اواکس های ساخت سوئد در خدمت ارتش امارات و پاکستان

سوئد از دهه ۱۹۹۰ دست به توسعه چندین مدل آواکس زدند . سوئدی‌ها به واسطه وجود کمپانی ساب که سازنده هواپیماهای منطقه‌ای تجاری هستند و رادار Erieye که ان نیز ساخت ساب است با تریب این دو یک اواکس جدید خلق کردند که در بازار جهانی فروش قابل توجهی نیز داشت .این آواکس‌ها دارای برد محدودتر از آواکس‌های بزرگ آمریکایی چون آواکس ای ۳ یا ای ۷ هستند ولی قیمت مناسب‌تری دارند و برای همین برای کشورهایی که وسعت زیادی ندارند و یا بودجه محدودتری بسیار مناسب هستند

“””””اواکس یک رادار پرنده است. از انجایی که زمین  گرد است رادار زمینی حتی در بهترین حالت تنها میتوانند ارتفاع پست را تا برد 40 کیلومتر پوشش دهد انهم در شرایطی که منطقه  وسیع و بدون مانع باشد. در مناطق کوهستانی پوشش ارتفاع پست با رادار زمینی  غیر ممکن است زیرا کوه ها و پستی و بلندی زمین  مانع دید رادار  می شوند.  ولی اواکس چنین مشکلی را ندارد. حتی می تواند هدفی را روی زمین  رسد کند و بسته به ارتفاع پرواز حتی تا 300 کیلومتری می تواند هر  هدفی  را در ارتفاع چند  متری زمین  مشاهده کند از این رو هیچ شبکه دفاع هوایی بدون اواکس کامل نیست. همچنین  متحرک بود و سرعت جابجای  بالا اواکس این امکان را می دهد که تنها در عرض چند ساعت هزاران  کیلومتر از اسمان را جستجو کرد کاری  که برای  انجام ان نیاز به چندین رادار است و تازه ان رادارها  نیز در نهایت ارتفاع پست را پوشش نمی دهد””””

اولین اواکس که سوئدی‌ها برترکیب رادار Erieyeو هواپیماهای ساخت ساب توسعه دادن هواپیمای آواکس ساب ۳۴۰ است.

ساب ۳۴۰ که بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۹ تولید شد شامل بدنه هواپیمای تجاری منطقه ساب ۳۴۰ است که یک هواپیمای دو موتور توربو پراپ می‌باشد بین سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۹ در خط تولید بود. ساب ۳۴۰ دارای دو موتور توربو تراپ بود که بیشترین سرعت آن ۵۵۰ کیلومتر در ساعت بود و برد آن با ۳۴ مسافر و یا هفت و نیم تن بار به ۱۳۰۰ کیلومتر می‌رسید و به عنوان یک هواپیمای تجاری کوتاه برد برای منطقه کوچک استفاده می‌شد. این هواپیما یکی از محصولات موفق ساب بود که 450فروند از آن ساخته شد و زمانی که در دهه ۹۰ کمپانی ساب تصمیم گرفت سدت به ساخت یک آواکس بزند از این هواپیما استفاده کرد

هسته مرکزی تبدیل این هواپیمای تجاری به یک آواکس در نصب رادار Erieyeبر روی این هواپیما می‌باشد ، که دارای یک آنتن کشیده زاویه‌دار بر روی بدنه است. این رادار دارای دو آنتن آرایی فازی فعال است که در دو طرف مستطیلی شکل آن قرار گرفته است و یک زاویه ۳۰۰ درجه را پوشش می‌دهد که به عبارتی ۱۵۰ درجه از هر سمت را پوشش می‌دهد و زاویه ۶۰ درجه که شامل ۳۰ درجه رو به جلو و ۳۰ درجه رو به عقب است پوششی ندارد

رادار دارای توان اسکن الکترونیکی است و نیازی به حرکت مکانیکی دیش رادار وجود ندارد از این رو سرعت اسکن کردن  بسیار بالا است . رادار می‌تواند ۳۰۰ درجه را در عرض کمتر از یک ثانیه اسکن کند اطلاعات تصاویر رادار برای اپراتورها درون هواپیما پخش می‌شود که شامل ۶ اپراتور است ولی یک خط ارتباط داده تصاویر رادار را می‌تواند برای هر مرکزی که مد نظر باشد از جمله مرکز پدافندی  و یا حتی یک پدافند هوای ارسال کند. یکی از ویژگی‌های این رادار شکل آن است که بر خلاف رادار گرد و بزرگ هواپیمایی چون آواکس ای ۳ ساخت آمریکا و یا آواکس روسی ای 50 پسای زیادی تولید نمی‌کند و اینگونه بر روی عملکرد هواپیما در پرواز تاثیری ندارد

برد کشف این رادار به 550کیلومتر نیز بر ضد یک هدف بسیار بزرگ می‌رسد  ولی برد جست معمولی آن ۴۵۰ کیلومتر و برد کشف یک هدف در ابعاد یک جنگنده ۴۲۵ کیلومتر است . رادار توان کشف اهداف هوایی و زمینی و دریایی را دارد می‌تواند شناورهای جنگی را از ۴۰۰ کیلومتری رصد کند  .رادار توان نقشه برداری سه بعدی از سطح زمین را دارد می‌تواند با دقت حدود ۳ متر از فاصله ۱۱۰ کیلومتری در ارتفاع بالا مواضع دشمن را اسکن راداری کند.

رادار Erieyeموفق شد با ترکیب بر روی چندین هواپیمای مختلف فروش بسیار خوبی در سطح جهان داشته باشد و کشورهای زیادی را صاحب آواکس کند

در زیر به ترکیب این رادار با چند هواپیما و کشورهایی که در آن خدمت می‌کند می‌پردازیم

ساب ۳۴۰ همانطور که گفته شد ساب ۳۴۰ یک هواپیمای توربو پراپ منطقه‌ای بود که با ترکیب با این رادار تبدیل به یک آواکس شد و البته توان پرواز5 ساعت را به شکل مداوم دارد.  تایلند دو فروند، سوئد دو فروند ،لهستان دو فروند، امارات دو فروند  از دارندگان این مدل از آواکس ساب ۳۴۰ هستند .

در سال ۲۰۲۴ سوئد اعلام کرد دو فروند آواکس ۳۴۰ خود را تحویل اوکراین می‌دهد . نکته مهم این است که بسیار از کشورهایی که این آواکس را تحویل گرفتند زمانی این آواکس را بر اساس بدنه هواپیمای ساب ۳۴۰ تحویل گرفتند که خط تولید این هواپیما قطع شده بود در واقع با خرید هواپیماهای دست دوم از این مدل در شرکت‌های هوای مختلف آن را تبدیل به آواکس کردند

ای ۲۰۰۰

ایی ۲۰۰۰ در واقع نسخه ترکیبی از رادار Erieye با هواپیمای توربو پراپ منطقه‌ای ساب ۲۰۰۰ است که آن نیز یک هواپیمای تجاری دو موتوره ساخت ساب بود که فناوری پیشرفته‌تری از نسخه ۳۴۰ استفاده می‌کرد. سرعت پرواز  این نسخه صد کیلومتر بیشتر است و برد پروازی آن نیز حدود ۱۰۰۰ کیلومتر بیشتر بود . نیروی هوایی  عربستان دو فروند و نیروی هوایی پاکستان  نه فروند از این نسخه را در خدمت دارند

با وجود این رادار بر روی چند هواپیمای غیر سوئدی نیز نصب شده

یکی از این هواپیماها که به نام امبرایر ار ۹۹ شناخته می‌شود در واقع یک همکاری مشترک بین برزیل  و سوئد است که شامل نصب رادار Erieye بر روی بدنه جت تجاری مشهور برزیلی امبرایر ۱۴۵ است

امبرایر ۱۴۵ یک جت تجاری ساخت برزیل است که بسیار شهرت جهانی دارد و به عنوان یک جت تجاری منطقه‌ای برای فرودگاه‌های کوچک شناخته می‌شود که دارای برد ۳۷۰۰ کیلومتر و سرعت ۸۵۰ کیلومتر بر ساعت است و توان حمل ۵۰ مسافر را دارد .برزیل ۳ فروند ،یونان ۵ فروند و مکزیک یک فروند از این نسخه را که همانطور که گفته شد با نام آر ۹۹ شناخته می‌شود در خدمت دارند

ولی یکی از متفاوت‌ترین هواپیماهایی که رادار Erieye را به خود دیده جت تجاری   بمباردین گلوبال اکسپرس است که یک جت تجاری ساخت شرکت بمباردین کانادا است .این جت تجاری برای حمل نهایتاً ۱۷ مسافر به شکل VIP تا برد ۱۲ هزار کیلومتری طراحی شده و یکی از دوربردترین جت‌های تجاری موجود جهان است و دوربردترین جتی است که تاکنون رادار Erieyeرا با خود حمل کرده است .نسخه حامل این هواپیما که رادار Erieyeرا حمل کند چشم جهانی یا گلوبال ای ناخته می‌شود

این هواپیما اولین بار با رادار Erieyeدر سال ۲۰۱۸ میلادی به سفارش نیروی هوایی  امارات زمانی که به دنبال یک آواکس برد بلند می‌گشت ساخته شد و شرکت ساب به عنوان پیمانکار اصلی  جت گلوبال هاک را برای این کار انتخاب و رادار را روی آن نصب کرد .طی یک قرارداد ۱.۴ میلیارد دلاری امارات ۴ فروند از این اواکس را سفارش داد که تا سال ۲۰۲۴ تمامی آنها تحویل امارات شدند و البته در این سال یک فروند دیگر نیز جدا سفارش داده شد.  سوئد خود که در سال در سال ۲۰۲۴ تصمیم گرفت تا دو فروند از آواکس‌های خود که مبتنی بر بدنه ساب ۳۴۰ بود را به اوکراین بدهد از این رو دو فروند گلوبال ای سفارش داد

عبدالحمید تارخ

****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****

مقالات مشابه

چه کشور های اواکس دارند

اواکس و نقش ان در جنگ 

هواپیماهای نظامی ساخت ساب سوئد