جنگنده نسل پنجم جی35

 در این مقاله به معرفی جنگنده نسل پنجم جی 35 خواهیم پرداخت. زمانی که چین جنگنده جی 20 به عنوان اولین  جنگنده نسل پنجم  این کشور را به نمایش گذاشت تقریبا در غرب در موردش اطلاعاتی  وجود داشت و دست کم غرب می دانست  چین دنبال چنین جنگنده ای است و حتی شکل کلی ان را میتوانست پیش بینی کند .  ولی جی35 فرق  داشت تقریبا  در غرب هیچکش در مورد وجود تا روزی که  به نمایش گذاشته شد اطلاعای نداشت.امروزه گفته می‌شود طرحی که امروزه به نام جی ۳۵ شناخته می شود و پیش نمونه آن به نام جی ۳۱ نامیده می‌شد در مرحله اول طرح رقیب جنگنده جی ۲۰ بود ولی بعد از شکست از جی ۲۰ شرکت سازنده تصمیم گرفت تا جنگنده‌ای که به نام جی 31  شناخته می‌شد را با نام اف سی ۳۱ بازاریابی کند و شانس خود را در بازاریابی در جهان برای فروش این طرح جدید ولی شکست خورده بیازماید

اولین بار در اواخر سال 2011 بود که  تصاویری از جی 31 با کیفیت کم  در حال انتقال  در جاده روی زمین   در اینترنت  دیده شد برخی صرفا ان را یک جنگنده اموزشی  می دانستند  ولی این جنگنده جدید  در 31 اکتبر  سال 2012 پرواز  کرد و  با  رسانه ای شدند همگان را در غرب شگفت زده کرد. این پیش نمونه  دارای شماره بدنه 31001 است

به خوبی مشخص است این جنگنده به شدت تحت تاثیر  جنگنده لاکهید مارتین  اف35 ساخته شده. از نظر ظاهری ، شباهت های  بسیار بین این دو است اگرچه از داخل تفاوتها بسیار زیاد است و در واقع جی31 یک الهام برداری از است تا کپی برداری. اگرچه شایعات بسیاری  وجود دارد که اطلاعات جنگنده اف35 از پنتاگون توسط چین هک شده و حتی این شایعات را مقامات پنتاگون نیز گهگاه تائید  میکنند ولی واقعیت  این  است که به غیر از شباهت ظاهری  چیزی زیاد مشترکی  بین اف35 و جی 31 دیده نمی شود و احتمالا اطلاعاتی  هم اگر به سرقت رفته باشد برای جی 20 است تا جی 31.این جنگنده بعدها زمانی که قرار شد وارد خدمت ارتش چین بشود با نام جی35 شناخته شد

جنگنده دارای بال های کوتاه، دو سکان عمودی وی شکل  و ورودی هوایی  کاملا مشابه  با اف35 است . اینکه  جی 35 از چه الیاژی ساخته شده مشخص نیست ولی  منابه غربی معتقدن بدنه دارای  بخش های بسیار زیادی  کامپوزیت  است و احتمالا  در نسخه که به خدمت ارتش چین در خواهد امد دارای  روکش جذاب   رادار نیز خواهد بود   . در جی 35 مشابه اف35 تلاش در پنهانکاری شده  و از همان شکل بدنه استفاده شده و حتی تلاش  در مخفی کردن تیغه  های فن موتور برای کاهش امواج برگشتی  رادار شده اشت  ولی کیفیت  مواد جاذب  رادار مشخص نیست کما  اینکه در  جی 20 نیز مشخص نیست

البته بر اساس داده های موجود از انجای که  جی 35 قرار بوده یک جنگنده ارزانتر برای خدمت در کنار جی 20 باشد  باید سطح مقطعی بالا تری داشته باشد  و  بسیاری از منابع از جی 35 به عنوان یک جنگنده نسل 4.5 نام می برند. خود چین اعلام کرده نسخه صادراتی که اف سی 31  نامیده میشود  یک نسل 4.5 است ولی مشخص نکرده اند چه چیزی باعث میشد که اف سی 31  یک نسل 4.5 باشد و جی 35 یک نسل پنجم.

در مورد اینکه سطح مقطعی(میزان امواج رادار از هواپیما) جی 35 چقدر است  اطلاعاتی  در دست نیست ولی برخی منابع معتقدند  جی31 جنگنده چندان پنهانکاری دست که در قیاس  با جی 20 نیست و سطح مقطعی  ان از 0.5 تا 0.01 متر مربع تخمین  زده می شود

بزرگترین اختلاف بین جی 35 و اف35 در موتور ان است . جی35 دارای  دو موتور  است  در حالی که اف35 تک موتوره است . این جنگنده از دو موتور توربوفن ار دی 93 در دو پیش نمونه اول خود بهره میبرد . این موتور نسخه از موتور ار دی 33 ام کا  است که قبلا روی جنگنده جی اف17 چینی نیز نصب شده است. این موتور تا کنون تنها بر روی جنگنده های صادراتی چینی همچون جی اف17 نصب شده (با در نظر گرفتن اینکه جی اف17  اصلا در چین خدمت  نمی کند ) و چین بر اساس ان دست به توسعه موتور دبلیو  اس 13 زده است . موتور ار دی 93  نتنها نیروی بیشتری را  نسبت به ار دی 33 ایجاد میکند بلکه   تعمیر نگهداری  بسیار اسانی دارد و برای نمونه  در حالی که عمر تعمیراتی    ار دی 33 حدود 2200 ساعت است  عمر تعمیراتی  این مدل 4000 ساعت است.

همانطور که گفته شد چین بر اساس موتور آردی ۹۳ موتور دبلیو اس13 را طراحی کرد  .دبلیو اس13  نسخه چینی با قابلیت اطمینان پذیری بیشتری دست کم برای چینی‌ها بود. این موتور می‌تواند بین ۱۹ هزار تا ۲۱ هزار پوند رانش با پسوز ایجاد کند که بیشتر از موتور آردی ۹۳ است. نسخه اف سی 31 یا همان نسخه صادراتی جی ۳۵ از  دبلیو اس13 استفاده می‌کند اگرچه حتی بسته به سفارش مشتری نسخه روسی این موتور نیر قابل نصب روی ان است  ولی نسخه اصلی یعنی جی ۳۵ برای خدمت در ارتش چین از موتور  دبیل. اس19  استفاده می‌کند که در واقع نسخه بهبود یافته ws ۱۳ است

خروجی موتور بر خلاف خروجی موتور اف35 که دارای دندانه  برای انحراف  امواج رادار است ، دارای شکلی ساده است که در رادار گریزی  ان تاثیر منفی دارد و همچنین خروجی موتور  هیچ گونه  سرامیکی برای کاهش امواج فروسرخ  دیده نشد و همچنین  بیرون موتور نیز بدون پوشش خواصی است  و  البته ممکن است در اینده  در نسخه تولید این مشکل بر طرف شود

در مشخصات اعلام شده  در مورد این جنگنده امده که بیشترین سرعت ان 1.8 ماخ است و برد پرواز ان با سوخت داخلی 2000 کیلومتر است

 راداری که  روی جی 35 نصب شده رادار ارایه فازی فعال تایپ 1478 (KLJ-7A)است . این رادار توان کشف 40 هدف و تعقیب با 10 هدف و درگیری با دو هدف را دارد و گفته شده دارای برد 75 کیلومتر بر ضد یک هدف 1 متر مربعی و 135 کیلومتر بر ضد یک  هدف سه متر مربعی در ابعاد یک جنگنده اف16 است 

 در  پیش نمونه اولیه یا همان جی31 که به نمایش در امده   هیچ سنسور خارجی مشخصی  همانند کاونده تصور ساز فروسرخ وجود ندارد اگرچه  روی بدنه محل  نصب چند سامانه هشدار  دهنده فروسرخ تصویر ساز برای هشدار در مورد نزدیک شدن موشک  دیده میشود . ولی بعدها در طرح جی ۳۵ یک سنسور دید حرارتی در زیر دماغه دیده شد که مشابه سیستم EOTSدر زیر دماغه جنگنده اف ۳۵ بود  نصب شد.این سیستم احتمالا یک سامانه دید خرارتی برای رصد اهداف به شکل اپتیکی و یک نشانگذار لیزری است . این سامانه روی جی 20 نیز نصب شده و یک سامانه دید حرارتی برای کشف اهداف در روی زمین دریا و هوا است . این سامانه مشابه است که اف35 زیر دماغه دارد ولی باز اطلاعاتی از ان در دست نیست. همچنین این هواپیما بر اساس گفته بسیاری از منابع از هشدار دهنده راداری  BM/KJ-8602A استفاده میکند و روی بدنه جایگاه نصب هشدار دهنده فروسرخ برای هشدار در مورد نزدیک شدن موشک به چشم میخورد . گفته شده بر هشدار سامانه هشدار دهنده فروسرخ روی جی 35 حدود 10 کیلومتر است 

جی 35 دارای یک دهلیز یک تکه با دو درب باز شونده به دو طرف  در زیر بدنه به سبک   اف35 و جی 20 است   که گفته شده توان حمل تا 4 موشک رادار فعال پی ال 12  با برد 80 تا 100 کیلومتر و موشک هوا به هوای رادار فعال پی ال 15  با برد 200 تا250 کیلومتر را دارد. البته برخی منابع میگویند توان حمل تا شش موشک شامل  دو موشک پی ال 12 و دو موشک فروسرخ  را دارد ولی جی 35 همانند اف35 فاقد دهلیز کناری برای پرتاب موشک های فروسرخ   به سبک جی 20 و یا اف22 هستند.

البته همانند تمامی جنگنده های نسل پنج دارای  جایگاه خارجی زیر بال نیز است و توان حمل سه جایگاه تسلیحاتی زیر هر بال را دارد که  البته در این صورت سطح مقطعی  افزایش می دهد . اینکه چه سلاح های  در لیست تسلیحاتی  جی 35در بخش حملات هوا به زمین  است مشخص نیست  ولی به احتمال قوی این نسخه توان حمل بمب های هدایت اپتیکی و ماهواره ای ساخت چین  در درون دهلیز  داخلی  و  موشک های ضد رادار و ضد کشتی  چون نسخه های چینی خا 31 و موشک های ضد کشتی چون سی 802 و سی 803 و انواع دیگری موشک های کروز چینی را  در زیر بال و حتی درون بدنه حمل کند.همچنین انتظار می‌رود که این جنگنده بتواند انواع بمب‌های هدایت شونده ماهواره بالدار از برد ۶۰ تا ۱۲۰ کیلومتر که در انواع مختلف در چین تکامل پیدا کرده است را درون دهلیز داخلی  حمل کند

 همچنین  هیچ نشانه ای از وجود توپ داخلی روی جی  35وجود ندارد

 سیر تحولات جی35

• آغاز پروازهای آزمایشی: نمونه اولیه FC-31 (شماره 31001) در 31 اکتبر 2012 اولین پرواز خود را انجام داد. این پرواز کوتاه بود و در کنار دو جنگنده J-11 و با چرخ‌های فرود پایین انجام شد.

• دومین کشور بعد از آمریکا: با این پرواز، چین تبدیل به دومین کشور جهان شد که همزمان دو جنگنده رادارگریز (Stealth) را در مرحله آزمایش پروازی داشت (FC-31 و J-20).

• ادامه آزمایش‌ها: پروازهای آزمایشی محدود در سال‌های بعد ادامه داشت، از جمله پروازهایی در فوریه 2013.

• نمونه دوم (31003): در 23 دسامبر 2016، دومین نمونه FC-31 به پرواز درآمد. این نمونه دارای تغییرات زیادی بود: بدنه تغییر یافته، موتورهای متفاوت، کابین جدید، بال‌های اصلاح‌شده، سامانه‌های الکترونیکی پیشرفته‌تر و ابعاد بزرگ‌تر (طول از 16.8 متر به 17.3 متر و وزن برخاست از 25 تن به 28 تن افزایش یافت). این نمونه به نام FC-31 V2 شناخته می‌شود.

• نمونه سوم (J-35): در 29 اکتبر 2021، سومین نمونه پروازی FC-31 که ظاهراً با نام موقت J-35 شناخته می‌شود، اولین پرواز خود را انجام داد. این مدل دارای ویژگی‌های جدیدی مثل میله پرتاب روی ناو (Catapult launch bar)، مکانیزم جمع‌شدن بال‌ها، و کابین تغییر یافته بود. J-35 ادامه توسعه FC-31 V2 تلقی می‌شود.

• 

• نمونه چهارم: در 22 جولای 2022، چهارمین نمونه پروازی J-35 اولین پرواز خود را انجام داد. این نمونه پوشش استتار خاکستری نیروی دریایی چین (PLAN) دارد، طراحی پنهان‌کاری (Stealth) بهتری یافته و از موتورهای جدید استفاده می‌کند.

• نسخه زمینی J-35A: در 26 سپتامبر 2023، نسخه زمینی J-35 با بال و چرخ‌فرود متفاوت پرواز کرد. شماره شناسه آن اعلام نشد. در مارس 2024 نمونه‌ای دیگر از این جنگنده در نزدیکی کارخانه هواپیماسازی شنیانگ پرواز کرد.

• معرفی عمومی: در نوامبر 2024، نسخه زمینی J-35A در نمایشگاه هوایی ژوهای چین به طور رسمی رونمایی شد. رسانه‌ها (مثل CNN) اعلام کردند که هنوز زمان دقیق ورود این جنگنده به خدمت نظامی و محل استقرار آن مشخص نیست.

نسخه ناونشین جنگنده J-35 (که بر پایه FC-31 توسعه یافته)، به صورت رسمی در نوامبر 2024 در نمایشگاه هوایی ژوهای (Zhuhai Airshow) چین برای عموم رونمایی شد.این سنخه در سال 2021 اولین پرواز خود را انجام داد . هدف از توسعه این نسخه جایگزینی نسل قبلی جنگنده‌های ناونشین مانند J-15 (که بر اساس Su-33 روسی است)، افزایش توان پنهان‌کاری، حمله در عمق، و بقاء در میدان نبرد دریایی مدرن، رقابت مستقیم با F-35C آمریکا و تجهیز ناوهای جدید چین مانند Fujian (Type 003) به جنگنده‌های نسل پنجم واقعی.

جی 35 در بازار  جهانی می تواند جایگاه مناسبی داشته باشد زیرا قیمت کمی دارد اگرچه اصلا توان رقابت  با جنگنده های نسل پنجم   چون پاکفا و یا اف35 را ندارد که سر کله انها در بازار جهانی پیدا شده  ولی میتواند رقیبی  سر  برای جنگنده های چون  سوپر هورنت، سوخوی35 و یا استریک ایگل و انواع اروپایی چون تایفون و رافال  و گرپین در بزار باشد اگرچه همه اینها بستگی به این دارد که چینیها چه تجهیزاتی روی این جنگنده نصب کنند.

با وجود این تا کنون کسی به جی 35 نظر مثبت نکرده  ولی صحبت های در مورد علاقه پاکستان و مصذ به این جنگنده شده است

گرداوری:عبدالحمید تارخ

منابع:

http://www.airforce-technology.com/projects/shenyang-j-31-stealth-fighter/

http://www.popsci.com/chinas-j-31-stealth-fighter-then-and-now

http://www.globalsecurity.org/military/world/china/j-31.htm

http://www.popsci.com/blog-network/eastern-arsenal/photos-emerge-china%E2%80%99s-4th-new-stealth-fighter