکا خریداری کرد. اف ۱۶ پاکستانی در همان زمان نیز مجهز به بمب‌های سقوط آزاد برای انجام عملیات‌های هوا به زمین بودند که معمولاً از انواع مارک ۸۲ و ۸۴ بودند که بر روی جنگنده‌های قبلی نیز استفاده می‌شد، ولی اف ۱۶ اولین جنگنده نیروی هوایی پاکستان بود که با توان حمل موشک ماوریک اولین سلاح هدایت شونده هوا به زمین را وارد پاکستان کرد و صد تیر از این موشک در سال ۱۹۸۵ تحویل پاکستان شد.
در طول حضور شوروی در افغانستان همانطور که گفته شد ارتش پاکستان حالت جنگی به خود گرفته بود و اف16 ها تا آمدند خود را در اریکه میدان نبرد دیدند .بین سال‌های ۱۹۸۶ تا سال ۱۹۸۹ جنگنده‌های اف ۱۶ پاکستانی با موشک سایواندر ۴ فروند جنگنده سوخو ۲۲ نیروی هوایی افغانستان دو فروند میگ 23 نیروی هوایی شوروی یک فروند سوخو ۲۵ و یک فروند آنتونوف ۲۶ را سرنگون کردند. همه آنها با موشک سایدواندر سرنگون شد تنها یک فروند از سوخوی ۲۲ با توپ ۲۰ میلیمتری ام61 ولکان سرنگون شد .هیچ اف ۱۶ در رزم هوای از دست نرفت دست کم توسط دشمن تنها بر اثر یک اشتباه فنی یک فروند اف ۱۶ بر اثر برخورد یک سایدواندر شلیکی از یک اف ۱۶ خودی سرنگون شد.
“””””در یک درگیری بحث برانگیز در دهه ۱۹۸۰ و فراز افغانستان دو اف ۱۶ به دو میگ-۲۳ ام ال دی شوروی که در نزدیکی مرز پاکستان در حال بمباران مجاهدین بودند حمله می کند.. هر دو طرف خلبانان وارد یک نبرد هوایی نزدیک میشود. یکی از میگها به دنبال یک اف 16 می افتد و یک اف16 دیگر نیز به دنبال میگ.. هنگامی که خلبان اف 16 تلاش می کند موشک سایدواندر را روی میگ-۲۳ جلوی خود قفل کند به اشتباه موشک را روی جنگنده جلدی یا همان اف16 خودی قفل میکند و با شلیک موشک اف16 خودی را سرنگون میکند و البته بلافاصله آن میگ را نیز سرنگون میکند(داستان بر اساس گفته پاکستانی‌ها) .. ولی روایت شوروی چیز دیگری است و آن این است که اف16 توسط گلوله های توپ شلیکی از میگ23 سرنگون شده… آن میگ مورد نظر بلافاصله توسط آن اف16 دیگر یا همان اف16 که پشت سرش بوده سرنگون میشود و برای همین به ادعای شوروی خلبان میگ زنده نیست شهادت دهد””””
حالا که اف ۱۶ قابلیت‌های رزمی خود را نشان داده بودند ، ۷ سال پس از نخستین سفارش در دسامبر ۱۹۸۸ پاکستان تصمیم گرفت ۱۱ روند اف ۱۶ ای و بی تحت برنامه دروازه‌های صلح ۳ سفارش دهد این هواپیماها ساخته شدند ولی تا بیش از یک دهه بعد تحویل پاکستان نشدند. دلیل این مسئله برمی‌گردد به برنامه هسته پاکستان. پاکستان در رقابت با هند زمانی که متوجه شد هند به سراغ سلاح هسته‌ای رفته تصمیم گرفت آنها نیز سلاح هسته‌ای داشته باشند. ایالات متحده همکاری‌های خود را با پاکستان قطع کرد و جنگنده‌های اف ۱۶ را به این کشور تحویل نداد.
در ۶ اکتبر ۱۹۹۰ ایالات متحده اعلام کرد که هیچ سلاحی به پاکستان تحویل نمی‌دهد هواپیماها به مدت ۵ سال در آریزونا به مدت ۵ سال در وضعیت عجیبی قرار داشتند هر ۴۵ روز یک بار روشن میشود تا موتور آنها کار کند بعد از مدتی این هواپیماها زمان روشن بودنشان بر روی زمین بیشتر از زمان کارکردشان در آسمان شد
قبل از اینکه ایالات متحده رسماً اعلام کند فروش سلاح دیگر به پاکستان مقدور نیست در سپتامبر ۱۹۸۹ پاکستان تلاش کرد طی پروژه دروازه‌های صلح ۴ دست به سفارش ۶۰ فروند اف ۱۶ ای بی دیگر بزند این قرارداد ۱.۴ میلیارد دلار ارزش داشت که تقریباً برای هر هواپیما 23 میلیون دلار می‌شد. ولی این برنامه نیز در نهایت به جایی نرسید و ولی 17 فروند از ان تولید شد که به اضافه 11 فروند قبلی در مجموع 28 فروند اف16 برا ی پاکستان تولید شده بود که در آریزونا ذخیره شدند
پاکستانی‌ها به آمریکایی‌ها فشار می‌آوردند که یا جنگنده‌هایمان را به ما تحویل بده و یا پولمان(البته پاکستان تنها بخش از پول را داده بود). ایالات متحده در سال ۱۹۹۶ در دولت بلی کلینتون تصمیم گرفت این مشکل را حل کند به پاکستان قول داد در صورت اینکه جنگنده‌های اف ۱۶ دپو شده این کشور را بتواند به کشور دیگری بفروشد پول آنها را پس خواهد داد
در مارس سال ۱۹۹۶ اندونزی مدتی تصمیم گرفت ۹ فروند از این جنگنده را بخرد ولی در نهایت یک سال بعد پشیمان شد. فیلیپین در سال ۱۹۹۷ تصمیم گرفت تا این جنگنده‌های اف ۱۶ را بخرد ولی پول لازم را نداشت ، تا اینکه در سال ۱۹۹۸ زمانی که هند دست به تست یک سلاح اتمی زد .امریکا که می‌دانست پاکستان سلاح اتمی دارد ولی برای اینکه جلوی تست این سلاح را بگیرد تا نکند یک جنگ اتمی در بگیرد به پاکستان پیشنهاد داد که ۲۸ فروند اف ۱۶ را تحویل پاکستان می‌دهد ولی پاکستان در نهایت زیر بار نرفت و سلاح اتمی را آزمایش کرد اینگونه شد که ایالات متحده برای بار دوم تحویل اف16 ها را به پاکستان کنسل کرد
در دسامبر سال ۱۹۹۸ دولتی نیوزلند اعلام کرد که تمام ۲۸ فروند اف ۱۶ پاکستانی را اجاره میکند .مدت اجاره ۱۰ سال بود و قرار شد ۱۵۷ میلیون دلار بابت این اجاره پرداخت کند. پولی که پاکستانی‌ها می‌خواستند ۶۵۷ میلیون دلار بود، ولی بعد از آزمایشات اتمی پاکستان بسیاری از کشورها با این کشور قطع رابطه کرده بودند و پاکستان در خشکسالی ارزی بود و همین مقدار نیز برای انها ارزش زیادی داشت
ولی از شانس بد پاکستانی‌ها یک سال بعد دولت جدید نیوزلند این خرید را لغو کرد. در سال ۲۰۰۲ دیگر ایالات متحده دست از فروش این اف16 برداشت و تصمیم گرفت که آنها را به شکل مساوی بین نیروی هوایی و دریایی آمریکا برای بازی در نقش دشمن متجاوزگر برای تمرین رزم هوا به هوا تقسیم کند
بعد از حوادث ۱۱ سپتامبر پاکستان تبدیل به بهترین دوست آمریکا در منطقه شد .انها پایگاه‌های خود و تمام توان سازمان اطلاعات خود را در اختیار امریکا قرار دادند تا آنها بتوانند در افغانستان ضد طالبان عملیات انجام دهند ، طالبانی که زمانی دست نشانده خودشان بود .این همکاری باعث شد تا یخ‌های بین دو کشور آب شود. در ۲۵ مارس ۲۰۰۵ دولت پاکستان تصمیم به سفارش ۲۴ فروند جنگنده اف ۱۶ سی و دی از بلاک ۵۰ و ۵۲ رفت یکی که پیشرفته‌ترین نسخه اف ۱۶ در آن زمان بود .این سفارش به همراه حق گزینش احتمالی ۵۵ فروند هواپیمای دیگر نیز به همراه خود داشت.
ایالات متحده به نشانی حسن نیت خود اعلام کرد که ۲۶ فروند جنگنده اف ۱۶ که مدت کوتاهی در ارتش امریکا حالا به خدمت گرفته شده بود را طی برنامه ارتقای ام ال یو ارتقا خواهد داد و به همراه جنگنده‌های جدید به پاکستان می‌دهد البته در نهایت به دلیل مسائل مالی از ۲۴ فروند جنگنده سفارشی نیز ۱۸ فروند مورد تایید قرار گرفت
اف ۱۶های ارتقا یافته ام ال یو یک ارتقا بر روی جنگنده‌های اف ۱۶ بودند که قابلیت آنها را حد اندازه نسخه‌های پیشرفته سی‌ودی افزایش می‌داد. این ارتقا شامل ارتقاء رادار ای پی جی 66 برای حمل و شلیک موشک رادار فعال امرام بود که بسته به مدل بین ۵۰ تا ۱۵۰ کیلومتر برد داشتند. رادار ای پی جی66 جنگنده اف16 در نسخه تحویلی در دهه 1980 دارای بیشترین برد کشف حدود 85 کیلومتر بود و توان درگیر با یک هدف را داشت ولی رادار ارتقا یافته دارای برد کشف 135 کیلومتر و توان درگیری همزمان با چهار هدف را با موشک امرام داشت .کابین جدید و الکترونیک جدید که به آن اجازه می‌داد تا تسلیحات هدایت ماهواره‌ای را حمل کند و غلاف‌های ناوبری و هدف‌گیری جدید .هنگامی که نخستین دسته از جنگنده‌های اف ۱۶ ام ال یو تحویل پاکستان شد، پاکستانی‌ها تصمیم گرفتند تا اف ۱۶های دست دوم بیشتری خریداری کنند . از این رو در سال ۲۰۱۳ آنها تصمیم به خرید ۱۳ فروند اف ۱۶ دست دوم ای و بی اردنی گرفتند زیر آنها قبلاً به استاندارد ام ال یو رسیده بودند
همچنین اف16 قبلی پاکستانی که در دهه 1980 تحویل شده بودن نیز ارتقا یافتند . ۳۶ فروند آنها توسط صنایع هوافضای ترکیه به استاندارد ام ال یو رسید .برنامه ارتقا که در سال ۲۰۱۰ قرارداد آن امضا شد شامل یک قرارداد ۷۵ میلیون دلاری بود که تا سال ۲۰۱۸ به درازا کشید و در مجموع ۴۲ فروند هواپیما ارتقا و تحویل داده شدند
همراه جنگنده‌های جدید تسلیحات پیشرفته نیز وارد شد .۵۰۰ تیر موشک سایدواندر نسخه ام در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۵ از آمریکا خریداری شد و حالا که جنگنده‌های ارتقا یافته اف ۱۶ و همچنین جنگنده‌های اف ۱۶ جدید توان حمل موشک‌های رادار فعال را داشتند، آنها دست به سفارش ۵۰۰ تیر موشک امرام نسخه سی زدند که ۱۰۵ کیلومتر برد داشت و بعدها طی درگیری هوایی با هند توانست یک میگ ۲۱ ارتقا یافته هندی را که مجهز به الکترونیک نسل ۴ بود طی درگیری های هوایی سال 2019 را با همین موشک به زیر بکشد .اف ۱۶های جدید توان حمل موشک ضد کشتی هارپون را نیز پیدا کرده بودند و آنها دست کم ۶۰ تیر نسخه هوا پرتاب موشک هارپون را نیز دریافت کردند و بعد به سراغ بمب‌های هدایت ماهواره‌ای رفتند و صدها کیت هدایت ماهواره‌ای جیدم برای تبدیل بمب‌های 225 و 900 کیلوگرمی خود به بمب هدایت شونده خریداری کردند. همچنین موفق به خرید بمب‌های هدایت لیزری سری پیویی شدند که دست کم ۱۷۰۰ کیت دریافت شد .تعداد ۷ دستگاه غلاف شناسایی دی بی ۱۱۰ که اجازه عکسبرداری در ارتفاع بالا از بیش از ۱۰۰ کیلومتری را از اهداف به شکل مایل یعنی عبور از کنار منطقه هدف و تصویربرداری از فاصله دور را می‌داد و براینصب زیر بدنی اف ۱۶ خریداری کردند. انها موفق به دریافت ۳۵ فروند غلاف نشانه گذاری و ناوبری اسنایپر شدند که یکی از پیشرفته‌ترین غلاف‌های موجود در رده خود در جهان است که به آنها اجازه کشف و اهداف هوایی و زمینی به صورت حرارتی قفل لیزری بر روی آنها را می‌داد.
پاکستان از مجموع ۸۵ فروند جنگنده اف ۱۶ که تحویل گرفته است هنوز ۷۵ فروند آنها را در خدمت دارد که شامل ۳۱ فروند اف ۱۶ ام ال یو نسخه تک سرنشینی رزمی ، ۲۳ فروند نسخه ام ال یو البته از نسخه دو سرنشینه ، ۹ فروند اف ۱۶ ای بلاک ۱۵ و چهار فرمان اف ۱۶ بی بلاک ۱۵ که این دو رقم آخری در واقع بخشی از جنگنده‌هایی هستند که در دهه ۸۰ تحویل پاکستان شدند و هرگز ارتقا پیدا نکردید و ۱۲ فروند اف ۱۶ ۳۰ بلوک ۵۲ پلاس و شش فروند اف ۱۶ بی بلاک ۵۲ پلاس
****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****
عبدالحمید تارخ
مقالات مرتبط
جنگنه اف16 ام ال یو
